Туберкулез және ЖИТС

Жақсыбайқызы
Туберкулез және ЖИТС

СПИД) әртүрлі аураларды оның ішінде туберкулезді асқындыратын елеулі медициналық, әлеуметтік

мәні бар ауруға айналды. ЖИТС диагнозын қойған кезде науқасты туберкулезге де тексеру керек.

тапшылық вирусын (АИТВ – ВИЧ) жұқтырғандар және ЖИТС-мен ауыратындар арасында

туберкулезге шалдығу 30-50 жастағы нашақорлыққа әуес еркектерде жиі кездеседі.
ЖИТС және онымен қатар туберкулезбен ауыратын науқастардың өлім көрсеткіші өте жоғары, яғни тек туберкулезбен ғана науқастанған адамдар көрсеткішімен салыстырғанда 70%-ға жоғары.

зақымдануының нәтижесінде иммунды Т-лимфоциттердің жетіспеушілігіне және хелпер-супрессор қарым-қатынасының өзгеруіне, яғни

супрессорлардың көбеюіне байланысты.
Туберкулез инфекциясының ЖИТС-ның дамуына тигізетін әсерін жоққа шығаруға болмайды, Т-лимфоциттер ЖИТС вирусының өсіп-өнетін орны, ал АИТВ жұққан макрофагтар – вирусты тасымалдау орны және таралу көзі болып табылады.

Патогенезі және патологиялық анатомиясы:

жұққанда туберкулезге шалдығады. Сонымен қатар бейтипті микобактериялар тудыратын микобактериоз жиі

пайда болады, олар иммунды жетіспеушілік жағдайында адам үшін патогенді болып келеді.
ЖИТС-мен ауыратын науқастардың көбінде туберкулез ауыр гематогенді жайылмалы түрінде өкпе және басқа ағзалардың кеуде ішілік лимфа бездерінің зақымдануымен жүреді. Негізінен диссеминирлі, инфильтратты және кавернозды туберкулез анықталады.

Патогенезі және патологиялық анатомиясы(жалғасы):

клиникалық көрініс тудырады. Бұны ағылшын әдебиеттерінде «қос қарғыс атқан» деп

атайды.
АИТВ инфекциясының инкубациялық кезеңінде, вирустың көбеюіне байланысты организмде иммуножетіспеушілік туындайды. Осы кезде микобактериямен инфицирленген науқаста туберкулез дамуы мүмкін.
Бастапқы кезеңінің алғашқы көріністері, жедел инфекция түрінде өтеді, жұқтырғаннан бастап 3 ай өткеннен кейін. АИТВ инфекциясының бұл кезеңінде туберкулездің клиникалық көріністері білінбейді.

Клиникалық көрінісі:

түйіні туберкулезінен ажырату керек. Лимфоаденопатия кезінде лимфа түйіні эластикалық, ауырсынусыз,

қасындағы тіндермен жабыспаган, үстіндегі терісі өзгермеген болды.
АИТВ инфекциясының соңғы сатыларында ғана туберкулезге тән клиникалық белгілер көріне бастайды. Науқастарда көбінесе туберкулез процесі генерализацияланған болады.
Осы клиникалық көріністер арасынан интоксикацияны айта кету керек: тершеңдік, дене температурасының 39-ға дейін көтерілуі. Кей кезде науқастарды мазасыз жөтел мен қатар мардымсыз бөлінетін қақырық мазалайды.

Клиникалық көрінісі(жалғасы):

интерстициалды пневмониттер және лимфоаденопатия дамуы мүмкін.
ЖИТС-мен ауыратын науқастардағы туберкулезді анықтау

үшін оларға трахеобронхоскопия жасалынады, биопсия алынады,сонымен қатар трансторакальді пункциясын немесе өкпенің ашық биопсиясын жасау қажет. Биоптатта гранулеманың және ТМБ-ның анықталуы туберкулез диагнозын тұжырымдауға негіз болды. Өкпе туберкулезінің ыдырауы бар түрлерінде қақырықта ТМБ анықталады.
Туберкулин сынамасы ауруды анықтауға көп мәлімет бермейді,өйткені көптеген науқастарда теріс анергия анықталады.
Науқастарда иммунологиялық тексерістер жүргізгенде ЖИТС-ға тән Т-хелперлер және Т-супрессорлар қатынасы 1:1-ге дейін немесе одан да төмен ауытқиды.

Диагностикасы:

ауыратын науқастарға категорияға сәйкес ем белгіленеді. Жасушалық иммунитет деңгейінің төмендеуі

жағдайында пиразинамид қолданбаған жөн,өйткені ол жасуша ішінде орналасқан ТМБ-на әсер етеді. Қолданылған химиотерапия қақырықта микобактериялардың жойылуына, каверналардың жабылуына әкелуі мүмкін. Бірақ химиотерапия жүргізілуіне қарамастан,көптеген ауруларда аурадың әрі қарай үдеуі байқалады. Аурулардың емдеу тәртібін бұзуы уақыт бойы туберкулезге қарсы үйлесімді химиотерапия жүргізудің мүмкіндігін қиындатады. Сонымен қатар туберкулезге қарсы қолданылатын препараттардың токсикалық реакциялары дамуы мүмкін.

Емі:

алдын алу үшін изониазидпен химиотерапия жүргізіледі. Ол туберкулин сынамасы оң

болған адамдарға, рентгенологиялық тексеруде алғашқы рет туберкулезден қалған қалдықты өзгерістер анықталғандарға, туберкулез аураымен қарым-қатынаста болғандарға, туберкулез көп таралған аймақта тұратын адамдарға жүргізіледі.