TÜRKMENISTANYŇ BILIM MINISTRLIGI TÜRKMENISTANYŇ MILLI BILIM

INSTITUTY
INFORMATIKA 7
Türkmenistanyň orta mekdepleriniň VII synplary üçin

interaktiw-multimedia elektron gollanmasy

AŞGABAT 2014

amallary) we aňlatmalar.

buýruklaryň biri hem baha bermek buýrugydyr.
Baha bermek buýrugynyň kömegi

bilen üýtgeýänlere san baha berip (başlangyç berlenleri girizip), arifmetiki aňlatmalaryň bahasyny hasaplap, netijesini üýtgeýäne geçirip bolýar.

san, üýtgeýän ýa-da aňlatma ýazylyp bilner. görnüşde baha bermek buýrugynyň

umumy görnüşi:
<Üýtgeýäniň ady>:=;
Bu ýerde berlenler bilen bagly ýerine ýetirilmeli hereketleriň tertibini, ähli görnüşli üýtgeýänleri we konstantalary (hemişelikleri), amallaryň belgilerini, standart funksiýalary, ýaýlary öz içine alýar.

hakyky görnüşli üýtgeýänler bilen arifmetiki amallary ýerine ýetirip bolýar:
goşmak;
aýyrmak;

köpeltmek;
bölmek.
Düzüminde san bahalary saklaýan (meselem, a+b–8) aňlatmalara arifmetiki aňlatmalar diýilýär.

amallary geçirip bolýar:
+ (goşmak);
- (aýyrmak);
* (köpeltmek);
div (bitinleýin bölmek);
mod (bitin bölek

taşlanyp, galyndy alynýar).

Bitinleýin bölmek (div) amaly adaty bölmekden sany bitin bölüp, galyndynyň alynmaýanlygy bilen tapawutlanýar.

programma:
Program m1; {Programmanyň sözbaşysy}
Var a,b,c:integer; {Bitin görnüşli üýtgeýänleri beýan

etmek }
Begin {Programmanyň başlangyjy}
a:=13; {a we b – başlangyç berlenler}
b:=5;
c:=a div b; {a-ny b bölmekden alnan bitin bölek}
writeln (a,' div ',b,'= ',c); {Netijäni çykarmak}
c:=a mod b; {a-ny b bölmekden alnan galyndy}
writeln (a,' mod ',b,'= ',c); {Netijäni çykarmak}
End. {Programmanyň soňy}
m1 programmanyň netijesi:
13 div 5 = 2
13 mod 5 = 3