TÜRKMENISTANYŇ BILIM MINISTRLIGI TÜRKMENISTANYŇ MILLI BILIM

INSTITUTY
INFORMATIKA 7
Türkmenistanyň orta mekdepleriniň VII synplary üçin interaktiw-multimediya elektron gollanmasy

Operasion sistema dürli görnüşdäki informasiýalary (tekst, çyzgy, surat, sesler, filmler,

programmalar) faýl görnüşinde saklamagy üpjün edýär. * Operasion sistemanyň faýllar bilen işlemäge hyzmat edýän bölegine faýl sistemasy diýilýär. * Faýllaryň esasy häsiýetlerini ýada salalyň. ähli faýllara ady boýunça ýüzlenýärler.

operasion sistema kömek berýär. Köp programmalar faýl ýatda saklananda giňeltmäni

faýlyň adynyň yzyna goşýar.

Faýlyň ady adatça üç belgiden ybarat giňeltmesi bilen gutarýar. Faýlyň ady bilen onuň giňeltmesiniň arasynda nokat belgisi goýulýar. Faýlyň giňeltmesi faýlyň görnüşini görkezýär. Meselem, ýerine ýetirilýän faýllar (programmalar). exe ýa-da com giňeltmä eýedirler.

faýllary bolsa .docx(.doc) giňeltmä eýedirler. Sifrli fotoapparatlarda grafiki faýllara .jpg,

paint redaktorynda döredilen faýllara bolsa .bmp giňeltmesi goşulýar. Faýla at saýlananda, onuň niýetlenişini we mazmunyny şöhlelendirýän at saýlanyp alynmalydyr. meselem, magtymgulynyň portreti.bmp, meniň watanym.docx we ş.m.

ähli papkalaryň yzygiderliginiň ýazgysydyr. Ýol diskiň adyny aňladýan latyn harpyndan

we :\ belgilerden başlanýar, onuň yzyndan papkalaryň yzygiderligi ýazylyp, faýlyň ady bilen gutarýar.

ýadynyň möçberi bilen häsiýetlendirilýär.

2000 belgiden ybarat formatirlenmedik sahypany özünde

saklaýan tekst.txt faýlynyň ölçegi 2 Kbaýt töweregi.

800x600nokat ölçegli, reňkli şekilli sur.bmp faýlynyň ölçegi 1,4 Mbaýt.
Gysylmadyk ses ýazgyly, dowamlylygy 1 minut bolan 1.wav ses faýlynyň ölçegi bolsa,10 Mbaýt töweregidir.

Files\Microsoft Office\Office14.
Microsoft Office papkanyň içine goýlan ähli papkalaryň salgysynda \Microsoft

Office görnüşdäki umumy böleginiň bardygyny bellemelidir.
Faýl sistemasynyň obýektleriniň käbirlerini (faýllar, papkalar, diskler) beýlekileriniň içinde ýerleşdiriş sistemasyna ierarhiki sistema diýilýär.
Şol bir salgyda (bir papkada) şol bir ada eýe bolan iki obýekt bolup bilmez.
 

içinde diňe bir faýllar däl-de, eýsem başga papkalar, şonuň ýaly-da

faýl sistemasynyň beýleki obýektleri ýerleşip bilerler. Meselem, Компьютер papkasynyň içinde diskler, papkalar, faýllar, ýarlyklar ýerleşendir.
Käbir papka ulanyjy tarapyndan döredilse, Компьютер ýa-da Корзина ýaly papkalar operasion sistema goýlan mahalynda awtomatiki döredilýärler.
Papkada ýerleşdirilen faýllara ýa-da papkalara şol papkanyň içine goýlan diýilýär. Içine goýlan faýlyň ady \ belgisiniň yzyndan ýazylýar.

penjiresiniň iki paneli bar. Çep panelde papkalar we diskler, sag

panelde bolsa, saýlanyp alnan papkanyň içindäki obýektler görkezilýär.

Проводник faýl guramaçysyny işe goýbermek üçin, ПУСК düwmesiniň üstünde syçanyň sag gulagyna basylanda çykýan kontekst menýunyň Открыть

Проводник buýrugyny saýlamaly.

obýektleriň gözlegini geçirmek oňaýlydyr. Şunlukda (С:) diskde Iş papkasy, onuň

içinde Admin, Мои документы, Resminamalar papkalary içinde saklaýan PerfLogs papkasy ýerleşendir.

Penjirede informasiýalary görkezmek usuly Вид menýunyň ýa-da gurallar paneliniň kömegi bilen saýlanylýar. Meselem, Плитка usuly saýlananda degişli nyşanjyklaryň görnüşi faýlyň görnüşini görkezýär

ady boýunça tapmaga mümkinçilik berýän ýörite serişdelere hem eýedir.
1-nji

mysal. C: diskde Мои документы papkany tapmaly.
Ýolbelediň penjiresiniň Поиск:Библиотеки setirinde Мои документы tekstini girizeliň we gözleg üçin C: diski görkezeliň.

çykar
Zerur obýektleri saýlamak we parametrleri sazlamak bilen berlen häsiýetli kesgitli

görnüşdäki faýllar toparynyň gözlegini amala aşyrmak bolar.
Gözlegiň parametri hökmünde faýllaryň döredilen (üýtgedilen) senesini, ölçegini we görnüşini bermek bolar.

Windows operasion sistemasy faýlyň ýoly belli bolmasa-da, faýly we papkany ady boýunça tapmaga mümkinçilik berýän ýörite serişdelere hem eýedir.