9 ТАҚЫРЫП. ӨНІМНІҢ ӨЗІНДІК ҚҰНЫН ТАЛДАУ

талдау міндеттері мен маңызы 2. Өнімнің өзіндік құнының құрылымы мен құрамы 3.

Өнім өндіру мен өткізуге кеткен шығындарды талдау. Өзіндік құнды калькуляция баптары бойынша талдау. Жеке өнім түрлері бойынша өзіндік құнды талдау

және қызметтің өзіндік құны деп өнімді дайындау немесе жұмысты орындау

барысында тікелей пайдаланылатын негізгі қорлардың бүкіл ресурстарының, табиғи және өнеркәсіптік шикізаттың, материалдардың, жанар-май мен энергияның еңбектің шығындарының ақшалай формадағы көріністерін айтады.

мен өндіріс шығындары бойынша жоспардың негізделуін бағалау. 2. Өзіндік құн бойынша

жоспардың орындалуының динамикасы мен дәрежесін анықтау. 3. Өзіндік құн динамикасының көрсеткіштеріне әсер еткен факторлардың анықтау, шынайы шығында жоспарланғаннан ауытқуының шамасы мен себептері. 4. Өнімнің жеке түрлерінің өзіндік құнын талдау. 5. Өнімнің өзіндік құнын әрі қарай төмендету резервтерін анықтау.

және сатып өткізілуіне кеткен шығындары жөніндегі есеп беру», - өнімнің

өзіндік құнының жоспарлық және есептік калькуляциялары, - негізгі және қосалқы өндірістер бойынша шығындарды синтетикалық және аналитикалық есепке алу деректері және т.б.

жоспарлау және есепке алу шығындар элементтері және шығындардың калькуляциялық баптары

бойынша жүргізіледі

бұйымдары және жартылай фабрикаттар, отын, электр энергиясы, жылу энергиясы және

т.с.с.)
-еңбекке ақы төлеу шығындары
-әлеуметтік қажеттіліктерге төлемдер
-негізгі қорлардың амортизациясы және басқа да шығындар (материалды емес активтердің тозуы, жалгерлік төлем, міндетті сақтандыру төлемдері, банк несиелері бойынша пайыздар, өнімнің өзіндік құнына кіргізілетін салықтар, бюджеттен тыс қорларға төлемдер және т.б.).

өндірістік жұмысшылардың жалақысы және т.б.). Олар калькуляцияның қандай-да бір объектіне

тікелей жатады.

сәйкес базаға (жұмысшылардың негізгі және қосымша жалақысына немесе бүкіл тікелей

шығындарға, өндірістік алаңға және т.с.с.) пропорционалды түрде үлестірілу арқылы жатқызылады. Жанама шығындардың мысалы ретінде жалпы өндірістік және жалпы шаруашылық шығындарды, негізгі қорларды күту шығындарын және т.б. келтіруге болады.

Жалпы шығындар (ТС) – бұл өндіріске кеткен барлық

шығындар және тұрақты, айнымалы шығындардан тұрады. ТС = ҒС + VС Тұрақты шығындар (ҒС) - өнім шығару көлемінің өзгеруіне байланысты өзгермейтін шығындар. Бұларға салықтар, жалға беру, төлемдер, сақтандыру, амортизация және т.б. Айнымалы шығындар (VС) – бұлар өнім көлемі өзгерсе бірге өзгеретін шығындар. Олар шикізатқа, жалақыға, энегияға, транпортқа, материалдарға кеткен шығындар.

калькуляция баптары бойынша талдау. Жеке өнім түрлері бойынша өзіндік құнды

талдау

теңгесіне шаққандағы шығындары= өнімді өндіруге және сатып өткізуге кеткен шығындардың жалпы

сомасы -------------------------------------------------- өндірілген тауарлық өнімнің құнына

сомасы бойынша абсолюттік ауытқулар анықталады мұнда И1,И0 – болжам бойынша

және ағымдағы шығыстар сомасы. 2. Шығыстар деңгейін есептеп шығару: мұнда У-шығыстар деңгейі, И-шығыстар сомасы, pq- өткізуден түскен түсім.

және У0 болжамды шығыстар деңгейі. 4. Шығыстар деңгейінің өзгеру қарқыны: Төзг

5. Шығыстарды динамикада зерттеу. 6. Шығыстардың салыстырмалы ауытқуы анықталады

бойынша түзетулер енгізілген шығыстар анықталады: содан соң

түзет

шығыстарға келеді. Еңбек ақы шығыстары екі вариант арқылы анықталады: 1.Шығыстар=жұмыскерлер саны *

орташа еңбек ақы Т* ОЕА 2.Шығыстар= -------------- Ө Т- өткізуден түскен түсім ОЕА- орташа еңбек ақы Ө- өнімділік

мерзімдік банк несиесін пайдаланады. Баптар бойынша шығыстар сомасы төмендегі формула

бойынша анықталады: мұнда Б – өткізуден түскен бір күндік түсім; Ү – банктің тауарларды төлеуге үлестік қатысуы; К – тауарлардың айналым бір күндегі жасауы; D – банк несиесінің деңгейі.