Жұмсақ бидай дақылдарының паразит зиянкестерімен күресу шаралары

Жұмсақ бидай түрлерінің паразит зиянкестерінің биолигиялық ерекшеліктерін зерттеу нәтижесінде олармен кұресу шараларын анықтау Зерттеу жұмысының міндеттері 1.Жұмсақ бидай түрлерінің морфо-биологиялық ерекшеліктерін ескеру; 2.Жұмсақ бидайдың паразит зиянкестерімен күресудің биологиялық тиімділігін анықтап қысқаша әдістемелік нұсқау ұсыну; 3.Жұмсақ бидайдың ботаникалық,морфологиялық,биологиялық сипаттамаларына талдау жасау.Жұмсақ бидайдың паразит зиянкестерінің түрлерін анықтау және олармен күресу шараларын талдау

бір жылдық шөптесін өсімдік.Отаны-Кавказ,таяу Азия.Жаздық жұмсақ бидай-салқынға айтарлықтай төзімді дақыл.Тұқымдары

+1-2С жылылықта өне бастайды.Тіршілікке қабілетті егін көгі +4-5С пайда болады.Жұмсақ бидайдың егн көгі қысқа мерзімді -10С дейінгі аязды көтереді,бірақ гүлдену және дәнінің нандану кезеңдерінде -1-2С бозқыраудан жарақаттанады.

болады.Екіншісі-бидай сабағының топырақ бетімен деңгейлес жеріндегі түйіншеден тарамдалған қосалқы тамырлар.Тамыр

жүйесі-шашақты.Сабағы-іші қуыс,паренхима жасушаларымен толтырылған түтік болып келеді,буындар мен буынаралықтардан тұрады.Жапырақтары-таспа тәрізді,жәй,қынап арқылы біреуден кезектесіп орналасады.Бұтақтану түрлері-тамырсабақты.Гүлдің құрылысы-гүлдері ұсақ,редукцияға ұшыраған.Желмен тозаңдануға бейімделген.Жемісі-дәнек.Бидайдың гүл шоғыры-масақ.Бидайдың дәні майда.Дәнінің пішіні сопақ немесе элипс тәрізді.

өкілдері зиянкестері зиян келтіреді.оның ішінде:Жартылай қатты қанаттылар(Hemipetra) 18 түрі,Қатты қанаттылар(Coleopetra)

1 түрі,Қосқанаттылар(Diptera) 5түрі.
Бидай трипсі-Шашақ қанаттылар отрядына жататын ұсақ жәндік.Ұзындығы-1,5-2 мм,түсі қара.
Қанаттарының шетінен жіңішке шашақтар салбырап тұрады.Личинкасы қызыл түсті.
Бидай трипсі ересек және личинка күйінде де зиянкестік әрекет жасай алады.
Ересек трипсілер үшкір тұмсығымен масақша қауызының ең жоғарғы жапырақ түтікшесінен,керегесін тесіп жарақаттайды да мүшелердің шырынын сорады.Осының нәтижесінде масақ қисық өсіп,өз пішінін жоғалтады және оның ұшындағы масақшалар қурап қалады.
Личинкалар толып келе жатқан бидайдың дәндерін сорып,салмағын кемітеді.Личинкалар сорып зақымдалған жерлерінде әжім басқан қоңыр дақтар пайда

реңді аралас сұр,артқы қанаттары сұр немесе ақшыл сұр болады.Ұзындығы-25-35мм.Төменгі жастағы

жұлдызқұрттар дәннің ішінде қоректеніп,қабығын қалдырады.Төрт жастан бастап ашық қоректенеді.Қоректену барысында дәндерді сыртынан кеміріп тастайды.

болады.Ұзындығы-12-15мм.
Жұмсақ бидайдың өңбеген дәндерімен қоректенеді.Масаққа көтерілгенде қоңыздар артқы аяқтары мен

қатты дәнді ұшырып түсіреді.

түсті,үстіңгі қанаттарында сары созылмалы жолақтары бар,артқы аяғы секіргіш.Жапырық паренхимасын кеміріп

қоректенеді,осының нәтижесінде ол жапырақ кеуіп қалады.Жапырақ беті 25-30% артық зақымданса,өнім шығыны елеулі болады.

жарғағы бар,ол дәл ортасынан екі айырылып тұрады.Жас өркен мен жапырақтың

шырындарын сорады,кейін ол солып қалады.