Слайд 1Психотропты заттар: нейролептиктер, антидепрессанттар
«Жалпы медицина» мамандығының 2 курс студенттеріне арналған
Құрастырушы: Досжанова Б.А.
Алматы, 2017
Слайд 2БДДСҰ (ВОЗ) мәліметтеріне сай, әлемде
450 млн. адам психикалық және
неврологиялық бұзылыстармен ауырады.
Қазіргі уақытта әлемде ауырады:
120 млн.
адам депрессиямен
37 млн. адам Альцгеймер ауруымен
50 млн. жуық адам эпилепсиямен
24 млн. адам - шизофрениямен.
Новые медицинские технологии.- 2008, №6.
Слайд 3ОЖЖ қызметін реттейтін дәрілік заттар
Слайд 5Шизофрения (грекше «жанды бөлу немесе расщепление души» деген мағына береді)
Белгілері:
Шынайы өмірмен байланысты үзу
Галлюцинациялар
сандырақтау
Ойлаудың бұзылысы
Позитивті жағы
сандырақ
Галлюцинациялар
Мінез-құлықтың ауытқуы
Негативті жағы
Мотивацияның төмендеуі
Эмоционалды индифференттілік
Сөйлеудің баяулауы
Рахаттану қабілетінің төмендеуі
ойланудың бұзылысы
Есте сақтаудың төмендеуі
Логикалық ойлана білудің төмендеуі
Мәселелерді шешудің қиындауы
Слайд 11Нейролептиктер
Негізгі әсері– антипсихотикалық
Әсер ету механизмі
Мезолимбиялық жүйенің Д2-рецепторларын тежеу
Оң симптомдық
психоздарды жою (сандырақ, галлюцинация).
Нейролептиктер қатары –5-НТ2-рецепторларының антагонисттері, теріс симптомдарды және
когнитивті бұзылыстарды азайту.
Слайд 12
Седативті әсері
орталық Н1-рецепторларын, а-адренорецепторларды тежейді
Жанама әсерлері
Экстрапирамидалық бұзылыстар – экстрапирамидалық жүйенің дофаминергиялық рецепторларын тежейді. (дәрілік
паркинсонизм)
Слайд 13Классификациясы (дәрілік паркинсонизм шақыру қабілеті бойынша)
1. «Типті»
2. «Атипті»
Слайд 14АНТИПСИХОТИКАЛЫҚ ЗАТТАР (нейролептиктер)
Слайд 15Аминазин
Седативті қасиетке ие әлсіз антипсихотикалық зат
Жалпы тежегіш әсер етеді,
тынышталу сезімі ауысып кетеді
Наркозға арналған, ұйықтатқыш, заттардың, наркотикалық және наркотикалық
емес анальгетиктердің әсерін күшейтеді.
Көп мөлшерде –ұйықтатқыш әсер етеді (беткейлік ұйқы)
Слайд 16 Гипотермиялық әсерге ие. Қалыпты дене температурасын төмендетеді.
Құсуға қарсы әсері бар.
α-адренолитикалық белсенділігі бар, қан
тамырларын кеңейтеді. Адреналиннің прессорлық әсерін төмендетеді,
м-холиноблокаторлық ә.е.
Аминазин
Слайд 17
Аминазин
Гипотензивті әсері
Аритмияға қарсы әсері
Антигистаминдік әсері
Қабынуға қарсы әсері, миотропты,
түйілуге қарсы, жергілікті жансырдандырушы әсері
Слайд 18
Анксиолитикалық әсер (қорқыныш, уайымдау, мазасыздану, психикалық күйзелу)
орталық миорелаксиациялаушы әсер
Эпилепсияның ашық
формалы түріндегі тырысу ұстамаларын жояды, қайталанатын эпилепсиялық статустың ұстамасын азайтады.
Аминазин
Слайд 19Аминазин жалғасы
Пролактиннің бөлінуін арттырып, СТГ бөлінуін төмендетеді, овуляцияны тежейді. Гонадотропты
гормондардың өндірілуін тежейді.
Алкогольге патологиялық құмарлықты төмендетеді
Слайд 20Аминазин
Қолданылуы
Шизофрениябасқа психоздар, психомоторлық қозулар.
Маниакалды-депрессивті психодар
Уайым, қорқыныш
Премедикация
Наркоздың әсерін күшейту
үшін
Кауыр құсуды, ықылықтауды жою үшін
Слайд 21Аминазин
Жанама әсерлері
ұйқышылдық
Дезориентация
↓ АҚ
Ортостатикалық гипотензия
Нейроэндокринді бұзылыстар(галакторея, аменорея, импотенция)
Агранулоцитоз
Гемолитикалық анемия
Фотосенсибилизация
Слайд 22Фенотиазиннің пиперазинді туындысы.
Трифтазин(трифлуоперазин)
Аминазинге қарағанда психоздың белгілеріне айқын әсер көрсетеді.
Құсуға қарсы
әсері аминазинге қарағанда 20 есе↑.
Экстрапирамидалық бұзылыстарды жиі шақырады.
Әлсіз адреноблокаторлық
әсер, гипотензивті, ұйықтатқыш заттарға, наркозға арналған және алкогольге аз дәрежеде әсер етеді.
Слайд 23Трифтазин
қолданылуы
Сандырақ, тоқтамайтын құсу
Фторфеназин
күшті антипсихотикалық әсер, белсендіруші компонент.
әлсіз седативті, АҚ.
Жиі экстрапирамидалық
бұзылыстар.
Слайд 24Бутерофенон туындысы
Антипсихотикалық белсенділігі фенотиазин туындыларына қарағанда 50-100 есес артық.
Седативті,
құсуға қарсы әсері бар.
Наркозға арналған, ұйықтатқыш және алкоголь әсерін күшейтеді.
АҚ әсер етпейді, холиноблокаторлық әсер көрсетеді.
Слайд 25Галоперидол
Галоперидол – антипсихотикалық тыныштандырушы әсерлі препарат.
Қолданылуы
сандырақ,
құсу.
Басқа нейролептиктерге тұрақты науқастарға тиімді.
Слайд 26Дроперидол
Дроперидол – күшті қысқа уақыттық антипсихотикалық әсерге ие препарат. Фентанил
анальгетигімен бірге нейролептанальгезияға арналған таламонал препараты алынады. Психомоторлық қозудың жедел
ұстамаларын жою үшін қолданылады.
Слайд 27Тиоксантен туындысы
Хлорпротиксен
Антипсихотикалық әсері жағынан аминазиннен қалады.
Седативті әсерге ие
Айқын құсуға
қарсы белсенділікке ие
Адреноблокаторлық, холиноблокаторлық, антидепрессивті белсенділікке ие.
Слайд 28Хлорпротиксен
Қолданылуы
Психоздар, оның ішінде алкогольдік
Құсуға қарсы
Невротикалық бұзылыстар, ұйқы бұзылысы
Жанама
әсерлері
Аминазинге тән жанама әсерлер
2. экстрапирамидалық бұзылыстар шақырмайды, м-холиноблокаторлық қасиетке ие.
Слайд 30Атипті нейролептиктер
Экстрапирамидалық бұзылыстарды аз және сирек шақырады..
Когнитивтік бұзылыстардың симптомдары мен
өнімділігін емдегенде тиімді.
Көп жағдайда 5-НТ2 А-рецепторларды тежейді.
Слайд 31 бензодиазепин туындылары
Клозапин, оланзапин
Д4 және 5-НТ2-А-рецепторларын тежейді
М-холинорецепторды тежейді
α1-адренорецепторларды тежейді
Қолданылуы
Шизофрения
Басқа
нейролептиктерге қарағанда тиімді
Жанама әсерлері
Гранулоцитопения, диабетогенді әсер, тәбеттің және дене салмағының
көтерілуі
Слайд 32Бензизоксазол туындысы
Рисперидон
М-холинорецепторларға мүлде әсер етпейдіы
Аз мөлшерде – атипті нейролептик, көп
мөлшерде – типті нейролептик
Шизофренияның резистентті түрлерінде тиімді
Слайд 33Бензамид туындысы
Сульпирид
D2 және D3 рецепторларын тежейді
айқын антипсихотикалық әсер
Айқын құсуға қарсы
әсераминазинге қарағанда 140 есе цитопротекторлық әсері жоғары (жара ауруында)
Слайд 34Депрессиямен әлем халқының 5% жуығы ауырады
БДСҰ мәліметі бойынша айелдердің
25%, еркектердің 12% депрессияға ұшыраған, олардың тек 1/3 ғана ем
қабылдаған.
Суицидке ұрынғандардың 67% депрессияға шалдыққандығы анықталған.
Депрессияға ұшырағандардың 90%-ы дәрігерлерге көрінбей, шағымданбайды.
Слайд 35Депрессияға шалдыққандардың көбісі:
АҚ жоғары болып, психосоматикалық бұзылыстарға шалдыққан:
Жара аурулары
Нейродермит
Анорексия
Нарколепсия
Мигрень
Кардиалгия
Онкологиялық аурулар
Энурез
Назардың
бөлінбеу синдромы
Слайд 36Антидепрессанттар
Көңіл күйді көтереді
Эмоционалдық көтерілуді шақырады
Слайд 37Антидепрессанттар
Антидепрессивті әсер
Седативті әсер – жалпы тыныштандыру, күйзелуді басу, қозғалыс бұзылыстарын
тежеу
2. Стимуляторлық әсер – психикалық қызметті, қозғалыс қиындығын қалпына келтіру
химиялық құрылысы бойынша
үшциклды
төртциклды
Слайд 39Классификация
әсер ету механизмі
бойынша:
I. Моноаминдердің нейроналды ұсталуын тежейтін заттар :
Таңдамасыз әсерлі,
серотониннің және норадреналиннің нейроналды ұсталуын тежейді
Имизин
Амитриптилин
Слайд 40Классификация
таңдамалы әсерлі:
а) нейроналды ұсталуды тежейтін
серотониннің:
1. Пароксетин
2. Флуоксетин
3. Сертралин
б) норадреналиннің: 1. Мапротилин
Слайд 41Классификациясы
II. Моноаминооксидаза тежегіштері.
1. таңдамасыз әсерлі (МАО-А және МАО-В
тежегіштері)
қайтымсыз әсерлі: Ниламид
2.
Таңдамалы әсерлі (МАО-А) : Пиразидол
Моклобемид
3. Басқа топтың антидепрессанттары: Тианептин (коаксил)
Слайд 42Амитриптилин
Фармакологиялық әсерлері
Антидеприссивті
Седативті
М – холиноблокаторлық
Альфа - адреноблокаторлық
Антигистаминдік
Анальгетикалық
Фармакокинетикасы:
Жақсы сіңіріледі
90 артығы ақуыздармен байланысады
Слайд 43Амитриптилин
Қолдану көрсеткіштері
Эндогенді депрессиялар
уайымдау – депрессивті жағдайлар
Созылмалы аурулар
Слайд 44Имизин
Фармакологиялық әсерлері
Антидепрессивті
Стимуляторлық
Седативті
М – холиноблокаторлық, антигистаминді, альфа - адреноблокаторлық( амитриптилинге
қарағанда азырақ)
Қолданылуы
Астениямен жүретін депрессия
Слайд 45Мапротилин
Әсер ету механизмі
Норадреналиннің нейроналды ұсталуын кері тежейді
Фармакологиялық әсерлері
Антидепрессивті
Анксиолитикалық
Седативті (шамалы)
М –
холиноблокаторлық әсер
Альфа – адреноблокаторлық әсер
Слайд 46Қолданылу көрсеткіштері
Мазасыздану-депрессиялық бұзылыстар
Жанама әсерлері
Ауыздың құрғауы
обстипация
Зәр бөлудің қиындауы
Бас ауруы
Парестезия
Ұйқышылдық
Слайд 47Избирательные ингибиторы нейронального захвата серотонина
Пароксетин
Механизм дейстивия
Ингибитор
обратного захвата серотонина
Фармакологические эффекты
Антидепрессивный
Седативный, слабовыраженный м – холиноблокирующий,
антигистаминный
Показания к применению
Тяжелые депрессивные расстройства
Слайд 48Флуоксетин
Фармакологиялық әсерлері
Антидепрессивті
Психостимуляторлық ( шамалы)
М – холиноблокаторлық (аз)
Альфа – адреноблокаторлық және
антигистаминді әсері жоқ
Слайд 49Серталин
Фармакологиялық әсерлері
Антидепрессивті
Седативті
Перифериялық иннервацияға әсер етпейді
Слайд 50Моноаминооксидазаны қайтымсыз тежейтіндер
Ниаламид
Әсер ету механизмі
МАО А және МАО В
тежейді
Қолдану көрсеткіштері
Астениялық синдроммен жүретін депрессия
Жанама әсері
«Ірімшік кризі»
Слайд 51Моноаминоксидазаны қайтымды тежейтіндер
Моклобемид
Әсер ету механизмі
МАО А тежейді
Фармакологиялық әсерлері
Тимоаналептикалық
Психостимуляторлық
М – холиноблокаторлық
(әлсіз)
Қолдану көрсеткіштері
Гипо- және анергетикалық бұзылыстармен жүретін депрессия;
Қысқа уақыт әсер етеді;
Гепатотоксикалық
әсер етпейді.
Слайд 55Жанама әсерлері және асқынулары
АҚ төмендеуі (гипотензия) – үшциклды АД емнің
басында, МАО тежегіштері емдеудің 2 аптасында, НА бөлінуінің азаюымен байланысты.
Кардиомиопатия
АВ-өткізгіштіктің
бұзылысы (миокардта жинақталады). Үшциклды АД (имизин және амитриптилин) миокардтың өткізгіштігі мен жиырылуын басады.
Атропинтәрізді әсер:
Ауыздың құрғауы
Мидриаз, КІҚ артуы, аккомодацияның бұзылысы, тахикардия, іш қату.
Лейкопения
Нейротоксикалық. Бас ауруы, тырысулар.
Слайд 56“Серотониндік синдром”: жүрек айнуы, диарея, түйілу, тремор, гипертонус, АҚ артуы,
гиперактивтілік, ұйқы бұзылысы, дене қызуының көтерілуі, Жүрек қантамыр жеткіліксіздігі және
өлім.
М-ХБ әсері жоқ.
Тератогендік әсер
Гепатотоксикалық әсер
Аллергиялық реакциялар
Салмақтың жоғарылауы (имизин).