Педагогикалық технологиялар

В.М.Монахов

технологиясы
Оқытудың
компьютерлік
технологиясы
Жоғары сыныптарда тиімді технологиялар

ойлау
*Дамыта оқыту
Тірек сигналы арқылы оқыту
Орта сыныптарда тиімді технологиялар

тиімді технологиялар
Ақпаратты оқыту

Көрнекілік
технологиясы

Ғылыми негізде түзілген бағдарлама негізінде оқытудың тиімділігін арттыру, баланың жеке

қасиеттерін ескере отырып оқыту. Оқыту құралдарының көмегімен бағдарламаланған оқу материалдарын кадр, файл сияқты оқыту бөлігі арқылы логикалық бірізділікпен берілген.

жеке бастың өзіндік талап-талғамдарына сүйенеді. Баланың бойындағы білімдік, танымдық, шығармашылық

қасиеттерін аша түсуді көздейді.

Ойын арқылы оқыту технологиясы.

Даму нәтижесінде әр оқушы өзін-өзі үйренуші субъект
дәрежесіне көтерілуі көзделеді
.

Оқыту дамытудың алдында жүруі керек, дидактикалық
құралдардың дамуға әсері зор. Дамытудың тиімділігі үшін:
кешенді даму жүйесі негізінде мақсатты даму, мазмұнның жүйелілігі
мен тұтастығы,теориялық білімнің жетекші ролі, жоғарғы қиындық
деңгейінде оқыту,материалды меңгеруде жеде
л ілгерілеу, оқу үрдісін баланың сезіну, оқыту үрдісінің
әртүрлілігі, жекелеп оқыту, барлық баланың дамуы жолындағы
жұмыстары болуы керек.

Дамыта оқыту технологиясы

(Д.С. Высотский, Л.В. Занков, Д.Б. Эльконин, В.В. Давыдов).

оқушыға берілетін тапсырма
ның қолайлығы; бағдарламаның, кейбір тақырыптарда біртіндеп
ойнату әдісін

қолдану.
Сабақты пысықтауға
әуелі озаттар, сосын ортаншылар, ең соңынан нашар оқушылар
қатыстырылады; бірте-бірте толық дербестікке жету; сыныпта
қалыпты жағдай қалыптастыру, түсіністік өзара көмек,
ынтымақтастық қарым-қатынас; оқушының қателігін ескерту
, бірақ жазғырмау; үй тапсырмасы тек оқушының мүмкіндігіне қарай беріледі;
білім, білік дағдыны дамыта меңгерту; түсіндіруді қабылдау.

Түсіндіре оза оқыту технологиясы
(С.Н. Лысенкова)

ойлау әрекетінің бірігуі.
Оқыту баланың дамуына сәйкес табиғи (жасанды емес)

болуы керек,
сонда бала өзін-өзі дамытады. Монтессори педагогиканың ұраны
баланың мұғалімге:
“мынаны менің өзімнің жасауыма көмектесіп жібер” деуіне жету

Өздігінен даму технологиясы
(М. Монтосорри).

Стил, С. Куртик Мередит, Чарльз, Тэмпл).
Оқыту мен үйретудің моделі:

қызығушылықты ояту,
мағынаны тану,
ой толғаныс
Сабақтағы аса қажетті мәнді,
маңызды әрекет болып табылады. Осы сабақ кезінде
үйренуші не үйренгенін саралап, салмақтап, оны қандай
жағдайда, қалай қолдану керектігін ой елегінен өткізеді
. Белсенді түрде өз білім үйрену жолына қайта қарап,
өзгерістер енгізеді

т

дамыту:
-оқушының белсенділігін анықтау;
-оқу материалында баланы қызықтыратындай мәселе туғызу;
-оқушы материалды сезім

мүшелері арқылы ғана қабылдап қоймайды, білімге деген қажеттілігін қанағаттандыру мақсатында меңгереді;
-оқытудың бала өмірімен, еңбегімен байланыстығы.

Проблемалық оқыту технологиясы

дамыту, жеке басты “ақпараттық қоғамға” даярлау. Мұнда оқыту оқушының тікелей

комьпютермен қатынасы арқылы орындалады.
Яғни баланың жеке қасиетіне қарай компьютерге
бейімделу, т,б

үрдіс түзу,
мұғалімге нәтижені талдап, түсіндіріп бере алатындай жүйені таңдау

және құру.
Жобаланған технологияны іске асыратын жаңа тәсіл қалыптастыру.
. Технология жобасындағы негізгі объект –
оқу тақырыптары, дидактикалық модуль.
Оқушылар әр сатыға жоғарылаған сайын олардың білімді
қабылдауы өзгеріп,
өтілетін пәндер жүйесі күрделене түседі.
оқушылардың жас ерекшеліктерін, әр сатыдағы қабылдау
мүмкіндіктерін ескере отырып,

Модульдік оқыту технологиясы
(В.М. Монахов)

пайдалану арқылы блок бойынша
оза оқытылады.
Тірек сызбалардың проблемаларды шешеу

құзіреттілігін
Қалыптастыруда үлкен рөлі бар. Өйткені мұндай сызбалар арқылы
тілдік категориялардың ұқсастығын, айырмашылығын,
өзіндік ерекшеліктерін салыстырып көрсетуге болады.
Сызбаларда көбінесе дерексіз байланыстар мен қатынастар көрсетіледі.
Мәселен, тірек сызба бойынша сөйлем құратуға,
сөйлемдегі сөздердің байланысын көрсетуге болады.
Сонымен қатар тірек сызбалар дербестікті дамыту үшін де қолданылады.

ұжымдық жеке жұмыс түрлері ұйымдастырылады,
шығармашылық жұмыс (өлең құрастыру,
мәтін

түзу, мәтін бойынша сурет салу,
кейіпкерге мінездеме беру, хабарлама дайындау, қосымша деректер жинақтау) жүргізіледі.
Оқыту барысында мәтіннің білімдік,
тәрбиелік, дамытушылық бағыттарына ерекше көңіл бөлінеді, көркем сөздер
арқылы оқушының тілін дамыту, сөздік қорларын байытуға назар аударады.
Оқыту технологияларын таңдау оқушының өзіндік іс-әрекетін ұйымдастыруына игі ықпал
ететіндей мақсатта орындалады.
Оқытудың әдістемелік ұстанымдары жеке тұлғаның дербес дамуына жағдай туғызуға,
берілген тапсырмаларды орындауда оңтайлы шешім қабылдауға дағдыландыруға
бағытталуы тиіс.
Оқушының негізгі құзыреттілігін қалыптастыруды
көздейтін технологияларды қолдануда ұтымды тәсілдерді пайдалануд
ың орнын, тиімділігін ажырата білу қажет.
Оқушылардың жас және жеке ерекшеліктеріне сәйкес келетін технологияларды
(жобалау, зерттеушілік т.б.) игеруге, енгізуге жағдай туғызу қажет.
Жаңа технологияларды зерделей отырып, таңдалған
әдіс-тәсілдер жиыны мұғалім мен оқушы арасындағы түсіністік қатынасқа негізделеді.
Ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың мүмкіндіктерін пайдалана отырып, оқушыны
дербес, топтық,
ұжымдық жұмыс сияқты түрлі формада ұйымдастырылған тәсілдерге төселдіре отырып,
өз бетімен ізденуіне б
ағыт-бағдар беру керек. Оқу-тәрбие процесінде бірізділік пен біртұтастықты
сақтауда оқушының
оқу бөлмесі оқыту талабына сәйкес материалдық-техникалық жабдықталып,
оқытудың түрлі формаларын ұйымдастыруда жетекші рөл атқаруы тиіс.

жеке ерекшеліктерін ескеру,
әр білім алушының оқу тапсырмаларын орындауына қолайлы

жағдай жасау көзделеді.
Аталған технологияның негізгі ұстанымдары төмендегідей:
- жеке тұлғаның өзіндік ерекшелігін ескеру ұстанымы (әрбір шәкіртті өзіндік
ркшеліктері мен қабылдау мүмкіндіктеріне сай оқыту);
білім беру траекториясын таңдау еркіндігі ұстанымы (міндетті білім беру
деңгейінен төмен болмауы тиіс);
оқытудың жағдаяттылығы ұстанымы (құзыреттілікке бағдарланған
тапсырмаларды орындауға тілдік жағдай туғызу).
Жеке тұлғаға бағдарланған технология бойынша оқыту мазмұнының
әдістері мен тәсілдерін таңдауға төмендегідей талаптар қойылады:
қарым-қатынастық әрекет; шығармашылық әрекет;
баланың жеке дамуын қолдау;баланың өзіндік және шығармашылық әрекетін дамыту.
Бұл технологияны іске асыру екі жолмен жүзеге асырылады:
1) сыныпты дифференциациялау арқылы «жоғары-орташа-төмен» топтарға бөлу және оқу материалын күрделілік деңгейіне байланысты іріктеу;
2) білім траекториясын өзіндік мүмкіндіктеріне ыңғайлау.
Мұны жүзеге асыру оқытудың ерекше шарттарын қажет етеді:
әр түрлі мазмұн мен көлемдегі білім нәтижелерін әкелетін әрбір білім алушының жеке білім траекторияларын таңдау.

ықпал ететін белсенді оқыту технологиясы
шәкірттерді жаңа білімді өздіктерінен ізденіп

алуына мүмкіндік жасайды.
Бұл үшін сабақта төмендегі мәселелерге баса назар аударған жөн:
сабақ құрылымының икемділігі;
оқығаны бойынша пікірталастың болуы;
дидактикалық ойындар;
интенсивті өзіндік әрекет;
тілдік бірліктерді салыстыруды, топтауды, жүйелеуді және
тілдік құбылыстар заңдылықтарын дәйектеуді ұйымдастыруы;
білім алушының белсенділік көрсетуіне мүмкіндік беретін
педагогикалық жағдаяттарды құруы.

Л.С.Выготскийдің “оқыту процесінде білім алушының ақыл-ойының дамуы
“актуальді даму”

аймағынан “жақын арадағы даму” аймағына ауысу “ теориясы.
Бұл ауысу тапсырмаларды қайталап орындауға арналған
1-деңгейден өнімді іс-әрекетті қажет ететін жоғары деңгейлерге ауысу
негізіндегі іс-әрекет арқылы жүзеге асады.
Осындай іс-әрекет деңгейлері арқылы білім алушылар
оқу материалдарын әр түрлі деңгейде қабылдайды.
В.П. Беспалько бұл деңгейлерді төртке бөледі:
бірінші деңгей-“міндетті, білім алушылық”,
екінші – алгоритмдік,
үшінші – эвристикалық және
төртінші – шығармашылық деңгейлердегі қабылдау.

1 –

деңгей
Бұл деңгей әрбір тақырыптың ең негізгі де, басты қарапайым мазмұнын ашып,
сол тақырыптың білуге міндетті тұтас бейнесін береді. 1 – деңгей базалық деңгей ретінде қабылданған. Бұл міндетті деңгей
болғандықтан барлық білім алушы тапсырманы толық орындауы тиіс.
2 – деңгей
Қосымша мәліметтер алғашқы деңгейде алған білімді одан әрі кеңейтіп, тиянақтайды,
негізгі мазмұнын нақтылайды, ұғымдардың не үшін,
қалай қолданылатынын көрсетеді. Бұл деңгейде өтіп кеткен материалды білім алушы талдап,
бұрынғы тапсырмаларға ұқсас орындайды. Бірақ бұларды орындау үшін алған
білімдерін түрлендіріп пайдалану керек.
3 – деңгей
Өз бетіндік жұмысты қалыптастыру мақсатында білім алушылар
жаңа тақырып бойынша меңгерген қарапайым білімдерін жетілдіріп тереңдетеді.
Жаңа білімді талдау, жинақтау, салыстыру арқылы меңгеруіне, қорытындылай
білуіне жол ашылады. Бұл деңгейде ребус, сөзжұмбақ, анаграмма құрастырады.
4 – деңгей
Бұл деңгейде берілген тақырып бойынша өз бетімен жұмыс істеуге дағдыланады.
Реферат, баяндама, өлең, жұмбақ, жаңылтпаш құрастыру тапсырмалары беріледі.
Деңгейлеп оқыту, біріншіден, білім алушының жеке қабілетін анықтауға,
екіншіден, білім алушылардың бір-бірінен
қалмауына мүмкіндік берсе, үшіншіден, әр білім алушы өздігінен жұмыс істеуге дағдыланады,
төртіншіден, әр білім алушы өз деңгейімен бағаланады.

(қазақ тілінің мәдени-этникалық лексикасын,
сөйлеу әдебі ерекшеліктерін, жағдаяттық қарым-қатынасты игеру),

жеке тұлға ретінде қалыптасуын жүзеге асыруға бағытталады.
Мысалы, 2-сынып Қазақ тілі сабағында
“Сөйлеу мәдениеті” тақырыбын өту барысында
“Телефонмен әңгіме” ойынында телефонмен
сөйлесу мәдениетін үйрету мақсат етіліп,
кім сыпайы әрі ұтқыр екенін бағалау көзделеді.
Білім алушылардың өздеріне қай жұптың сөйлеу мәнері дұрыс шыққанын таптыруға болады.

жеке ерекшеліктерін ескеру, әр білім алушының оқу тапсырмаларын орындауына қолайлы

жағдай жасау көзделеді. Аталған технологияның негізгі ұстанымдары төмендегідей:
- жеке тұлғаның өзіндік ерекшелігін ескеру ұстанымы (әрбір шәкіртті өзіндік еркшеліктері мен қабылдау мүмкіндіктеріне сай оқыту);
- білім беру траекториясын таңдау еркіндігі ұстанымы (міндетті білім беру деңгейінен төмен болмауы тиіс);
- оқытудың жағдаяттылығы ұстанымы (құзыреттілікке бағдарланған тапсырмаларды орындауға тілдік жағдай туғызу).
Жеке тұлғаға бағдарланған технология бойынша оқыту мазмұнының әдістері мен тәсілдерін таңдауға төмендегідей талаптар қойылады:
қарым-қатынастық әрекет;
шығармашылық әрекет;
баланың жеке дамуын қолдау;
баланың өзіндік және шығармашылық әрекетін дамыту.
Бұл технологияны іске асыру екі жолмен жүзеге асырылады: 1)
сыныпты дифференциациялау арқылы «жоғары-орташа-төмен» топтарға бөлу және оқу материалын күрделілік деңгейіне байланысты іріктеу; 2) білім траекториясын өзіндік мүмкіндіктеріне ыңғайлау. Мұны жүзеге асыру оқытудың ерекше шарттарын қажет етеді: әр түрлі мазмұн мен көлемдегі білім нәтижелерін әкелетін әрбір білім алушының жеке білім траекторияларын таңдау.

салынған сызба нұсқа арқылы түсіндіру;
Әдемі салынған сурет не плакатты көрсету;
Үйде

оқушыға оқулық, дәптер және ата – ана көмегімен сызба нұсқа сыздыру