Қарым – қатынас. Оқытушы: Шукманова Б.С

амандасып, қоштасып, ұрысып, татуласуыңыз қажет.

мен ақпарат алмасуды қамтамасыз ететін күрделі көп жақты процесс.
Сөйлесу
Қабылдау
Түсіну
Бағалау
Мойындау
Ой алмасу
Ақпарат

беру

бірі болып табылады. Ежелгі Греция мен Ежелгі Римде қарым –

қатынас мәселесі шешендік өнер, эвристика және диалектика саласында зерттелді. И.А.Зимняяның айтуынша қарым – қатынас XX ғасырдағы жаңа мәселе. Қазіргі кезде қарым -қатынас мәселесі философия, әлеуметтану, әлеуметтік лингвистика, психолингвистика, әлеуметтік психология, жалпы психология, педагогика, педагогикалық психология салаларында зерттелінуде. Қарым– қатынастың тұлғаның дамуындағы маңызды орнын психологтар В.Г.Ананьев, А.А.Бодалев, Л.С.Выготский, А.Н.Леонтьев, Б.Ф.Ломова, А.Р.Лурья, В.Н.Мясищев, А.В.Петровский зерттеген.

Қарым-қатынас мәселесінің зерттелу деңгейі.

Қарым-қатынастың мазмұны дегеніміз ол адамның ішкі мотивациялық немесе эмоционалдық күйі

туралы мәліметтер болу мүмкіндігі.
2. Қарым – қатынастың мақсаты дегеніміз ол - адамда белгілі нәрсеге байланысты белсенділік түрінің пайда болуы.
Қарым-қатынастың әдіс – құралдарына мыналар жатады: тіл, суреттер, сызбалар, бейне таспалар, механикалық, магниттік, лазерлік жазба құралдар.

жасырын түрде жүзеге асыру үшін жасалынатын қарым-қатынас түрі. Қарым-қатынастың бұл

түрі, әсіресе, бизнес, іскерлік қарым-қатынаста әбден орынды болғанымен, достық, жолдастық, сүйіспеншілік саласында орынсыз.

Қарым – қатынастың типтері

мақсат еткен бірдей құқықты субъекті өзара әрекет. Диалогты қарым –

қатынастың ерекшелігі – эгоцентризмнен, өзіндік ұстанымнан альтруизмге, өзгеге, басқаға бағытталған ұстанымға көшу.

– құлқын, ойын, пікірін бақылау, қатынастағы оны белгі әрекет пен

шешімге күштеу мақсатымен жүзеге асырады.

ескеріледі, бірақ ең бастысы істің орындалуы.

түрлі тақырып қозғалады.

объектісі ретінде қарастырады. Мұғалім шешімді өзі қабылдайды, жағдайды және оқушылардың

пікірін ескермей талап қояды.
Демократиялық стиль. Оқушылар қарым- қатынаста тең дәрежелі. Мұғалім шешімді оқушылармен бірлесіп қабылдайды, олардың ойларын, пікірлерін ескереді. Мұғалім тек үлгерімге ғана емес, оқушылардың жеке тұлғалық сапаларына мән береді. Либералды стиль. Мұғалім шешім қабылдаудан бас тартады, барлығын оқушыларға, қызметтестеріне ысырады. Оқушылардың іс-әрекетін ұйымдастыру және бақылау жүйесіз жүзеге асады, шешімсіздік, толғаныс байқалады.

білумен, жаңашырлықтың, түсінушіліктің,
өзара әрекеттесушіліктің
болуымен сипатталады.
Ақпаратты жеткізіп отыратын қосымша

делдалдың қатысуымен ерекшеленеді.

7% құрса, дыбыстар мен дауыс ырғағы 38% , сөйлеу тілінің

қатысынсыз жүрген әсер 55% құрайды екен.
Адамның ішкі күйін бейнелейтін бет әлпетіндегі бұлшық еттерінің қозғалыстары, оның күнделіктерінің шынайы мәнін табыс етеді. Ымдар ақпараттың 70% құрайды, яғни адамның көздері, көзқарасы, бет-әлпеті оның айтылған сөзінен бетер анықтама бере алады. Ал адамның маңдайы, қасы, аузы (ерні, көзі, мұрны, иегі) оның түр негізгі эмоцияларын анықтайды.

дауыстың ырғақтылығы
Вербальды емес қарым – қатынас
кинесика

(жест, мимика, пантомимика)
таксика
проксемика

қимылдары арқылы көрінуі.

- әлпетінің қимылы арқылы көрінуі

позасы мен жүріс – тұрыстарынан көрінуі.

см. Жақындық ара қашықтығы (ерлі зайыптылар, достар, туыстар).
- 45-120

см. Тұлғааралық қашықтық (әріптестер, таныстар).
- 120-400 см. Әлеуметтік ара-қатынас (мұғалім мен оқушы, сатушы және сатып алушы).
- 400-750 см. Қоғамдық дистанция.

мазмұнын оқып, “иә” және “жоқ” жауаптары бойынша жауап бересіз.

1. Сіз

сөйлегенге қарағанда тыңдағанды жақсы көресіз бе?
2. Сіз кез-келген бейтаныс адаммен сөйлесу үшін ортақ тақырып таба аласыз ба?
3. Сіз әңгімелесушіңізді әрдайым ұқыптылықпен тыңдайсыз
4. Сіз кеңес бергенді жақсы көресіз бе?
5. Егер әңгімелесушіңіздің әңгімесі сізге қызықсыз болса, сіз оны оған көрсетесіз бе?
6. Сізді тыңдамай отырса қапаланасыз ба?
7. Сіздің кез-келген сұрақ бойынша өз жауабыңыз бар ма?
8. Егер әңгімелесу тақырыбы сізге таныс болмаса, оны одан әрі өрбітесіз бе?
9. Сіз назарда болғанды ұнатасыз ба?
10. Жеткілікті білімім бар дейтіндей 3 пәнді атай аласыз ба?
11. Сіз жақсы ораторсыз (сөзшең) ба?

жауап берсеңіз, онда әрқайсысын 1 ұпай деп есептейсіз.
1 - ден

3 ұпай – айту қиын, сіз бір сөз айтқыза алмайтын тұйық адамсыз немесе өзгелерді қашуға дейін мәжбүрлейтін шектен тыс қарым –қатынасшылсыз. Сізбен қарым –қатынасқа түсу үнемі жағымды емес, тіпті кейде қиын. Сізге бұл жөнінде ойланған дұрыс.

бірақ әрдайым – ұқыпты, әрі жақсы әңгімелесушісіз. Сіз зауқыңыз соқпағанда,

алаңғасар бола аласыз, бірақ осы сәттерде қоршаған адамның сізге көңіл аударуын талап етесіз.
9-дан 11 ұпай – сіз адамдармен қарым- қатынаста ең жағымды адамның бірісіз. Достарыңызға сізсіз қиын болады. Бұл керемет.

қалсам, онда...
Егер де мен қорықсам, онда...
Егер де мен қуанышты болсам,

онда...

Ойланайық осы жағдайда өз эмоция мен сезімімізді көрсетейік.

мүлдем ұқпадыңыз?