Ертеде бір патшаның есігінің алдына лашын құсы дән тастап кетеді. Патша оны

Патша оны уәзірлеріне егуге бұйырады. Дән бір жылда өсімдік болып

жайқалып өседі. Келесі жылы одан да әдемі болып өседі. Үш – төрт жылдан кейін жеміс береді, бәрі таң қалып, күтеді. Күзге таман әдемі мөлдір жемісті жеп көруге патша жүрексінеді. Сонан соң патшаның әмірі бойынша шыны ыдысқа салып қойып, біраз күннен кейін, одан мөлдір сұйық пайда болғанын көрген уәзірлері патшаға көрсетеді. Патша тұтқында жатқан бір сорлыны әкеліп, соған ішкізеді. Бір кесе ішеді, екіншісін береді. Үшіншісін тұтқында жатқан адам сұрап ішеді. Соңында ән салады. Бейжай күйге түседі. Ең соңында патшаның тағын сұрайды да, шаршап қалжырап ұйықтап кетеді. Ертеңіне әлгіні шақырып сұрағанда, рахатқа батқандығын айтады.
Әңгіме қандай сұйықтық туралы?

бастап “спирт” деген сөзбен қатар “алкоголь” , яғни арабтың “әл

– кугул” деген сөзін қолдана бастады.

этил спирттерінің,
этиленгликоль мен глицериннің физикалыққасиеттерін сипаттау . Қолданылуы

тұрмыстағы,
өнеркәсіптегі және адам организмі үшін маңызы мен зиянын ұғындыру.

Дамытушылық: өз бетінше кесте толтыру, ауызша сипаттама жасауға дағды қалыптастыру
Қосымша материалдар арқылыинтеллектуалды деңгейін көтеріп, оқушының пәнге
қызығушылығын арттыру, тілін дамыту.

Тәрбиелік: Салауатты өмір салтын насихаттау.Спирттік ішімдіктің адам өміріне кері әсерін
айта тырып жаман әдеттен сақтандыру. Денсаулығын сақтай білуге, ел келешегін бүгіннен ойлауға
жетелеу.

Қаныққан біратомды және көпатомды спирттердің құрамы,
құрылысы, алынуы, қасиеттері және қолданылуымен таныстыру.

этил спирті, глицерин, сұйық май, су; мыс сымы, сынауық, спиртшамы

т.б.
Сабақ барысы
І. Ұйымдастыру кезеңі
ІІ. Мағынаны тану
ІІІ. Тұжырымдау кезеңі. (Бекіту)

- құрамындағы сутек атомдары бір немесе бірнеше гидроксил топтарымен алмасқан

көмірсутектің туындылары.
Мысалы: метил спирті СН3ОН метанның СН4 туындысы
этил спирті С2H5OH этанның C2H6 туындысы;
этиленгликоль С2H4(OH)2 этанның C2H6 туындысы;
ИЮПАК халықаралық атаулар жүйесі бойынша спирттерді көмірсутектердің атына -ол деген жұрнақ қосып атайды. СН3ОН метанол. С2H5OH этанол және т.б.
2) Жіктеу. Спирттер құрамындағы гидроксил тобының санына байланысты біратомды және көпатомды болып бөлінеді
Спирттер
Біратомды (метил спирті, этил спирті).
Көпатомды (этиленгликоль, глицерин)

І. Мағынаны тану

қосып ала жүретін реакцияны гидротация реакциясы деп атайды.

2)Құрамында қанты

бар заттардың ашуы.
Глюкозаның спирттік ашуы:
C6H12O6→ 2 С2H5OH + 2 CO2↑
глюкоза этанол көміртек диоксиді

Алыну жолдары

2C2H5ONa +H2

Натрий этилаты
Металл туындыларын алкоголяттар деп атайды.

Алкоголяттар қатты заттар, гидролизге оңай ұшырайды:
2) C2H5ONa + H – OH C2H5ОН + NaОH

Гидроксил тобындағы сутек арқылы жүретін реакциялар

Күрделі эфирлер түзілуі

3) C2H5OH + HООС – СН3 C2H5О – ОС – СН3 + H2О
этил сірке сірке қышқылының этил эфирі
спирті қышқылы (этилацетат)

Спирттердің галогенсутекпен әрекеттесуі

H2SO4
4) R – OH + HBr R – Br + H2O

Химиялық қасиеттері

[О]
5) СН3 СН2 ОН СН3 – С = О сірке альдегиді
этил спирті Н

6) С2 Н5 ОН + 3О2 2СО2 + 3Н2 О +Q

7) СН2 – ОН СН2 – O – NO2
СН – ОН + 3HО – NO2 → СН – O – NO2 + 3Н2O
СН2 – ОН СН2 – O – NO2
нитроглицерин

t O
2) СН3 - СН2ОН + СuО СН3 – С + Н2 О + Сu
H

Зертханалық жұмыс

1) 2Сu + О2 2СuО

Сынауыққа 10 мл су және сондай көлемде этил спиртін құйып, шайқаймыз.

Сынауыққа 10 мл этил спиртін және 10 мл сұйық май құйып, шайқаймыз.

тапсырмалар
В деңгейі реакция теңдеулерін аяқтап, теңестір
C2H5OH + К →
C3H7OH

+ O2 →
3) C2H5OH + HBr → C2H5Br +

А деңгейі спирттерді теріп жазып, аттарын ата
Ca(OH)2; C2H5OH; C3H7OH; C2H5Br ; СО2; С6Н5ОН;
С2Н4(ОН)2; NaOH

ІІ. Байқап көр

АДАМДЫ

ЖАСАУ АЗДЫРАДЫ

ТАБЫС КӨЗІ ТҮРЛІ ҚЫЛМЫСҚА
ИТЕРМЕЛЕЙДІ

Қолданылуы

Пайдасы

Зияны

болу керек. Кеңес үкіметі кезінде арақ біздің тұрмысымызға, әдетімізге дәстүрімізге

терең енді. Ол адам өмірінің ажырамас бөлігі болып алды», - деп бүгінгі күннің ащы шындығын айтты. Осы шындықты мойындай отырып, жаман әдеттерден арылтуға ат салысайық.

ә) кальций
Б) мыс в) натрий
2. Этил спирті тотыққанда мынадай альдигед түзіледі
А) құмырсқа ә) сірке
Б) пропион в) май
3. С2Н5 – О – С2 Н5 Формуласын атаңдар.
А) диэтил эфирі ә) этилпропил эфирі
Б) этил бутил эфирі в) пропилбутил эфирі
4. Этиленгликольде неше ОН тобы бар
А) 1 ә) 3 Б) 2 в) 4
5. Глициринге тән емес белгіні табыңдар
А) тәтті ә) қоймалжың Б) газ в) көпатомды спирт
6. 2,24 л сутегі алу үшін меаталл натриймен әрекеттесетін этил спиртінің массасы (г)
А) 2,3 ә) 5,6 Б) 9,9 в) 9,2