Орындаған: Мақұлбек Тоғжан Тобы : 109 ПФИЯ Тексерген : Кенжебаева Ш.К. Кафедра:

Экология және тұрақты даму

Абылай хан атындағы Қазақ Халықаралық Қатынастар және

Әлем Тілдер Университеті

Тақырыбы: Антропогендік факторлар әсерінен туындайтын “экологиялық аурулар”

Тапсырма: Чернобыль апатынан кейінгі ауруларға аналитикалық анықтама жинап оны сипаттаңыз

әдебиеттер

төртінші реакторында жарылыс болып, оның радиациясы аймаққа қатты тараған еді.

Чернобыльдегі ядролық апаттың радиациялық қою түтіні Беларусь пен Ресейге дейін жеткен. Жарылыс салдарынан ондаған адам қаза тапты, кейін мыңдаған тұрғын радиациядан уланып қайтыс болды. Чернобыль апаты құрбандарының нақты саны қанша екені әлі күнге дейін анық емес.

Кіріспе

АЭС-тің 4-энергоблогында апат болды. Чернобыль апатының нәтижесінде Украинаның елеулі аумағы

мен Ресейдің Брянск және Калуга облыстарының аумағы радиоактивтік ластануға ұшырап, адамдар өміріне қауіп төнді. АЭС-тен радиусы 30 км. жерде тұратын халық басқа жерлерге көшірілді. 1986 жылдың қараша айына дейін апатқа ұшыраған блок залалсыздандырылып, оғашталды. Апатты залалсыздандыруға Қазақстан азаматтары да тартылды.
1995 жылы Бiрiккен Ұлттар Ұйымының арнайы есебi бойынша Чернобыль апатынан 9 миллион адам зардап шеккен. Оның 4 миллионы – 14 жасқа дейiнгi жас балаларды қамтыған. Бүгiнгi таңда апат зардабынан қаза тапқандардың саны 320 мың адамды құрап отыр. Бұл бiр ғана Украинадағы жағдай. 

Онда қазір радиация деңгейі төмендегенмен, қорғаныс шаралары әлі сол қалпында

қалып отыр.
Негізінде апат салдарынан миллиондаған адам зардап шекті, олар алапат оқиға салдарын қинала сезінді және мүмкіндігінше қорғана алмады. «Көптеген отбасылар баспаналарын жоғалтып күнкөріс көздерінен айрылды, тұрақты мекен-жайларын, тіршіліктерін ауыстыруға мәжбүр болды», делінген ТМД елдері мемлекет басшыларының Үндеуінде Чернобыль апатының салдарын жоюға қатысқан жүз мыңдаған азаматтардың ерлігі мен жігері болмаса, апаттың ауқымы одан да үлкен болуы ықтимал еді. Олар өмірлерін, денсаулықтарын пида етіп, өз борыштарын орындады — адамдарды радиацияның зиянды әсерінен қорғады, радиацияның одан әрі қарай таралуына тосқауыл болды. Апаттың ізін суытпай жасалған және одан кейінгі жылдары жүзеге асырылған төтенше шығынды шараларға қарамастан, Чернобыль атом электр стансасы әлі күнге дейін Еуропаның кіндігіндегі әлеуетті қауіп ошағы болып қалуда.

ісі — баршаға ортақ шаруа болып қала береді.  Қазіргі кезеңде

осынау апаттың салдарын жоюдағы маңызды проблема —  зардап шеккен аумақтарды кешенді радиациялық және әлеуметтік-экономикалық сауықтыру болып табылады. Зардап шеккен аймақтар экологиялық инфрақұрылымның құлдырауымен, еңбек ресурстарының сыртқа кетуімен, демографиялық жағдайлармен байланысты аса күрделі проблемаларды бастарынан кешіруде. Чернобыль атом электр стансасындағы апаттан кейінгі қоршаған ортаның ахуалы халықтың өмір сүруін де шектеп отыр. Әсіресе, зардап шеккен аумақтарда тұрып жатқандардың, апат салдарын жоюға қатысқандардың денсаулықтары ерекше алаңдатуда. Зардап шеккен аймақтарды тұрақты дамыту және нақты экономикалық өркендету сияқты басты мақсаттар жаңа жобаларды, ғылыми негізделген шешімдерді, ауқымды материалдық шығындарды қажет етеді. Халықаралық қоғамдастық тарапынан қаржылай, техникалық және ғылыми қолдау қажет.

алмады. Ресми деректерге жүгінсек, ТМД елдерінен апатты тоқтатуға 800 мыңнан

астам қатысқан. Әйтсе де апат зардабы текке кетпеді: құтқарушылар түрлі ауруларға шалдықты. Бүгінде сол адамдардың100 мыңы бұл өмірде жоқ. 
Белоруссияның ауыл шаруашылығына жарамды 20 пайыз жерi апаттан кейiн пайдалануға жарамсыз болып, есептен алынған. Қазiргi уақытта 160 мың шаршы шақырым аумақтағы халықтың 45 пайызы түрлi аурулармен ауырады екен.

қаншалықты зиян екені кімге болса да белгілі. Ең қауіпті рак

ауруы өз алдына, жүйке жүйесінің зақымдануы, белсіздік, сүйектің сырқырап ауруы, қалқанша бездің шамадан тыс ісінуі, тағы басқа да қатерлі ісік аурулары көп кездеседі. 
Радиоактивті элементтердің тұқым қуалауы да онсыз да жабырқау көңілге үлкен соққы болуда. «Чернобыль апатының қасіретін тәнімен де, жанымен де сезініп өмір сүріп келе жатқан мүгедек балалардың не жазығы бар?».
Радиоактивтi элементтiң құрамында адам организмiнде рак ауруларын тудыратын цезий – 143, йод – 131 химиялық түзiлiмдерi болған. 

радиоактивті сәулелер. Ионданған сәулелер адам, жануар организмдерінде ақуыз, фермеш жоне

басқа да заттардың өзгеруіне, яғни сәуле ауруының дамуына әкеліп соғады.
Чернобыль апаты есімізден шықпауға тиіс. Себебі онда сәуле ауруына ұшырағандар бойындағы кесеп ондаған ұрпаққа жалғасатын тозақты көрді.
Сәуле ауруы өзінен алынған сәуленің мөлшерше қарай ауыр және созылмалы болып бөлінеді. Адамдар екі-үш рет сәуле алғанда ауыр сәуле ауруына ұшырайды, ал аз мөлшерде адам ұзақ уақыт сәуле ауруына шалдығады.
Қабылданған мөлшеріне қарай сәуле ауруы төрт түрлі дәрежеде болады: 1-дәрежесі жеңіл түрі — 100-200 рентген мөлшерінде; 2-ші дәрежесі орташа — 200-300 рентген; 3-ші дәрежесі ауыр — 300-500 рентген мөлшерінде: 4-ші дәрежесі өте ауыр — 500 рентгеннен астам мөлшерде сәуле алған кезде болады.

оның мөлшеріне қарай болады. Оның ең алғашқы белгілері: әлсіздік, бас

айналу, бас ауру, жүрек айну, құсу, іш өту, терінің бозаруы, қан қысымының секірмелі болуы, естен тануы. Екінші кезең — бірінші кезеңнен кейін уақытша аурудың жағдайы жақсарады. Бұл кезеңді латентті кезең, яғни, жағдайдың жақсы болып көріну кезеңі деп атайды. Алған радиация мөлшері көп болса, бұл кезең қысқа болады да екі күннен үш жетіге дейін созылады. Әлсіздік, терлегіштік, тәбетінің төмендеуі, ұйқысынын бұзылуы байқалады және қанда өзгеріс болады. Үшінші кезең — өте жоғары мөлшерде сәуле алғанда сәуле ауруының асқыну кезеңі басталады. Аурудың температурасы көтеріліп, ішіне қан құйылады, жаралар пайда болады, бадамша безі асқынып, баспа ауруы пайда болады. Үш-төрт жетіден кейін шаштары түседі, қан ұюы бұзылады да жұқпалы аурулар дами бастайды (өкпенің қабынуы, дизентерия, іш өту, қанның бұзылуы, т.б.). Төртінші кезең — сәуле ауруының жеңіл түрі, бұл осы кезеңде ауру жазыла бастайды. Ауыр түрі болса, онда адам бірінші кезеңде өліп кетеді. Орташа және ауырлау түрінде адамның жазылуы бірнеше айға созылып қан азаяды, қан қысымы көтеріледі және организмнің әлсіздігі байқалады.

атап өтті Елбасы Н.Назарбаев.

Бұл — келтірген залалы мен салдары жөнінен

ХХ ғасырдағы ең ірі техногендік радиациялық апат. Осынау азалы күнге байланысты Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығына қатысушы елдердің мемлекет басшылары Достастық елдерінің халқына, Біріккен Ұлттар Ұйымы елдеріне, бүкіл әлем жұртшылығына үндеу тастап, Чернобыль апатының салдары туралы олардың естеріне салды.

блогы маңындағы қауіпті радиация барын ескертетін белгі.

жылы сәуірдің 26-ы күні апат шыққан Чернобыль АЭС-нің №4 блогы

маңындағы радиация мөлшерін көрсетіп тұр. Украина.

ластанудың түрі.

Радиация - латын тілінде радиус-сәуле деген сөз.
Глоссарий

атом энергиясындағы ешуақытта болмаған апат. Чернобыль апаты кезінде атмосфераға 50

МК радиактивті заттар шығарылған және ауданы 3000 км болатын жерге таралған.
АЭС-да болған жарылыстардың зардабынан адамзат баласы әлі де айығар емес.

Қорытынды

жайлы қысқаша таным «Павлодар 2008ж».
Ж.Ж.Жатқанбаев Экология негіздері «Алматы» 2003ж.
Молахметов З.М.

, Ғазалиев А.М., Фазылов С.Д., Экология негіздері «Қарағанды» 2002 ж.

Пайдаланылған әдебиеттер