Слайд 1Клиникалық микробиологияның пәні, міндеттері ,әдістері. Эпидемиялық емес микробтық аурулардың этиологиясының,
патогенезінің және клиникасының ерекшеліктері. Этиологиялық диагноз қою.
Слайд 2Жоспары:
Клиникалық микробиология пәні, мақсаты және міндеттері.
Шартты-патогенді микроорганизмдердің іріңді қабыну инфекциялардың
дамуындағы жетекші ролі.
Шартты патогенді қоздырғыштарының сипаттамасы және бөліп алуы.
Шартты патогенді
инфекциялардың негізгі белгілері.
Микробиологиялық диагноз қоюдың жалпы ережелері.
Іріңді қабыну ауруларын микробиологиялық диагностикасы.
Слайд 3Клиникалық микробиология - жұқпалы емес (соматикалық) аурулардың - терапиялық, онкологиялық,
хирургиялық, гинекологиялық, урологиялық және т.б. этиологиясын, патогенезін, иммунитетін, лабороториялық диагностикасының
негіздерін зерттейтін медициналық микробиологияның бөлімі.
Слайд 4Бұл ауруларды шартты патогенді инфекциялар (ШПИ)
эпидемиялық емес микробтық аурулар
(ЭМА)
оппортунистік індеттер(ОІ)
іріңді қабыну аурулар (ІҚА) деп атайды.
Слайд 5Клиникалық микрабиологияның міндеттері:
Шартты патогенді инфекциялардың (ШПИ) қоздырғышын және қоздырғыштық патологиялық
рөлін анықтау үшін зерттейтін материалды зерттеу.
Инфекциялық емес микробты аурулар қоздырғыштарының
биологиялық ерекшеліктерінің сипаттамасын беру және бөліп алу, идентификациялау.
Слайд 6Бөлінген микроорганизмдердің этиологиялық маңызы бар нышандарын құрастыру, соның ішінде науқастарды
динамикасында тексеріп, зерттелетін заттың ластануының сандық өзгерістерін есепке алу.
Шартты патогенді
инфекцияларының қоздырғыштарының антибиотиксезімталдығының, тұрақтылығының сатысын зерттеу.
Слайд 7Лабороторилық зерттеулердің жиі қолданылатын ақиқаттылық әдістерін таңдау және жетілдіру. Оларда
өткізуді унифицирлеу және зерттеу нәтижелерін эффективті бағалауын құрастыру.
Дисбактериоздардың микробиологиялық және
медициналық аспекттерін зерттеу.
Слайд 8Соматикалық стационарларда ауруханаішілік инфекцияларға микробиологиялық диагноз қою.
АІИ-дан алдын алу
шараларын жүргізу үшін ауруханалар мекемереріне мониторинг әдісін қолдану.
Слайд 9Шартты патогенді қоздырғыштарының сипаттамасы және бөліп алуы.
Эпидемиялық емес микробтық
ауруларды оппортунистік (ОИ) немесе шартты патогенді инфекциялар немесе іріңді қабыну
аурулары деп атайды (ІҚА).
Оларды қоздыратын шартты патогенді микробтарға жатады:
Бактерияларға
Вирустарға
Қарапайымдыларға жатады.
Слайд 10Цервицит
Менингит
Отит
Сепсис
Мастит
Пневмония
Эндометрит
Нефрит
Абсцесстер
Перитонит
Холецистит және т.б 100-ден астам атаулары бар.
Слайд 11Адамның патологиясында маңызды рөл атқаратын:
Стафилококктар
Пневмококктар
Псевдомонадалар
Анаэробтар
Грам теріс энтеробактериялар (Сальмонелла туысы)
Саңырауқұлақтар: Candida,
Penicillum, Aspergillus.
Вирустар: герпесвирус, РС-вирус және т.б.
Слайд 12Қоздырғыштардың этиологиялық маңыздылығының критериялары
ЭМА қоздырғыштары негізінде қалыпты микрофлора өкілдері.
Бөлінген
микроорганизмдердің этиологиялық маңыздылығын анықтау.
АІИ, ШПИ пайда болғанда:
Тиімді емдеу
Инфекцияның таралуын шектейтін шаралар жүргізу.
Слайд 13Этиологиялық маңыздылығын анықтайтын критерилер:
Қалыпты жағдайда стерильді болатын заттардан (қан, жұлын
сұйықтығы, экссудат) бөлінген микроорганизмдер олардың санына қарамай, қоздырғыш болып есептелінеді.
103 – 107 КТБ/мл–г көлемінде бөлінген микроб ауру қоздырғышы болып табылады. Бұл көрсеткіш әсіресе микроб ассоцианттары бөлініп алынғанда ескеру қажет.
Слайд 14Аурудан алынған зерттелетін затты қайталап тексергенде, микробтың сол бір түрі
– ауру қоздырғышы.
Алғаш және қайта алған материалдағы микробтарда бір-біріне ұқсас
олардың сероварын, биоварын, фаговарын және антибиотиктік варианттарын анықтайтын маркерлері табылса, ауру қоздырғышына жатқызылады. Мұндай ақпараттың АІИ кезінде маңызы күшті.
Клиникалық белгілеріне және антибиотиктермен емдеудің тиімділігіне байланысты микробтар санының азаюы ескерледі.
Спецификалық антиденелер жиналуы деңгейінің өзгеруі ескеріледі.
Слайд 15Шартты – патогенді инфекцялардың (эпидемиялық емес аурулардың ) негізгі белгілері:
Полиэтиологиялылығы, яғни клиникалық аурудың бір түрін шартты патогенді микробтардың бірнеше
түрі қоздыруы мүмкін.
Жиі аралас инфекция түрінде өтеді, яғни оларды микробтар ассоциациясы қоздырады немесе науқасқа қосымша микрооргнизмдер жұғып, екіншілік инфекция түрінде дамиды.
Ауру дамуы барысында қоздырғыштары ауысып отырады, кейін процесс асқынады.
Слайд 16Қоздырғыштарының айқын спецификалығы болмайды. Сондықтан әртүрлі ағза мен тіндерді зақымдай
алады. Мұндай инфекциялар кезінде созылмалы түрге айналу және процестің генерализациялану
қауіпі күшейеді.
ШПИ кезінде антибиотикпен емдеу тиімділігі өте төмен. Өйткені қоғдырғыштары көп антибиотиктерге төзімді келеді және иммунды тапшылық даму жағдайында олардың организмнен элиминациялануы (шығарылуы) әлсірейді.
Слайд 17Сонымен ШПИ – ға диагноз қоюда микробиологиялық зерттеулер шешуші рөл
атқарады.
Зерттеу заттарын уақтылы алып
Тиісті жерге жеткізіп
Дұрыс өңдеп
Сақтау тәртібін орындау
керек.
Слайд 18Эпидемиялық емес микробтық ауруларда клиникалық белгілері айқын емес, яғни қоздырғыштарының
түрімен байланысты емес, зақымдалған органдарға байланысты.
Жиі созылмалы түрде болады.
Қоздырғыштары кең таралып бактериемия, септикопиемия қоздыруға бейімділігі күшті.
Слайд 19Зерттеу заттарын алудың жалпы ережелері.
Зерттеу заттары: қан, несеп, нәжіс, қақырық,
жұлын сұйықтығы, мұрын-көмей шайындысы, жыныс органдарының бөліндісі, ауыз қуысының шайындысы,
сілекей, ірің, операция кезінде кесіліп алынған бөлшектер, қол-тері шайындысы т.б.
Зерттеуге заттарының түрі аурудың
клиникалық көрінісіне
патогенетикалық кезеңіне
патологиялық процестің қай жерде орналасқанына байланысты.
Слайд 20Зерттеуге материалды ауру басталысымен, антибиотик қолданбай тұрып алу керек. Қайталап
зерттеу жүргізудің маңызы күшті.
Материалды алғанда қоршаған ортаның бейспецификалық орта микрофлорасы
түспеу үшін асептикалық ережелерді сақтау қажет.
Зерттелетін затты дезинфектанты, антибиотиктері, антисептиктері жоқ стерилді ыдысқа жеткілікті мөлшерде алады.
Слайд 21Жылдам зертханаға жеткізіп, 1-2 сағаттан асырмай зерттеу жүргізу керек. Жылдам
зерттеу жүргізуге мүмкіндік болмаса, тоңазытқышта (+4° С) ұстап немесе консервант
қосады.
Зертханаға жіберілген зерттеу затының арнайы жолдамасы болуы керек: емдеу мекемесінің аты; науқастың аты жөні; жасы; мекен-жайы; датасы; зат алынған уақыты; алынған заттың түрі; болжам диагнозы; дәрігер қолтаңбасы.
Қалдықтарын өртеу, автоклавта немесе дезинфектантта залалсыздандыру.
Слайд 22Іріңді қабыну ауруларын микробиологиялық диагностикасы
Этиологиялық диагноз қою:
Этиологиялық диагноз қоюда және
этитропты емдеуде микробиологиялық зерттеулер шешуші роль атқарады.
Диагноз қоюдың мынадай
әдістерін пайдаланады:
Микроскопиялық (болжамдау)
Бактериологиялық (негізгі) – ІҚА–ның полиэтиологиялығы қоздырғыштарының ауыспашылығы, өзгергіштігін еске алу керек.
Слайд 23Серологиялық (қосымша), себебі шартты-патогенді сапрофиттерге иммундық жауап жоғарғы дәрежеде болмайды.
Инфекцияның
дамуы кезінде антиденелердің титрының көбеюі барлық адамдарда бола бермейді.
Аллергиялық, биологиялық
әдістер организдегі клиникалық белгілерінің спецификалық еместігіне және аллергиялық реакциялардың баяу дамуына байланысты қолданылмайды.
Слайд 24Аурудың іріңін, несебін, мұрын-көмейден, көзден, жатыр мойнының каналынан алынған зерттеу
заттарын микроскопта қарап болған соң, тиісті қоректік орталарға себеді.
Себу мақсаты
:
микробтың таза дақылын бөліп алу
қоздырғышын идентификациялау. Микроорганиздердің көпшілік түрлерін бөліп алуға мүмкіндігі бар қоректік орталар қолданылады (құрамында қан бар орта)
Слайд 25Микробтардың белгілі топтарын анықтау үшін бір мезгілде:
дифференцияльды-диогностикалық
селективті орталар пайдаланылады.
Қоздырғыштарға
сандық талдау жасайды (зерттеу затының
1 мл немесе
1мг–дағы микрбтардың колония түзеу бірлестігін (КТБ) анықтайды.
Слайд 26Көп кездесетін біркелкі колониялардан
Жағынды дайындап микроскопта қарайды.
Тығыз және
сұйық орталарға тиісті колониялардан себу жасайды.
Таза дақылын бөліп алады.
Морфолгиялық, биохимиялық,
антигенік қасиеттерін зерттейді.
Микробтық түрін анықтайды.
Кейбір жағдайда микробтардың туыстастығын, тұқымдастығын анықтайды.
Слайд 27 Эпидемиологиялық маркер жасау мақсатында ауру қоздырғыштарының
Биохимиялық вариантын
Сероварын
Фаговарын
Бактериоциннің түзеу қабілеттілігін
анықтау.
Мұндай қасиеттерін анықтау эпидемиологиялық талдау барысында инфекция көзін оның
жұғу және таралу жолдарын анықтайды.