Қант диабеті ауруының алдын алу шаралары тақырыбындағы диплом жұмысы

сайын артып келеді.Сонымен қатар қоғамымыздың әлеуметтік,экономикалық жағдайын жақсарту.Сондықтан,бұл дертке адамдар

неге жиі шалдығатындығын біліп,аладын алу шараларын ұйымдастыру мақсатында осы тақырыпты таңдадым.









Қазіргі таңда диабетке шалдыққан адамдар саны күн сайын артып келеді.Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметіне сүйенетін болсақ,2030 жылы дүние жүзінде 350 млн адам қантты диабет ауруына шалдығуы мүмкін – деген болжам айтқан болатын.Брақ, өкіншке орай ,2030 жыл тұрмақ,қазірдің өзінде дүние жүзінде аталмыш ауруға 371 млн адамның шалдыққаны анықталды.Сонымен қатар,2012 жылы диабет ауруы салдарынан дүние жүзінде 4,8 млн адам көз жұмған.Диабетпен ауратын әр 5 адамның 4-еуі табыс деңгейі төмен және орташа елдерде тұрады. «Денсаулық»Республикалық журналы 2015\11\11\

сатыға өткізбеу. Әлемде әр 5 секунд сайын 1 адам ауырады,ал

әр 7 секунд сайын біреуі осы дертпен көз жұмады. kaz.med.kz.www.com.stat\\\diabetis\\\Сол себепті елдегі өлім-жітімді азайту. Осы аурудың алдын алу мақсатында зерттеу жұмыстарын жүргіздім.Яғни сауалалнама жүргіздім.Соның нәтижесінде «Қант диабетінен сақтан!» атты тегін акцияны ұйымдастырып, жүзеге асыру.Осы акция арқылы халықтың сауаттылығын жақсарту,аурудың алдын алу.

Зерттеудің міндеті
-Әдебиеттер оқу;
-Әдіс таңдау,сипаттама беру;
-Зерттеу жүргізу объектісі
-Анализдеу
-Зерттеу қорытындысы
-Ақпарат көздері
- Теориялық негіздеме.

диабетіне жалпы сипаттама
- Ұйқы безінің анатомиясы мен физиологиясы
- Қант диабетінің

этиологиясы және жіктелуі
- Клиникасы,диагностикалау
Профилактикасы

III. Қорытынды

атауды біздің дәуірімізге дейін 30-40 жылдары Рим дәрігері Аретиус Капподокский

ұсынған.
Шығыстың атақты ғалымы Әбу Әли ибн Сина қант диабетіне шалдыққандардың зәрінің тәтті екендігін жорамалдаған.Ал ағылшын ғалымы Т.Уиллис 1964 жылы аурулар зәрінің тәттілігін татып дәлелдеген.Содан бастап бұл науқас қант диабеті деген атауға ие болады.
Бұрын қант диабеті біздің халық арасында өте сирек кездескен.Ол «сусамыр»,»шыжың» деген атпен тараған.Қазіргі кезде қант диабеті әлемдегі өте кең тараған аурулар қатарында болып отыр.

Тарихы

безі асқазан артында артқы іш қабырғасында жатады, сол бөлігімен сол

жақ қабырға астына еніп тұрады.Артқы жағынан төменгі қуыс венаға, сол жақ бүйрек венасы мен қолқаға жанасып жатады.

нәзік клеткалардан тұрады.Бұл өзі аралас бөліп шығару безі болып табылады.Өйткені

сыртқа ас қорыту ферменттерін және ішке,қанға гормондар бөліп шығарады. Ұйқы безінің аралшалы бөліп шығару клеткалары бар.Олар: А,В,Д,С,Е,Ғ болмаса РР.Осы клеткалар бірігіп Лангеранс ( ұйқы безі аралшалары деп те аталады) аралшаларын құрайды.Бұл аралшалар ұйқы безі көлемінің 1,5 процентін құрайды.Ересек адамның ұйқы безінде 170 мыңнан 2 млнға дейін аралша болады.
Клеткалар организмге керекті гормондарды түзеді.А клеткалары жалпы ұйқы безі аралшаларының 20-25 процентін құрайды да,өзі глюкагон деген гормонды қанға бөліп шығарады.Аралшалардың негізгі құрамы В клеткалардан тұрады.Бұл клетка инсулин атты гормонды түзеді.Д клеткасы самотостатин гормондарын бөліп шығарады.

Физиологиясы

ағзасында өте маңызды қызметке ие,яғни ұлпалардың көмірсутегін жақсы қорытылуына көмектеседі.
Сол

арқылы белок пен майдан түзілетін қант құрамын азайтады.Сонымен қатар инсулин ағзадағы артық қантты (глюкозаны)бауырдағы көмірсутегі қорына (глюкогенге) айналдырып отырады.

Сондықтан осы 2 гормонның ұйқы безі қызметіне ықпалы зор. Мысалы:инсулин ағзадағы қант деңгейін төмендетеді,ал глюкагон қант деңгейін керек кезінде қалыпты деңгейге көтеріліп отырады.

Сондықтан организмдегі зат алмасу құбылысы осы 2 гормонға тығыз байланысты дамып,бір-біріне ықпал жасайды

жетіспеушілігінің дамуына әкеледі. Диабетпен сырқаттанатын науқастар жүрек ауруларына 2 есе

ұшырайды.

Қандағы қант мөлшері 3,3-5,5 ммоль.Осы көтерілген деңгейден қандағы қанттың мөлшері көп ауытқыса, немесе көтерілсе, яки төмендесе, адам организмінің өмірлік қызметіне айтарлықтай нұқсан келеді.

нерв жүйесіне

мидың жұмысына

көз

бүйректің қызметіне

қан тамырларына

жүрек

жағдай, ұзақ уақыт бойғы артық күш жұмсау;
Ұйқыбезінің аурулары (панкреатит, обыр).

Аз қимылдау;
Жүрек- қан тамырлары аурулары: артериальдық  гипертония, жүректің ишемиялық  ауруы, атеросклероз;

Патогенезінің негізінде Лангеренс аралышықтарының бетта – жасушаларының десртукциясы жатады.Жасаушалардың зақымдану механизмі сыртқы антигеннің макрофагпен байланысуынан басталады.Диабеттің дамуында аутоиммунды үрдістердің маңызы зор.Диабеті бар науқастарда антигендерге – Лангеранс аралшықтарының компоненттеріне антиденелер түзіліп,иммунды комплекстер қалыптасып,аутоиммунды инсулит дамиды.Аутоиммунды инсулит нәтижесінде бетта- жасушалар диструкциясы абсолюттік инсулин жетіспеушілігіне әкеледі.

1-түрі - 25 жасқа дейінгі жастарда немесе балаларда кездесетін диабет

инсулиннің бездік жеткіліксіздігінен, оның толық болмауынан дамиды.Инсулинге байланысты қант диабеті тек қана жас адамдар арасында кездеседі. Ол сырқат адамның қатты арып азуымен ауыр түрде өтеді және инсулинмен емдемесе тез кетоацидоз дамып, адамның өлуіне әкеледі.

2- түрі- ұлғайған адамарда кездеседі және инсулиннің салыстырмалы жеткіліксіздігінен дамиды(70%) .Қанда инсулиннің мөлшері аздап қана төмендейді немесе тіпті қалыпты деңгейде болады.Сырқаттардың арасында дененің толып кетуі жиі байқалады және кетоацидоз дамымайды.

өткізу арқылы оның қандағы мөлшерін азайтады. Ал қантты диабет ауруында

лангерганс аралшаларында инсулин гормоны өндірлмейді. Сондықтан глюкоза клеткаға кіре алмайды, қанда глюкоза жоғарылады. Демек қантты диабет 1 типінде өмір бойы инсулинотерапия жүргізу керек. Адам организмінде 2 түрлі инсулин шығады:

1. базистік – ол 24 сағат бойы үздіксіз өндіріледі

2. болюстік – тамақтану арасында бөлінетін инсулин.

II типінде –күніне 2 рет;
Егер қандағы қант мөлшері қалпына келмей

жатса күніне 8 тексеру жүргіху керек (тамаққа дейін,тамақтан 2 сағаттан кейін, тамақтан 5 сағаттан соң, ашқарынға таңертең, кешке, физикалық күш түскенде, ауырғанда).

Диабет ауруында ең маңызды құрал-глюкометр.

Глюкометр қандағы қант мөлшерін анықтауға мүмкіндік береді.

Глюкометрді қолдану ережесі:

1.Қолыңызды жылы сабынды сумен жуып,кептіріңіз;
2.Тексеруге құралдарды дайындаңыз (глюкометр,иучка-скарификатор, тест-жолақтары, 70%спирт, мақта шариктері );
3.Тест-жолсғын глюктметрге қосыңыз;
4.Саусақ ұшын спиртті мақтамен өңбеңіз;
5.Саусақ ұшын ручка-скарификатормен тесіңіз;
6.Анализ нəтижесін күтіңіз (15 секундта экранда көрсетіледі);
7.Анализ нəтижесін күнделікке тіркеңіз.

симптомдары:
Жиі, көп мөлшерде кіші дәретке шығу;
Үдемелі шөлдеу; ауыз құрғау;
Қарны ашу.
Жалпы

әлсіздік, жүрек айну, ішінің ауруы, бас ауру, құсу, салмақ жоғалту

ашып, дірілдеу, шылқып терлеу, аяқ – қолы құрысу, айқын әлсіздік,

естен тану. Сондықтан пациент қалтасында тез сіңетін көмірсу (қант, конфет) болу керек

Гипогликемияға алып келетін себептер: инсулин дозасының дұрыс болмауы, инсулин еккен соң тамақ ішпеу т.б.

глюкометрмен қандағы қант деңгейін тексеруге үйрету.
Жеке бас гигиенасы,соның ішінде аяқ

күтімі.

Профилактика
1. Тамақтану режимін түсіндіру жұмыстарын жүргізу.
2. Диабет мектебіне шақыру.Түсіндіру жұмыстарын жүргізу.
3. Пациентті скринингтік тексеруге шақыру.

өткізу үшін іріктелген респонденттерге бірқатар сұрақтар қойып, олардан жауап алатын

пікір сұрау парағы. . Пікір сұрау әдісін мәліметтерді жинау кезінде қолданғанда, зерттелетін мәселеге сауалнама сипатының, құрылымының және типінің сәйкестігін анықтау қажет.

құрастырудың талаптарын орындау:

Сұрақтарды: қарапайымнан – күрделіге ауыстыру

Сұрақтардың қисынын келтірудің бірізділігі:

Сұрақтар

саны  сұрақты сауалнамаға  кіргізбей  тұрып, оның қажеттілігін анықтау

Сауалнама құрылымы

Сұрақтардың стандартталу типтері бойынша сауалнама жасауды таңдау

Жауап  түрін анықтау

Қант диабеті туралы сауалнама.Сізді қант диабеті ауруының алдын алу мақсатында жүргізілетін әлеуметтік сауалнамаға қатысуға шақырамыз.Сауалнама сұрақтарына жауап беру үшін сұрақты мұқият оқып шығып,өз пікіріңізге сәйкес келетін жауапты дөңгелеп немесе ой жауабыңызды жазуға болады.Сіздің берген жауабыңыздың құпиялылығын сақтауға кепілдік береміз. Сауалнамаға қатысқаныңыз үшін алдын ала рахмет!
Жасыңыз
45 жасқа дейін
45 – 54 жас
55 – 64 жас
65 жастан жоғары
Дене салмағыңыз қалыпты ма?
Ия
Жоқ
Салмағыңызды жиі өлшейсіз бе?
Ия
Жоқ
Дене салмағыныңызды,бойыңызды білесіз бе?
Салмақ_____кг, бойы_____
Инфекциялық аурулармен жиі аурасыз ба?
Ия
Жоқ
Өз жауабыңыз___________________________________________
Қант диабеті ауруы жайлы естуіңіз бар ма?
Ия
Жоқ

тағамдарды көп тұтынасыз ба?
Ия
Жоқ
Өз жауабыңыз__________________________________________
Тәтті сусындар (коко-кола,фанта,спрайд,дизи) жиі ішесіз ба

?
Ия
Жоқ
Өз жауабыңыз___________________________________________
Күйзелістік жағдайға жиі ұшырайсыз ба?
ия
жоқ
Өз жауабыңыз___________________________________________

23-топ
Мақсаты: Жасөспірімдер арасындағы қант диабеті ауруының алдын алу
Жалпы саны: 24
Жынысы:

Қыз 18,ұл 6

Қорытынды: Дене салмағы қалыпты емес адамдар 17 %.Оларға дене белсенділігін арттыру, дұрыс тамақтану жолдарын түсіндіру керек.

тұруға кеңес беру.Аурудың алдын алу мақсатында.

Дәрігерге қаралуға кеңес беру. Дене салмағы қалыпты адамдар 67%.

бас гигиенасын сақтауға, салауатты өмір салтын ұстануға кеңес беру керек.

мағлұмат беру, түсіндіру жұмыстарын жүргізу керек.

адамдардың үйіне барып сұрастырулар жүргізу .Алдын алу мақсатында түсіндіру жұмыстары

жүргізілу қажет.

ақпарат беру.Табиғи өнімді тұтынуға кеңес беру керек.

кеңес беру керек.Тәтті сусындардың организмге зиянды әсері туралы ақпарат беру

қажет.

алу үшін тренингтер ұйымдастырылу керек.

әлемде әрбір 10 секунд сайын қант диабетіне қатысты себептермен 1

адам өледі екен. Жылына бұл аурудан 4 млн. адам қайтыс болады. http://www.aktobegazeti.kz/?p=9321


Бұл апатпен тек бірігіп күресу керек.Осы аурудың алдын алу және халықтың сауаттылығын арттыру мақсатында, «Қант диабетінен сақтан!» атты тегін акция ұйымдастырамын.Бұл акция жылына 4 рет ұйымдастырылады.

Сонымен қатар ,арнайы диабет көлігімен қамтамасыз етілген.Сол арқылы қала,ауылдарға барып акция жүргізіледі. Акция адам көп шоғырланған жерлерде ұйымдастырылады (орталықтарда,базарларда, мега центрлерінде,ауыл мектептерінде).

Жалпы қорытынды:

консультативтік-диагностикалық, сауықтыру шараларына байланысты көмектер көрсетіледі. Көрнекіліктер арқылы, түсіндіру жұмыстары

жүргізіледі,тегін тексерілу қызметтері,инсулинді,глюкометрді қолдануды үйрету,қарапайым халыққа «диабеттің пайда болу себептері» тақырыбында кішігірім қойылым көрсетіледі.

қала (ауыл) тұрғындары.Сіздерді 6 мен 20 желтоқсан аралығында өткізілетін «Қант

диабетінен сақтан» атты тегін акцияға шақырамыз.Мұнда тегін тексеруден өте аласыздар.Қапы қалмаңыздар.Естігендер естімеген жандарға айтып,келіңіздер.Біз сіздерді орталық алаңда күтетін боламыз!

: (плакаттар,суреттер,үн парақтар);

медициналық құралдар: (глюкометр,инсулин,таразы,сантиметрлік лента);

Қызметкерлер:
бригада (эндокринолог, терапевт, медбикелер)

болып жұмыс жасайды.

1. АҚҚ өлшеу,глюкометрмен қандағы қант мөлшерін анықтау,салмақ,бой өлшеу,ИМТ анықтау;
2. Диабет ауруы жайында түсіндіру (көрнекілік құралдар арқылы)
3. Қауіп факторларын айту (кішігірім қойылым)

диабеті бар бірінші  жолдағы  туысқандар
Жүрек- қан тамырлары аурулары: артериальдық  гипертония,

жүректің ишемиялық  ауруы, атеросклероз

Диета екеуміз саған көмекке келдік.

факторлардан қорғай бастады.

қолдануды үйрету;
Инсулин қолдануды үйрету;
Глюкотестті қолдануды үйрету,(халыққа тегін тарату);
Дәрігер кеңесі,емханаға жолдама

беру;
Соңында брошюралар тарату;
Бұл акцияның мақсаты – диабет ауруының алдын алу,халықты сауаттандыру.

Глюкометрді қолдануды үйрету;
6. Инсулин қолдануды үйрету;
7. Глюкотестті қолдануды үйрету,(халыққа тегін

тарату);
8. Дәрігер кеңесі,емханаға жолдама беру;
9.Соңында брошюралар тарату;


Бұл акцияның мақсаты – диабет ауруының алдын алу,халықты сауаттандыру.