Жүйе ретіндегі Ұлттық экономика

Негізгі макроэкономикалық көрсеткіштер.
А) ЖҰӨ
Б) ЖІӨ
В) өмір сүру деңгейі және

көрсеткіштері.
3. Ұлттық байлық: ҚР Ұлттық байлығының мазмұны мен құрылымы.

оқу.
Келесідей макроэкономикалық көрсеткіштерді анықтау: жалпы ұлттық өнім, жалпы ішкі

өнім, өмір сүру деңгейі.
Ұлттық байлық құрылымын, оның ішінде ҚР ұлттық байлығын оқу.
Ұлттық экономиканың бәсекеге қабілеттігін арттыру факторларын жәнеде ұлттық экономикаға бағыт ретінде Қазақстан кластерлерінің орынын анықтау.
 

қарым қатынастары жалпы қозғалыс заңдарына бағынады. Ұлттық экономика қызметінің оптимальды

режимін қолдау, іс- әрекеттерді белгілі- бір органдар арқылы реттейтін негізгі бағыттармен анықталады.

жинақталған әpi нәтижелi көрсеткiштер санатына жатады және мемлекеттік, экономикалық даму

деңгейiнiң айнасы десе болады.
Ұлттық байлық - бұл материалдық және рухани игiлiктердің жиынтығы және осы уақытта барлығы қоғам меншiгiнде болады. Ұлттық байлық құpaмынa мыналар енеді:
а) негiзгi өндiрiстiк және өндiрiстiк емес қорлар;
а) айнамалы өндiрiстiк қорлар;
б) материалдық резевтер мен сақтандыру қоры;
в) айналым қоры;
г) тұрғындар мүлкi.

негiзгi жер, ормандар, сондай­ақ барланған табиғи ресурстар және олар натуралды

турде есептелінеді.
Қазақстан өзiнiң ауқымы бойынша Ұлттық байлықтың үкен көлемiн иеленген. Бiздiң республикада жалпы жер келемi 222,5 млн. га мөлшердi құрайды, оның iшiнде 82% ­ауыл шаруашылығы жерiне жатады. Қазақстанда 21,7 млн. га орман мен табиғи eгicтіктep, 11 мың өзен, 7 мыңнан астам көлмен су қоймалары бар. Өсiмдiктер қоры 6 мыңнан астам турлерден тұрca, ал жануарлар әлемi болса алуан турлi.
Шабындықтар мен жайылым (162 млн. га) көлемi бойынша Қазақстан алдына тек Австралияны (450 млн. га), АҚШ-тың (320 млн. га) және Қытайды (234 млн. га) ғaнa алдына жiбере алады. Қазақстан пайдалы қазбалар қоpы мен олардың алуан түрлерi бойынша - ТМД - дағы ең бай аймақтың бiрi. Минералды ресурстар ұлттық табыстыц төрттен үшiн құрайды.

қолдануы бойынша былай белiнедi:
өндiрiс құрал-жабдығына (еңбек құрал-сайманы, шикiзат, материал

мен табиғи ресурстар және т.б.).
тұтыну заттарына (тaмaқ, киiм, тұрғын-жай және т.б.),
өзiнiң туу тeгiнe қарай - қорланған енбек өніміне (еңбек құрал сайманына, шикiзат, материал мен тұтыну құрал­жабдығы қорларына) және табиғи ресурстарға (жер, субайлығы, орман және т.б.). Қоғам аса дамымаса, онда оның материалдық негiзiн табиғи байлықтар құрайды. Ал, қоғам тым дамыса, онда оның материалдық ( негiзiн адам еңбегiмен жасалған байлық құрайды.

тартылған табиғи ресурстар қоры енедi – пайдалы қазбалар, орман, су,

гидроэнергоресурстар мен жер көлемi және т.б. Ұлттық байлыққа елдегi ескерткiштер, архитектуралық ежелгi құрылыстар, сурет галереясы, мұражай экспонаттары және т.б., алмаз бен валюталық қорлар жатады.

Ұлттық байлықты өзiнiң құрамы бойынша

ұлттық мүлiк

табиғи ресурстар

Елдегi материалдық игiлiктердiң заттай жиынтығы

Табиғи ресурстар елдегi табиғат берген табиғы байлықтарды қамтиды.

маңызды элементiне өзiнiң құpaмы мен жеке салмағы бойынша ұлттық мулiктi

айтамыз, оның үлесiне ұттық байлықтың жартысынан астамы тиесiлi болады. Ол өз бойына халық шаруашылығының өндiрiстiк және өндірістік емес қорларын, оның резервті қорын, тұрғындардың өз басының мүлкiн енгiзедi. Өндiрiстiк қорлар құрамынa барлық еңбек заты мен құралдары енедi. Олар процесс кезiнде қалпына келген өндiрiс құралдарын иегеру арқылы материалдық игіліктер процесінде қолданылады немесе қолданылуы мүмкін.
қызмет жасайтын еңбек заттары ғaнa ұлттық мүлiкке енедi. Қоймада жатқан машина, станоктар немесе бекiту процесiнде олар негiзгi қорлар бола алмайды және тек iске қосылған кезде ғaнa негiзгi қорға айналады.
Халык шаруашылығының өнipicтік емес негiзгi қорларына тұрғын үй қоры мен ұлттық байлық элементтерi жатады және олар өндiрiстiк емес салаларда қолданылады (денсаулық сақтay, бiлiм беру, ғылым, мәдениет және т.б.). Бұл қорлар тұтыну сипатына ие болады және тұрғындардың алуан түрлi тұтынымы мен қоғамдағы барлық өндiрiстiк емес қажеттідліктерді қанағаттандыруға арналған.

құрал-жабдығы мен тұтыну заттары да енедi және олар кездейсоқ жағдайларды,

халық шаруашылығының кейбiр салаларын дамытуда жекелеген диспропорциясын жою үшін резервтелінген.

ел ішіндегі және шет елдегі экономикалық құрылымның экономикалық және әлеуметтік

нығаюы, оның өзгерістерге бейімделуі болып табыдлады. Макроэкономикалық көрсеткіштер дамыған елдердің экономикалық динамикасын салыстырмалы талдау жасауда стандарттар және жағдайлар ретінде қолданылады. Ұлттық есеп көрсеткіштері болып ЖІӨ, ЖҰӨ, өмір сүру көрсеткіші, таза ұлттық өнім және т.б. табылады.