Яр Чаллы шәһәре Башкарма комитеты мәгариф идарә муниципаль бюджет гомуми белем

белем бирү учреждениесе « 60 нчы гомуми белем бирү мәктәбе»
«Мин татарча

сөйләшәм !»
“Эзтабарлар” командасы
Акция “Тел – бетмәс хәзинә”







Җитәкче: татар теле һәм әдәбият укытучысы
Садикова Дамира Хабибулловна

мәктәбе берничә ел «Мин татарча сөйләшәм» акциясендә актив катнаша.

Безнең максатыбыз – кече яшьтән үк балаларда татар телендә сөйләшергә теләк, кызыксыну уяту, туган телеңә карата ихтирам, мәхәббәт тудыру.  
Безнең “Эзтабарлар” командасы 15 кешедән тора. 10 укучы 6 нчы сыйныфта укый, ләкин чараларда бөтен сыйныф катнаша. Сыйныфта 27 укучы укый. 9 нчы сыйныфтан 5 укучы катнаша. Төп команданы 6 нчы сыйныфлар тәшкил итә. Без мәктәпкүләм, шәһәркүләм ярышларда актив катнашабыз. 17 нче март көнне матур сүзләрдән төзелгән “Татар телендә синең 150 сүзең” дигән сүзлекләр, “Мин татарча сөйләшәм” республика акциясенең эмблемасын 100гә якын мәктәп укучыларына тараттык. Мәктәп укытучыларына, җитәкчеләргә, оныкларын алырга килгән әбиләргә, кибет янындагы кешеләргә (Кызганычка каршы,кибет эчендә, даруханә эчендә фотога төшерергә рөхсәт ителмәде). Фотода күренгәнчә
1 сыйныфта 20 укучы, 2 нче сыйныфта 20 укучы, 3 нче сыйныфта 18 укучы, 6 нчы сыйныфта 16 укучы , спортзалда 28 укучы эмблемалар бедән бүләкләнде. Киләчәктә дә эшебезне дәвам итәргә уйлыйбыз.

Безнең девиз: «ТЕЛЕ БАРНЫҢ, ИЛЕ БАР!»

нчы ф укучылары “Эзтабарлар” командасы эстафетаны
9 нчы сыйныф укучылары

командасыннан кабул итә

да уйнадык.

Шевченко Александра татарча “Туган як” җырын башкара.

сүзең” дип аталган сүзлекне мәктәп җитәкчеләренә, укытучыларга, даруханә эшчеләренә, мәктәп

укучыларына, урамда узып баручыларга тараттылар.

6 б сыйныф укучылары “Зирәкләр “ командасы

көндәшләреннән бер дә калышмыйлар.

Спорт сәламәтлекне генә түгел, дуслыкны да ныгыта.

укучылары белән һәрвакыт әкиятләрне сәхнәләштерү өстендә эшли.

беренче ел гына “Мин татарча сөйләшәм” түгәрәгенә йөрсәләр дә, алар

инде үзләрен чын артистлар итеп күрсәттеләр. Төрле мәктәпкүләм, шәһәркүләм чараларда катнашалар. Мәтәптә үткәрелгән “Һөнәрләр илендә “ конкурында 1 нче урынны яуладылар. Конкурста 20 укучы катнашты.

М.Җәлил исемендәге республика премиясе лауреаты, Россия Федерациясенең атказанган мәдәният хезмәткәре, Татарстан Республикасының

атказанган мәдәният хезмәткәре. Разил Вәлиевкә багышлаган чараларыбыз.  

6 нчы ф сыйныф укучылары шагыйребез Рәзил Вәлиевнең шигырьләрен өйрәнеп, шигырь конкурсы уздырдылар. Шигырьләренә рәсем конкурсы да оештырдылар. Шигырь конурсында Лызлов Семён җиңүче булды. Лызлов Семён шәһәркүләм конурсында чыгыш ясап, 3 нче урынны яулады.

минем туган җирем” темасына
КВН үткәрде. Бигрәктә укучыларга рәсем конкурсы

ошады.
Сыйныфта 23 укучы да актив катнашты.
Укытучы : Назарова Н.В.

нчы сыйныф укучылары ( 25 укучы) безнең горурлыгыбыз

булган борынгы, тарихи шәһәребез Болгарга юл тоттылар.Укучылар тарихыбызны үз күзләре белән күрделәр. Бу исә алар күңелендә тирән эз калдырды һәм аларда горурлык хисен уятты. Оештыручылар : Булатова А.Р., Хусаинова Д.М.

Татарстан! “ дигән тема буенча ”Тамчы – шоу” үткәрделәр.Җитәкчесе: татар

теле һәм әдәбият укытучысы Мәгъсүмҗанова Фирдания Наил кызы. Бу бәйгедә укучыларның сөйләм теле генә түгел , фикерләү сәләтләре дә , аларның иҗади эшләре дә бәяләнде.

нче балалар бакчасында “күңелле бәйрәм“
бәйгесен уздыра.

РӘХӘТ ТӘ СОҢ ТУГАН ТЕЛДӘ АРАЛАШУ,

60 нчы мәктәп һәм “Йолдызкай”
115 нче балалар бакчасы арасында дуслык көннән көн ныгый.

сәгатьләре, стенгазета, шигырь, рәсем конкурслары үткәрелде.

лауреата литературныхпремий имени Хади Атласи и Гаяза Исхаки Айдара

Халима
1.Оформление выставки по творчеству писателя Айдара Халима.
2 Выпуск стенгазет, посвященных творчеству А.Халима.
Попова Г.Г.,Магсумзянова Ф.Н., Галиева Э.М., Садикова Д.Х
Тема: «Ышаныгыз, барлык язган нәрсәләремне үзем яздым һәм язачакмын»
3.Городской конкурс творческих работ учащихся, посвященных А.Халиму (сочинения, рефераты, стихи и т.др ) Зарипова Л.М.(реферат)
4Городской конкурс презентаций, посвященный
творчеству писателя А.Халима . Садикова Д.Х.
(уч.Ханова Диляра) Тема:”Әйе, иртәгә дә яшисе бар! Яшәргә кирәк!”
5.Городской конкурс иллюстраций по произведениям
писателя . Насипова Азалия (2Г),Шипкова Алена (2Г)
(Гайнуллина А.Х.) ,Вагизова Амина (уч.Зиганшина А.Б.)
Рамазанова Л.- 6м,Подъячева А.- 6 м (уч.ЗариповаЛ. М)
6 . Городской конкурс чтецов .
Колесникова Анастасия (3А) (Гайнуллина А.Х.)
Галиев Адель Ленарович (уч. Зиганшина А.Б.)
 

Талипова Диана (биюче), Шарапова Рамилә (җырчы) уңышлы чыгыш ясадылар һәм

2 нче урынны яуладылар.

– ЯШӘҮНЕҢ БӨТЕН МАКСАТЫ ШУНДА ТҮГЕЛМЕНИ? 1942 нче елның январенда

хатыны Әминәгә язган хатында Муса яшәү белән үлемнең мәгънәсе турында яза.

6 В классе, посвященный к 111-летию со дня рождения Героя

Советского Союза поэта Мусы Джалиля под названием «Гомерем минем моңлы бер җыр иде». В мероприятии участвовали 25 учеников. Ученики познакомились презентацией, посвященной жизни и творчеству М.Джалиля, книгами и стихотворениями. Мероприятие вызвало большой интерес учеников. Дети заранее подготовили и рассказывали стихотворения. Особенно всех затронуло проникновенное чтение стихов Шакуровой Адели. В классе, где проходило мероприятие, царил дух патриотизма. Ученики выражали свое отношение к творчеству Мусы Джалиля, делились своими впечатлениями от восприятия его стихов, героизма. Подвиг поэта не забыт, творчество М.Джалиля служит примером нравственности и духовности в воспитании подростающего поколения. Это наша история. Без прошлого нет настоящего и будущего, поэтому нужно знать историю, помнить своих героев. Закирова Алия Фаридвна

Рәмилә(8б) 1 дәрәҗә дипломын,
Корчагина Ангелина(8б) 3 дәрәҗә дипломын,

Лызлов Семён (6ф) 3 дәрәҗә дипломын яуладылар.
“Татарстан дигән ватаным бар, татар дигән бөек халкым бар” конкурсында 8 нче В сыйныф укучысы Муллагалиева Алия финалга чыкты.

Үзен тел остасы, биюче итеп күрсәтте. Алдагы конкуста да уңышлар

телибез. Әзерләде: татар теле укытучысы Назипова А.Ф

белән
8 Март бәйрәмендә укытучыларны шатландырдылар.
Исмагилова
Дарина биюче генә
түгел, моңлы

тавышлы җырчы да.

конкурсы булды.

Хәлимовның шигырьләре җир сулышы белән сугарылганнар.
Мондый шигырьләр хезмәтнең,мәхәббәтнең, тормышның кадерен
ягъни матурлык сөючеләргә ләззәтле минут лар китерер дип
ышанам.

Мостай Кәрим, Башкортстанның халык шагыйре. 1966


****************
Әдип укучының мәрткә китә башлаган иманын уятып, аны битарафлыктан
сөйрәп чыгара алырлык кайнар тәэсирле сүз тылсымы тудыра алуы белән
үзенең вазифасын раслый булса кирәк. Ләкин бусы - аерым бер тема.
Бу мәсьәләгә кагылуымның сәбәбе исә «Татар вакыты »нда шушы эшнең
моңа кадәр татар әдәбиятында күрелмәгән дәрәҗәдә башкарылуын әйтер
өчен генә. Чыннан да, Айдар Хәлимнең уңышы татар әдәбиятының уңышы
бит. Без әдипләр бу әсәр белән горурланырга хаклы. Миргазиян Юныс, язучы. 2000

****************
СИБГАТ ХӘКИМ, ТУКАЙ ПРЕМИЯСЕ ЛАУРЕАТЫ: “... Аның биографиясе шактый бай.
Ул язу характеры белән аерыла. Аның шигырьләре давыллы, өермәле, вулкан дияр идем...”
Сибгат Хәким, “Тукайларны эзлим”, “Казан утлары” 1968, 3 сан, 88 бит).
****************
САҖИДӘ СӨЛӘЙМӘНОВА: “... “Айдар Хәлим җир һәм күкләр масштабында фикер йөртә. Аларда фикерләүгә караганда сиземләү көчлерәк”.
“Социалистик Татарстан”, 1970, 8 март.

******************

Өч аяклы ат» повестеның кыйммәте, бик сирәк үзенчәлеге тагы
шунда — монда кеше булмаган ҖАН ИЯСЕ, бу очракта атәдәбиобраздәрәҗәсенә күтәрелгән.
Әйткәнебезчә, дөнья әдәбиятында бу сирәк очрый торган,
язучыдан гаять дәрәҗәдә осталык, нечкәлек һәм
талант таләп итә торган күренеш. Әле кеше хәтле кешене
образ дәрәҗәсенә күтәрү — гаять авыр һәм катлаулы эш, ә
монда иҗан иясе турында җан р тетрәндерелек, җан
җылытырлыкобраз тудырырга кирәк!
Бу эшне бары тик зур талант иясе генә булдыра ала... Фәүзия Бэйрәмова, язучы, җәмәгать эшлеклесе. 2001



«

.

Айдар Хәлим Гаяз Исхакый һәм Һади Атласи исемендәге премияләр иясе. "Казанның мең еллыгы", Чаллы хакимиятенең шәһәр алдындагы зур хезмәтләре өчен, Бөтендөнья Татар Конгрессының татар милләте алдындагы зур хезмәтләре өчен һәм Чернобыль касафатында катнашучылар медальләре белән бүләкләнгән. Татарстанның атказанган сәнгать эшлеклесе.

Зур ихтыяри көчкә ия булган трибун шагыйрь, тирән аналитик язучы, кабатланмас фикерләр фонтанын ыргыткан фәлсәфәче, социаль тигезлек, кеше хокукы өчен җанын-тәнен биргән көрәшче, залларны үзенә каратып тоткан иҗтимагый җәмәгать эшлеклесе. Еш кына аның исеме «беренче» дигән сыйфат белән рәттән йөри. Һәм ул моңа лаеклы да. Бер караганда, аның тормыш һәм иҗат юлы – үзе тоташ батырлыктан гына торган моңлы бер җыр. Айдар Хәлим чын мәгънәсендә күпкырлы, гамәли әдип
Шунысы кызык, авторның шигъри, чәчмә, публицистик, драматургик, сатирик, юмористик әсәрләренең, хәтта тәнкыйди, библиографик, этик-эстетик иҗаты да шигъри сулыш һәм хиссият белән сугарылган. Автор раславынча, һәр иҗат нигезендә, әгәр ул чын рухи иҗат икән, гомумән, шигърият ята, чөнки шигърият, автор фикеренчә, башка бер генә сәнгать төренең мөмкинлегеннән килмәгәнчә, чынбарлыкны кешенең биш тою органы аша танып-белә ала. Талант нисбәте шигърият нисбәтенә тиң, шуңа күрә, автор уйлавынча, " жанр төрлелеген талант дәүмәле түгел, ә бәлки талантның үзендә эрегән шигърият дәүмәле билгели, болар арасында хөкемдар — Вакыт Галиҗәнәбләре үзе.

«Ышаныгыз, барлык язган нәрсәләремне үзем яздым һәм язачакмын»

Китап – ул безнең киләчәккә булачак сәламебез. Китапның кадере бетмәячәк. Шуңа максатым – әдәби мирасны үземнән соң киләчәк буынга тапшырып калдыру. Язучы Айдар Хәлим ярты гасырдан артык әдәби мирас туплаган шәхес. Аның шәхси китапханәсендә танылган татар, башкорт әдипләренең күпсанлы китаплары белән бергә үзе иҗат иткән әсәрләр дә байтак. Хәзер ул аларны йөзәрләп, меңәрләп Татарстан һәм Башкортстандагы китапханәләргә тарата.
Үзендәге меңләп китапны туган районым Миякә үзәк китапханәсенә тапшырды. Исем язып, култамга салынган 700-800 китап бар иде. Арада Давыт Күгелтинов, Мостай Кәрим, Сәйфи Кудаш, Хәлим Гыйлаҗев, Муса Гали,Сибгат Хәким, Гомәр Бәширов, Мөхәммәт Мәһдиев һәм башкаларның да миңа бүләк иткән  китаплары бар. Шуларның 300ләбен Чаллының үзәк музеенна, 200ләбен Чаллының 14нче бистәсендә күптән түгел ачылган татар китапханәсенә бирде. Әлеге китапханәгә имзасыз китапларны да күп итеп тапшырды.
​​ Мәсәлән, Гали Акыш исемендәге мәктәпкә тапшырган китаплар арасында татар, башкорт, урыс телләрендә язылганнары да бар. Башкорт әдәбияты классигы Зәйнәп Биишева әсәрләре дә биредә урын алды.

2008 елда IY Халыкара мөселман кинофестивалендә аның "Өч аяклы ат" повесте буенча куелган фильм (режиссеры Н. Җамали) җиңүче булып таныла һәм 2010 елда Мәскәү кинотеатрларында һәм Төркиядә булып үткән IY халыкара Төрки дөнья киносы көннәрендә Истанбул кинотеатрларында күрсәтелә

75 яшь





11 нче сыйныф укучысы Ханова Диляра пезентациясе
Укытучы: Садикова Д.Х.
“60

нчы урта гомуми белем бирү мәктәбе”

яшик,
үкенмәслек итеп актыктан.

Мирһади Разов

Туган җирнең кочагында ятам,
Чәчәкләрдән мөлдерәмә ялан.
Күңелемнән күтәрелеп оча
йолдыз-йолдыз хисләр. Уйда янам.

Татарларның йөрәгендә
Дәртле моңнар, җыр ята.
Сабан туена чакыра –
Татар кунак ярата.

“60 нчы урта гомуми белем бирү мәктәбе”
муниципаль бюджет гомуми белем бирү учреждениесенең татар теле һәм әдәбияты укытучылары: Зиганшина Ә.Б., Гайнуллина Ә.Х., Хөсәенова Д.М.

Разил Исмәгыйль улы Вәлиев 1947 елның 4 гыйнварында Татарстанның Түбән Кама районы (элекке Ширәмәт районы) Сигез балалы ишле гаиләдә олы ир бала булганга, бәләкәйдән үк ул өй тирәсендәге эшкә катнашып, ир-ат һөнәренә өйрәнеп үсә. Казанга килеп, университетның журналистика бүлегендә укый башлагач та аңа яшьли өйрәнгән һөнәрләре ярап куя. 

Ике дистәдән артык китап, дүрт пьеса, йөзләгән җырлар авторы, Татарстанның һәм Россиянең атказанган мәдәният хезмәткәре, танылган җәмәгать эшлеклесе Ул "Планетада цивилизацияне, яшәешне һәм мәдәниятне саклауга һәм үстерүгә керткән хезмәтләре өчен« Халыкара көмеш медаль белән бүләкләнде.

Башлангыч белемне туган авылында алып, 1965 елда яңа ачылган Түбән Кама урта мәктәбен тәмамлагач, Р.Вәлиев, Казанга килеп, ике ел универ­ситетның журналистика факультетында укый, аннары, Татарстан Язучы­лар берлеге юлламасы белән Мәскәүгә барып, М.Горький исемендәге Әдәбият институтында югары белем ала.
Укуын бетереп Казанга кайткач, Р.Вәлиев 1972–1981 елларда респуб­лика балалар журналы «Ялкын» редакциясендә башта әдәби хезмәткәр, аннары әдәби бүлек мөдире, соңыннан журналның җаваплы сәркәтибе вазифаларын башкара. 1981–1984 елларда ул Чаллы Язучылар оешмасы­ның җитәкчесе, 1984–1986 елларда Татарстан Язучылар берлегенең идарә рәисе урынбасары, 1986–2000 елларда исә Татарстан Республикасының Милли китапханә директоры хезмәтендә була.

Р.Вәлиев – Татарстанның һәм Россиянең атказанган мәдәният хезмәткәре (1990, 1997), Россия гуманитар фәннәр академиясенең шәрәфле академигы (1997), Бөтендөнья татар конгрессы башкарма комитеты рәисенең беренче урынбасары, Халыкара ПЕН-клубның Татар ПЕН-үзәге президенты, Татарстан Мәдәният министрлыгы коллегиясе әгъзасы. Р.Вәлиев – 1979 елдан СССР (Татарстан) Язучылар берлеге әгъзасы.  Якташыбыз Рифкать Миргазизов батырлыгына багышланган «Яшисе килә» повесте һәм популяр җырлары өчен аңа 1982 елда Татарстан комсомолының М. Җәлил исемендәге премиясе бирелде. Татарстан Дәүләт Советының Мәгариф, мәдәният, фән һәм милли мәсьәләләр комитеты рәисе, Г.Тукай бүләге иясе, Татарстанның халык шагыйре һәм атказанган сәнгать эшлеклесе .

тарихчы-галим икән бит! Дөрес, әдәбиятыбызның аксакаллары Вахит Имамов — гаҗәеп

киң эрудицияле, үзе яза торган чорга бәйләнешле тарихи чыганакларны, фәнни әдәбиятны җентекләп өйрәнүче, алай гына да түгел, мирасханәләрдә утырып, әле моңарчы профессиональ тарихчыларга да билгеле булмаган яңа документлар табып, аларны фәнни әйләнешкә кертүче тынгы белмәс язучы-галим ул. Галим буларак, үткән вакыйгаларга һәм фактларга ул үзенең төпле бәясен, аңлатмасын бирә һәм алар кайвакыт тарихи әдәбиятта урын алган рәсми карашлардан нык кына аерылып та торалар. Аның иҗаты югары бәяләнә. Вахит Имамовның Гаяз Исхакый исемендәге бүләккә лаек булуы — моның ачык мисалы.
2002 елда Вахит Имамовка «Татарстан Республикасының атказанган мәдәният хезмәткәре» дигән мактаулы исем бирелә.
Бүгенге әдәбиятта чын мәгънәсендә Роман булып саналырлык әсәрләрне яза алучылар саны бер дистәгә дә тулмый. Вахит Имамов — шулар арасында. Өстәвенә, ул әле тарихи жанрда иҗат итүче әдип буларак бердәнбер язучы булып калып бара.
Быел Татарстан Язучылар берлеге идарәсе язучы Вахит Имамовны Тукай премиясенә тәкъдим итте. Без аңа иҗади уңышлар телибез!

Киң колачлы язучы-
Вахит Имамов

Вахит Имамовның әдәби иҗаты турыңда матбугатта басылган фикерләрдән өземтәләр. Безнең әдәбиятка соңгы елларда яңа бер талантлы автор килде. Табигатьне кешеләр зарын, тормышның катлаулыгын күңел күзе белән күрә ала торган автор килде.
Гариф Ахунов, Татарстанның халык язучысы. 1988
...Вахит Имамов яңа гасыр бусагасыннан иң кыю һәм актив әдипләребез рәтендә атлап керде. Ул XI — XII гасырларда булып узган вакыйгаларны, шул чордагы болгар, магул, рус хөкемдарларының сарай һәм гаилә интригаларының гаять катлаулы һәм мәкерле чәбәләнешләрен киң географик һәм тарихи үлчәмнәрдә әдәбиләштереп чагылдырган күләмле әсәренең беренче китабын тәмамлады. Халыклар тарихы белән якыннанрак кызыксынучылар «Утлы дала» дип исемләнгән бу романнан искиткеч күп һәм бай мәгълүмат алырлар. Элек бозып күрсәтелгән яисә махсус рәвештә караңгылыкта тотылган тарихыбызны булганынча яктырту мөнәсәбәтеннән генә бәяләсәң дә, Вахит Имамов башкарган титаник хезмәтне танымыйча, билгеләмичә үтү зур хаксызлык булыр иде
Рифат Сверигин, әдәбият галиме, тәнкыйтьче. 2002


Вахит Имамов әдәби мәйданда киң колачлы әсәрләр язу остасы буларак
танылды. Әмма без укып күнеккән гади тормыш вакыйгаларыннан укмаштырга
н һәм әдәби чаралар ярдәмендә сәнгать дәрәҗәсенә күтәрелгән романнар түгел, бәлки гаять дәрәҗәдә зиһен, акыл, тырышлык һәм үҗәтлек, физик көч таләп итүче өлкәне -- тарихи әсәрләр язуны үз итте ул. Шундый әсәрләрнең иң күренеклесе, әлбәттә, «Утлы дала» романы булды.
Факил Сафин, язучы. 2002
«Утлы дала» романын бик игътибар белән, гади укучы буларак түгел, тарихчы-галим күзлегеннән карап укыдым... Язучының әсәрләре гади укучыны гына түгел, профессиональ тарихчыларны да уйландыралар, тарихыбызга яңа, дөрес караш тәрбиялиләр һәм, иң мөһиме, авторның кыю фикерләре мөстәкыйль дәүләтчелегебезне яңадан торгызу өчен көрәш барган бу көннәрдә бик тә актуаль яңгырыйлар... «Утлы дала» романының теленә кагылышлы фикерләремне дә әйтим инде берочтан. Язучыны язучы иткән нәрсә — ул аның теле^ Бу җәһәттән Вахит Имамов, әсәрләренә тел-теш тидерерлек түгел. Ьәр сүзе үз урынында, җөмләләре матур, җыйнак, музыкаль яңгырыйлар... Бу әсәре дә укылачак, әдәбиятыбыз
тарихында үз урынын табачак. Фаяз Хуҗин, тарих фәннәре докторы, 2001

Ир канаты: Повесть һәм хикәяләр.— Казан: Татар. кит. нәшр., 1988.— 168 б.— 15 000. Нәзер: Повестьлар һәм хикәяләр.— Казан: Татар. кит. нәшр., 1991.— 240 б. -- 15 000. Татарларның Ватан сугышы: XVI—XVIII гасырларда милли-азатлык яулары турында тарихи очерклар (Равил Әмирхан
белән берлектә язылган).— Казан: Татар. кит. нәшр.,
1993.— 80 б.— 170 000. Сәет батыр. Татарлар Пугачев явында: Тарихи роман һәм тарихи очерк.— Чаллы: «КамАЗ» нәшр., 1994.— 512 б.— 90000. Могикан: Повестьлар. Тарихи очерк.— Чаллы: «Газета-китап» нәшр., 2001.— 192 б.— 2000. Утлы дала: Тарихи роман. Беренче китап.— Казан: Татар. кит. нәшр., 2001.— 432 б.— 3000. Татар яугирләре: Тарихи очерк.— Казан: «Мәгариф» нәшр., 2003.— 335 б.— 2000.

Имамов Вахит Шәйхенур улы - Татарстанның атказанган мәдәният хезмәткәре, Гаяз Исхакый исемендәге премия лауреаты, Чаллы Язучылар оешмасы рәисе.

60 нчы гомуми белем бирү мәктәбе
Яр Чаллы шәһәре, 2014

апа, абыйсы Ибраһим




Жыр өйрәтте мине хөр яшәргә,
Һәм үләргә кыю ир

булып.
Гомерем минем моңлы бер жыр иде,
Үлемем дә яңгырар җыр булып.
М.Жәлил

Сеңелесе Хәдичә, сеңлесе Зәйнәп, хатыны Әминә

.

Сиңа миннән хәбәр китерсәләр,
Муса инде үлгән дисәләр.
Син ышанма бәгырем,
Дуслар әйтмәс мондый сүзне,
әгәр мине сөйсәләр. (М. Җәлил)

Моабит дәфтәрләре –
Җәлил поэзиясенең иң югары ноктасы. Моабит шигырьләрендә шагыйрьнең шәхси образы, кичерешләре, фәлсәфи уйланулары аша кеше рухының бөеклеге, куркусызлыгы, гуманистик табигате, гаделлек һәм хаклык тантанасына якты ышанычы, туган иленә, туган халкына чиксез мәхәббәте гаҗәеп зур эмоциональ көч һәм сәнгатьчә камиллек белән гәүдәләнә.
 

1944 нче елның 25 августында Җәлил һәм аның иптәшләренең гомерләре гильотино балтасы астында өзелә.

.

Татар халкының бөек улы

“ Хөкем алдыннан”
Б.Урманче

Муса Җәлил җирдә аз яшәде.
Күпме күрде, күпме кичерде!
Йөрәк утын сүнмәс ялкын итеп,
Мәңге сүниәс җырга күчерде.

Ленин премиясе лауреаты герой -шагыйрь Муса
Җәлил мәңге халык күңе-
лендә сакланыр

Муса Җәлилнең хатыны Әминәгә һәм
Кызы Чулпанга фронттан язган хатлары.