Қарағанды Мемлекеттік Медицина Университеті Әлеуметтік пәндер және Қазақстан

Тақырып: Әлеуметтану

ғылым ретінде.
Әлеуметтік білімнің құрылымы.



Орындаған:Худайбергенова Ж
2-046 топ


Қарағанды 2016 ж

2. Негізгі бөлім.
А) Әлеуметтанудың объектісі, пәні мен

әдістері.
Б) Әлеуметтанудың құрылымы мен білім денгейлері.
В) Әлеуметтанудың атқаратын қызметі.
Г) Әлеуметтанудың басқа қоғамдық және гуманитарлық ғылымдармен байланысы.
Д) Макро және микро социологоия.
3. Қорытынды.
4. Пайдаланылған әдебиеттер.

қолданудың, зерттеу пәні мен нысанын анықтаудың өзіңдік зерттеу әдістерін әкелді.
Социологияның

ғылым ретінде тууы XIX ғасырдың ортасындағы француз оқымыстысы Огюст Конт (1798-1857) есімімен байланысты, өйткені ол тұңғыш рет "Социология" терминін енгізген, алайда оның қалыптасуына Батыс Еуропа (Г.Спенсер, К.Маркс, ЭДюркгейм, М.Вебер және т.б.) мен Американың (А.Смолл, Дж. Винсент, В.Томас, П.Сорокин, Т.Парсонс жөне т.б.) көптеген оқымыстылары айтарлықтай үлес қосқан.

жүйесіне иерархиялық баспалдақ түріңде түсінік береді, оның ойынша, бүл білімнің

қарапайымнан күрделіге, төменнен жоғарыға жалыдан өзіңдік ерекшелікке.. қарапайым"дамуының тарихи процесін логикалық жүйемен бере алады. Білім дамуындағы әр басқыш, Конт бойынша, - өзінің алдағысы алғы шарт ретінде есептейтін — жоғары тәртіптегі ғылым болып саналады.

“socio" қоғам және гректің logos - ілім, ұғым деген сөзінен

шығады. Социология, яғни әлеуметтану қоғамның пайда болуының, ондағы әлеуметтік байланыс, қатынастардың, алуан түрлі әлеуметтік адам бірліктерінің, үйым, мекемелердің, инсти-туттардың, құбылыстардың, процестердің дамуының жалпы заңдылықтарын зерттейтін ғылым. Әлеуметтану ұғымын XIX ғасырдың ортасында атақты француз әлеуметтанушысы Огюст Конт енгізді. Оның алғашқы мазмұны қоғамтану болатын.

қоғам, адамдар, оның алуан түрлі бірліктері (отбасы, топ, тап, әлеуметтік

мекемелер, институт­тар, мемлекет, т.б.), тіпті адамның өзі, оның барлық іс-әрекеті, қызметі, санасы, тәртібі, т.б. Бұлар зерттелетін объекті болғаннан кейін субъектіден тәуелсіз, тыс өмір сүреді. Оларды адам өзінің теориялық немесе практикалық мәселелерін шешу арқылы алға қойған мақсатына жету үшін пайдаланады.

пен Ф. Энгельс болды. Олар қоғамды, ондағы үрдістер мен қатынастарды

зерттегенде екі ұғымды қолданды. Бірі - "қоғамдық", екіншісі - “әлеуметтік", Маркс пен Энгельс қоғамның әр салаларының байланысы туралы әңгіме еткенде "қоғамдық", "қоғамдық қатыңастар" ұғымдарын, ал, адамдардың бір-бірімен қатынастарының табиғатын, мазмұны мен мәнін, олардың қоғамдағы жағдайын, ондағы оның алатын орнын, ролін меңзегеңде "әлеуметтік" ұғымын кең қолданып, осыған сәйкес "әлеуметтік қатынастар" үғымы туралы айтқан.

қоғам және тұлға. Ал, қоғам туралы әлеуметтану мәселесі қозғалғанда төмендегі

категориялар арқылы (жалпы ұғымдармен) зерттеу жүргізеді. Ол — ''әлеуметтік бірлік". Бұл адамдардың арасындағы әр түрлі қарым-қатынастар. Осы қарым-қатынас, байланыстардың негізінде олардың күнделікті өмірі мен іс-әрекетінің мұң-мұқтажын, талап-тілектерінің бірлігі жатыр.

қатар өмір сүру заңы. Мысалы, егер "А" құбылысы болса, ол

әр уақытта "Б" құбылысын қажет етеді.
Әлеуметтік құбылыстардың даму тенденцияларын (яғни, бағыттарын) анықтайтын заң. Мысалы, өңдіргіш күштердің өзгеруі өндірістік қатынастардың өзгеруін талап етеді.
Әлеуметтік қүбылыстардың арасындағы алуан түрлі байланыстарды, қатынастарды анықтау заңы. Бұл заң іс-қимыл, атқаратын қызмет деп те аталады. Ол әлеуметтік объектінің әрбір элементінің, бөлігінің арасындағы байланысын, қатынасын бейнелейді.
Әлеуметтік құбылыстардың арасындағы себепті байланыстарды бейнелейтін заң. Мысалы, әлеуметтік бірліктің негізгі, қажетті шарты — ол қоғамдық жене жеке мүддені сәйкестендіру, үйлестіру болып саналады.
Әлеуметтік құбылыстардың арасындағы байланыстардың болу мүмкіндігін білдіретін ықтималдық заңы.
Әлеуметтік қүбылыстар мен процестерді және олардың арасындағы байланыстарды, қатынастарды біліп тануда әлеуметтану жалпы теориялық ғылыми зерттеу әдістеріне сүйенеді.

оның өзіне ғана тән әлеуметтік-экономикалық;, саяси, рухани, құбылыс, процестерді зерттейтін

арнаулы әдістерінің болуында. Олар: сұрыптау, бақылау, сұрау, қүжаттарды талдау, сараптау, модель (үлгілеу), тест, т.б.

деңгейлеріне анықтама беру үшін алдымен "құрылым", "деңгей" деген ұғымдарға анықтама

берген жөн. Құрылым дегеніміз — біртұтас әлеуметтік құбылыстар мен процестердің элементтері мен бөліктерінің іштей езара орналасуын айтамыз.
Қандай да бір ғылым болмасын, оның белгілі бір құрылымы болады. Бүл құрылым сол ғылымның қоғамда алдына қойған міндеті мен атқаратын қызметіне байланысты анықталады. Әлеуметтану ғылымы да осындай. Оның құрылымы екі үлкен жағдаймен түсіндіріледі:
Біріншіден, әлеуметтану әлеуметтік өмірді. бейнелеу, тү-сіндіру, ұғындыру білімдерін қалыптастырып, әлеуметтік зерттеу теориясын, әдістемесін, әдісін, талдау тәсілін жасап, қоғамның даму мәселелерін шешеді. Әлеуметтік өмір туралы әр түрлі деңгейде теориялық қорытындылар жасалады.
Екіншіден, әлеуметтану қоғамдық жоне әлеуметтік құбылыстар мен үдерістерді езгерту, қайта құру үшін оларға жоспарлы, әрі тиімді жолдар, құралдар арқылы ықпал етіп әлеуметтік мәселелерді талдап зерттейді: Бұл әлеуметтанудың қолданбалы саласын құрайды.

әлеуметтік болмысты, өмірді жалпы және арнаулы бағыттардың деңгейінде түсіндіріп, оның

дамуын және қандай қызмет атқаратынын анықтайды. Теориялық білім — жан-жақты, әмбебапты, ал, эмперикалық - ақиқатты, шындықты, белгілеуші білім.
Теориялық әлеуметтану — ол алуан түрлі теория мен тұжырымдардың жиынтығы. Бұлар қоғамның әлеуметтік дамуын тұжырымдап, оларға терең, жан-жақты түсінік береді.

қортынды жасау арқылы анықталады. Жоғарыда көрсетілгендей әлеуметтік білімнің үш негізгі

деңгейі бар:
а) жалпы әлеуметтану теориясы;
ә) эмпирикалық (тәжірибелік) әлеуметтану;
б) орта деңгей теориялар.
Осыларға сәйкес әлеуметтік зерттеулерді теориялық және эмпирикалық зерттеулер деп екіге бөледі.

функциясын атқарады. Әлеуметтану қандай да бір деңгейде болмасын, ол әруақытта

жаңа білімнің, көкжиегін кеңейтіп, оның деңгейі мен дәрежесін өсіріп отырады, қоғамның әлеуметтік даму зандылықтарын, болашағын ашып береді. Әрине, бүл бағытта іргелі және қолданбалы эмпириканың зерттеу теориялары, тұжырымдамалары оған барынша қызмет етеді. Әлеуметтану қоғамның қай саласында болмасын (экономика, саяси, рухани, т.б.), әлеуметтік даму жоспарын жасау қызметін атқарады. Ал, аймақтық, аудандық, тіпті еңбек ұжымдарының әлеуметтік жоспарларын жасағаңда, ол нақтылы әлеуметтік зерттеуден алынған жаңа деректерді, фактілерді, кеңес-ұсыныстарды, т.б. кеңінен пайдаланады.

байланыстыратын негізгі нәрсе — ол қоғам туралы жалпы ғылым бола

отырып, оның жалпы даму зандарын ашып, тұжырымдайды. Ал, қоғамның жалпы даму зандарына әрбір нақтылы қоғамдық және гуманитарлық ғылымдар сүйенеді. Сондықтан елеуметтанудың жалпы қоғам даму зандары бұл ғылымдардың әдістемесі мен теориясы ретінде саналады.
Әлеуметтанудың басқа ғылымдармен байланысының екінші түрі, ол адам туралы, оның іс-әрекетін, қызметін оқып үйренудің, оны жан-жақты талдаудың, өлшеудің әдістері мен техникасын тұжырымдап қалыптастырды. Бұлар нақтылы қоғамдық және гуманистік ғылымдарда кеңінен қолданылады.
Әлеуметганудың басқа ғылымдармен байланысының үшінші негізгі түрі — ол нақтьлы ғылымдармен тығыз жа-қындасып, байланысу арқылы, ғылыми арнайы тұжырым-дық база қалыптастырады.

жөне макродеңгейде қарастырады. Микросоциологтар адамдардың күнделікті өмірдегі қатысын, олардың өзара

әсерін зерттейді. Бұл бағытта жұмыс істейтін зерттеушілер әлеуметтік құбылыстарды тек адамдар берілген құбылыстарға бір-бірімен әсер еткенде беретін талдау жасау негізінде ғана түсінуге болады деп санайды. Әлеуметтік зерттеудің микродеңгейі жеке тұлғалардың мінез-құлқы мен қатысының, қоғамдағы тұрақтылыққа немесе өзгерістерге әсер ететін адамдардың мінез-құлқы себептерінің ең кіші элементтерін зерттеуге бағытталады.
.

отбасы, білім беру жүйесі, дін және саяси, экономикалық құрылым. Адамдар

дүниеге келген кезден бастап әлеуметтік құрылымньң аталған жүйесіне енеді, оның әсерін сезінеді. Макросоциология қоғамның әр түрлі бөлігін, олардың озара байланысы мен бұл байланыстың өзгерістерін зерттейді

іс әрекет қызмет жүргізуі туралы әр түрлі жиналған фактілерді, ақпараттарды,

хабар мәліметтерді ғылыми түсіндііреді және ғылыми ұғымның жиынтығын реттелуін тәртіпке келтіреді.

және ауыл – село социологиясы – Қожамқұлова Л.Т

Ұлт және ұлтаралық

қатынастар социологиясы.- Күнхожаев
Н. Рахметов К.Ж