Тақырыбы : Тәуелділікті және әдеттенуді тындататын уытты заттардың

МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ
КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ С.Д.АСФЕНДИЯРОВА

«Токсикологиялық химия»

курсы

Тексерген: Алдибекова Г
Дайындаған: Тұрғынбаева Ж. Тобы: ФА12-003-2

Алматы, 2017 ж.

шақыратын препараттардың маңызы
Морфин, промедол, кокаинге түсініктеме беру
Улану кезіндегі химико-токсикологиялық талдау

ерекшеліктері.
Өткір улануларда жиі ХТТ келесі улар топтарына немесе олардың өкілдеріне жүргізіледі:
III.Қорытынды
IV.Пайдаланылған әдебиеттер

– дәріге тәуелділік. Бұдан құтылу өте қиын. Дә­рі­лер арасында күшті

тә­уел­­ділікті тудыратын құрамында нар­ко­тикалық заттары бар таблеткалар бар. Мысалы, морфин. Мұндай күшті әсе­рі бар дәрілерді дәрі­гер-мамандардың ке­ңе­­сін­сіз пайдаланбаған дұрыс. Екінші түрі – құрамында есірткі заты бар дәріге үйреніп, онсыз ағзаның өз­дігінен жұмыс жасай алатындығына сенімсіздік таныту. Мұндай жағдайда ағ­за бұл дәрілерге тез үй­реніп, оның жеткілікті әсер алуы үшін көп мөл­шерде қабылдай беруін талап етеді. Көбіне бұған тыныштандыратын, аллергияға қарсы және мұрынға тамызатын дәрілер кіреді. Дәріге тәуелділіктің үшін­­ші түрі – психологиялық тәуелділік. Дәрісіз өмі­рін елестете алмайтын адамдар. Мұндай адам­дар бұл проблеманы таблет­касыз шешуге болатынын түсінбейді.

да және төмендеу жағына да өзгеруі мүмкін.
Матариалдық кумуляция

ағзада фармакологиялық заттардың жинақталу түрі. Бұл ұзақ әсер ететін препараттарға тән, олар аз бөлінеді немесе ағзада тұрақты байланысады. Оларды қайталап тағайындағанда заттардың жинақталуы уытты әсерлердің себебі болуы мүмкін. Осыған байланысты, бұндай препараттардың кумуляциялануын ескере отырып, біртіндеп мөлшерін азайтып немесе препараттың қабылдау арасын ұлғайта отырып мөлшерлеу керек.

Дәрілік заттарды қайталап қолдану

тәуелділік дамиды.

сіңуінің азаюына, оның инактивациялану жылдамдығының ұлғаюына және қарқынды шығуының жоғарлауына

байланысты болады. Бастапқы әсерді алу үшін препараттың мөлшерін жоғарылату немесе бір затты басқасымен ауыстыру қажет.
Тахифилаксия - бейімделудің ерекше түрі, бұл өте жылдам пайда болатын бейімделу, кейде затты 1 рет енгізгеннен кейін.

(хлоралгидрат, барбитур қышқылының туындылары).
Опиоидты (наркотикалық) анальгетиктер (морфин, промедол, фентанил, суфентанил).
Кокаин,

героин, галлюциногендер.
Дәрілік тәуелділіктің дамуы айтарлықтай дәрежеде опиоидты анальгетиктердің эйфория шақыру қабілеттілігімен түсіндіріледі. Бұл кезде жағымсыз эмоциялар, шаршау жойылады, жақсы көңіл күй, өзіне деген сенімділік пайда болады, біртіндеп жұмысқа қабіліттілігі қалыптасады. Эйфория, әдетте сақ және жылдам үзілгіш ұйқыға ауысады.

МОРФИН
Негізгі фармакологиялық әсері:
Ауру сезімін басады;
Эйфория шақырады, ал

кейбір адамдарда кері құбылыс болуы мүмкін дисфория;
Ұйқы шақырады (беткейлік ұйқы болады);
Дене температурасын төмендетеді;
Диурезге қарсы гормонның деңгейін жоғарлатады, диурез төмендейді;
Тыныс орталығын тежейді,
Жөтелге қарсы әсер көрсетеді;
Қарашықты тарылтады;

дайындық кезінде;
Қатты ауру сезіміне және жөтелге байланысты ұйқысыздықта;
Өкпеге операция жасағаннан

кейінгі жөтелде;
Шаншуларда;
Өкпе ісінуінде.

қату;
Диурездің төмендеуі.
Қайталап енгізгенде:
Бейімделу;
Дәріге психикалық және физикалық тәуелділік;
Абстиненция синдромы.

морфинге ұқсас.

Ерекшелігі: анальгетикалық белсенділігі морфиннен төмен, тыныс алу орталығын аз

тежейді, кезбе нерв, құсу орталықтарына аз әсер етеді, қарашықты тарылту белсенді емес. Жатырдың мойнын босатады, жиырылғыштығын жоғарлатады. Әсер ету ұзақтығы 2-4 сағат.

мен бензой қышқылының күрделі эфирінің гидрохлориді болып табылады. Анестетикалық белсенділігі

новокаинге қарағанда жоғары. Қолданылуы : уыттылығымен шектеледі, тіпті беткейлік анестезияда кокаинды сақтықпен қолданылу керек, өйткені ол шырышты қабаттардан сіңіп, жанама және уытты әсерлердің себебі болуы мүмкін.

эпителиінің түлеуін және ойылуын шақырады;
ОЖЖ ынталандырғыш әсер;
Сопақша мидың орталықтарын (тыныс,

тамыр қозғалтқыш, құсу орталықтары) ынталандырады;
Адренергиялық иннервацияға әсері (қозуын күшейтеді).

кока жапырағын шайнау, кейде көк тамырға енгізу). Мұның себебі кокаиннің

әсерінен пайда болатын эйфория: көңіл күйдің көтерілуі, жағымсыз эмоциялар мен сезімдірдің жойылуына байланысты болуы мүмкін. Кокаинді қабылдауды кенеттен тоқтату психикалық күрделі жағдайлар шақырады, бірақ опиоидты анальгетиктерден (героиннен немесе морфиннен) туатын дәрілік тәуелділік секілді ауыр абстиненция кокаинизмде байқалмайды. Бұл физикалық емес, психикалық тәуелділіктің дауымен түсіндіріледі. Кокаинге бейімделу болмайды немесе аз дәрежеде байқалады.

ХТТ объектілері қан, жұлын сұйықтығы, зәр, құсық массасы, асқазан шайындысы

және уланумен байланысты заттық дәлелдер: дәрілік препараттар, өсімдік объектілері (мысалы көкнәр талшығы), органикалық еріткіштер, тұрмыстық химия заттары, тағам қалдықтары, белгісіз сұйықтықтар, т.б.

ететін дәрілік заттар зақымданушының организмінде анықтау шегінен аз болуы мүмкін.

Оларды анықтау үшін арнайы оқшаулау әдістері және сезімталдығы жоғары физико-химиялық экспресс талдау әдістері қолданылады. ХТТ заманауи әдістері дұрыс клиникалық диагноз қоюдың объективті негізі, детоксикация процессі кезінде организмнен улы заттардың шығуын бақылауға мүмкіндік береді.

созылмалы);
• қабылданған у мөлшері және дене массасы (доза масса бірлігіне);
•

удың биожеткіліктілігі және оның белокпен байланысуы;
• өзге химиялық заттармен әрекеттесуі синергизм/антагонизм;
• зардап шегушінің жынысы;
• денсаулық жағдайы (ілеспе аурулары). Осы аталған факторлардың біреуін ескермеу талдау қатесін тудырады және жалған теріс, жалған оң нәтижеге әкеледі.

жүргізіледі:
• Психотропты әсері бар препараттар: барбитураттар, бензодиазепиндер, фенотиазиндер, лепонекс, тырысуға

қарсы және өзге үшциклді антидепрессанттар , наркотикалық анальгетиктер (опиаттар және опиоидтар).
• Кардиотоксикалық әсері бар дәрілік препараттар: адреноблокаторлар, кальций каналының антагонисттері, жүрек гликозидтері. антиаритмиялық препараттар, клофелин.
• Тырысуға қарсы әсері бар дәрілік препараттар: тубазид, үшциклді антидепрессанттар.
• Антихолинергиялық (холинолитикалық) әсері бар дәрілік препараттар: антигистаминді заттар, паркинсонға қарсы заттар, белладонна алкалоидтары.

Органикалық еріткіштер: дихлорэтан, төртхлорлы көміртек, үшхлорэтилен, бензол.
• Күйдіргіш сұйықтықтар: қышқылдар,

сілтілер, тотықтырғыштар.
• Метгемоглобин түзуші әсері бар заттар: анилин, нитраттар, нитриттер.
• Металл қосылыстары (мыс, сынап, темір, қорғасын, т.б.), мышьяк және селен қосылыстары.
• Улы саңырауқұлақтар.

күйдіргіш, тұншықтырғыш әсері бар газдар: хлор, аммиак, азот және күкірт

оксидтері, күкіртсутек.
• Антихолинэстеразды заттар: фосфорорганикалық инсектицидтер, карбаматтар, пиретроидтар, физостигмин.
• Өсімдіктер мен жануар токсиндері.
• Есірткілер.

бермесе, сапалық және сандық талдау ларды қысқа мерзім ішінде жүргізеді

(науқас стационарға түскеннен кейінгі максимум 1-2 сағат). Өткір уланулардың диагностикасында ХТТ жүргізу нәтижесі және емдеу тиімділігі белгілі деңгейде клиницист пен химик арасындағв ақпарат алмасу уақытына байланысты болады.

Улардың әртүрімен улану симптомдарын уланудың клиникалық көрінісін толық игеру ХТТ

әдістерін дұрыс таңдаудың негізгі шартының бірі болып табылады. Сондықтан химик-токсиколог әр умен уланудың негізгі симптомдарын білу қажет
 

тәуелділік шақыратын препараттар енгізуін тоқтатса, ұйқысыздық, тынышсыздық, қорқыныш, үрей, мұңаю

байқалады. Көптеген физиологиялық қызметтер бұзылады. Кейде коллапс дамиды. Қозғалыс ретсіздігі, агрессивтілік және басқа да көріністер болуы мүмкін. Дәріге тәуелділіктің алдын алу мен емдеу медициналық және әлеуметтік күрделі мәселе болып табылады.

В. Ф. Токсикологическая химия / Киев, «Высшая школа», 1989.- 272

с.
3.Швайкова М.Д. Токсикологическая химия/ М., «Медицина», 1975.-376 с.
4.Калетина Н.И. Токсикологическая химия: метаболизм и анализ токсикантов: учебное пособие для вузов, СD/ М., 2008. – 1016 с.
5. Байзолданов Т. Токсикологическая химия ядовитых веществ изолируемых методом экстракции. Алматы 2002. -412 стр.