Презентация по казахскому языку "?стеуден ?ткенді ?айталау "

Білімділік- Оқушылардың үстеуден алған білімдерін

пысықтау. Бір жүйеге келтіріп қорыту,
теориялық білімдерін практикамен
ұштастыру. Оқушы білімін есепке алу.
Дамытушылық - Абай шығармаларынан үзінділер
келтіру арқылы оқушының ақынға деген
қызығушылығын туғызу. Шығармашылыққа
баулу, тіл байлығын жетілдіру. Ізденімпаз-
дық қасиеттерін қалыптастыру.
Тәрбиелігі- Оқушыларды адамгершілікке, әдептілікке,
шапшаңдыққа тәрбиелеу. Ғұлама ақын
Абайға деген мақтаныш сезімін туғызу.
Елін, тілін сүюге одан әрі баулу.

жүйелеу, жинақтау
Сабақтың түрі: Дәстүрлі сабақ
Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап, топпен жұмыс,

СКТ, шығармашылық жұмыс

Көрнекілік: Сызба, слайдтар,
түрлі тапсырма материалдары.

Деген ақыл оқимын көзіңізден-
Талай қазақ келеді сөз алдырма,
Даналықты үйреніп өзіңізден.
Қадыр Мырза-Әлі

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру
ІІ. Мағынаны тану
ІІІ. “Өлең - сөздің патшасы, сөз сарасы”
IV. “Ақыл –қайрат, жүректі бірдей ұста”
V. “Білімдіден шыққан сөз,
Талаптыға болсын кез”
VI. “Жақсының аты өлмейді,
Ғалымның хаты өлмейді”
VII. Қорытынды:“Аталар сөзі, ақылдың кені”
VIII. Бағалау
IX. Үйге тапсырма

түрлері қандай?
- Үстеудің емлесі
ІІ. Мағынаны тану

тобы ... үйрек-қаз,

Ұшып тұрса сымпылдап.

Жоғары –төмен
1. Бұл сөз екі құрамнан тұр. Жоғары-төмен
2. Құрамына қарай күрделі қосарлану арқылы жасалған
3. Сөзде бір лексикалық, бір грамматикалық мағына бар
4. Лексикалық мағына мекендік атау
5. Грамматикалық мағынасы үстеу
6. Сұрағы қайда?
7. Мағынасына қарай мекен үстеуі

(Жоғары-төмен)

(кеш)
Кеш
1. Бұл сөз бір құрамнан тұрады
2. Құрамына

қарай дара
3. Жасалу жолына қарай негізгі
4. Сөзде бір лексикалық, бір грамматикалық мағына бар
5. Лексикалық мағынасы мезгілдік ұғымды білдіреді
6. Грамматикалық мағынасы үстеу
7. Мағынасына қарай мезгіл үстеу сұрағы қашан?

Еңбегің

кетпес далаға.

(Ақырын)

Ақырын
1. Бұл сөз бір құрамнан тұрады
2. Құрамына қарай дара
3. Жасалу жолына қарай негізгі
4. Сөзде бір лексикалық, бір грамматикалық мағына
бар
5. Лексикалық мағынасы қимыл іс-әрекетті білдіреді
6. Грамматикалық мағынасы үстеу
7. Мағынасына қарай сын-қимыл (бейне) үстеу
сұрағы қалай?

(Қыранша)
4. Сөзде бір лексикалық, екі грамматикалық мағына

бар
5. Лексикалық мағынасы қимылдың жай-күйін білдіреді

ең жаманы- талапсыз.
Талап қылушылар да неше түрлі болады.

(Ең –тым, аса, өте күшейткіш үстеу)

„Қыс” тобы
Адамның көңілі шын мейірленсе,
білім-ғылымның өзі де адамға мейірленіп,
тез қолға түседі .
(Тез- жылдам, шапшаң, лезде-қимыл-сын үстеу)

мал аяма.
(Текке- босқа, бекерге, құр
босқа-себеп-салдар үстеуі)
„Жазғытұры” тобы
Білім –

ғылым үйренбекке талап қылушыларға
біраз шарттары бар. Оларды білмей,
іздегенмен табылмас.
(Біраз – талай, бірталай, қыруар- мөлшер үстеуі)

кез"
„Күз” тобы

Сұр бұлт түсі суық қаптайды аспан,
Күз болып, дымқыл тұман жерді басқан
Білмеймін тойғаны ма, тоңғаны ма
Жылқы ойнап, бие қашқан, тай жарысқан.
Жасыл шөп, бәйшешек жоқ бұрынғыдай,
Жастар күлмес, жүгірмес бала шулай
Қайыршы шал-кемпірдей түсі кетіп,
Жапырағынан айырылған ағаш қурай.

Сұр бұлт, дымқыл тұман, жапырағынан айырылған ағаш қурай. Бұл өлеңде көшпелі елдің күзгі тіршілігі мен табиғаттың жүдеу көрінісі суреттелген. Жаздағы жасыл шөп, жастар күлкісі, бала шуылы жоқ екенін айтады.

жатқан өзенге
Көшіп ауыл қонғанда;
Шұрқырап жатқан жылқының
Шалғыннан жоны қылтылдап.
Мына өлеңді оқысақ,

көз алдымызға ауыл жазы елестейді. Малшы ауылдардың жаз жайлауға келгеннен кейінгі тіршілігін суреттейді. Үлкендердің кеңесін, бозбаланың құс салуын, жылқышылардың еңбегін, қыз-келіншектің үй тігуін бейнелейді.

жанды.
Үсті- басы ақ қырау, түсі суық,
Басқан жері сықырлап, келіп

қалды.
Демалысы – үскірік, аяз бен қар,
Кәрі құдаң – қыс келіп, әлек салды.
Ұшпадай бөркін киген оқшырайтып,
Аязбен қызарып ажарланды.

Қыс өлеңіндегі әрекет табиғаттан гөрі адамның әрекетіне ұқсайды. Қысты шалға, демалысы-үскірік, аяз бен қар, кәрі құдаға теңейді.

анталаса,
Ата-анадай елжірер күннің көзі.
Қырдағы ел ойдағы елмен араласып,

Күлімдесіп, көрісіп, құшақтасып.
Шаруа қуған жастардың мойыны босап,
Сыбырласып, сырласып, мауқын басып.

Ақын бұл өлеңде көктемгі тіршілікті көрсетеді. Қыстан шыққан ел ерекше қуанады. Бұл мезгіл шаруаға қолайлы, жанға жайлы болып келеді. Күн көзін баласына еміренген ата-анаға теңейді.

С:
Біз бүгінгі сабақта Абайдың тек ақын ғана

емес, данышпан адам екенін білдік. Ақын өз артына қыруар мол өсиет қалдырған екен. Оның өлеңдері қара сөздері бүгінде өз мәнін жойған жоқ. Абай есімі, оның өсиеті ұрпақ есінде мәңгі сақталады.

Құрманғалиева І:

Абай өлеңдерін, қара сөзін оқу арқылы бойымызға адамгершілік қасиеттерді жинақтай білдік. Білім алып, еңбек етсең ғана болашақта еліміздің бір қажетіне пайдаға асатынымызды білдік. Білім алуды, еңбек етуді өзімізге міндет деп санаймыз.

ақылдың

кені»

“Абайды таныту арқылы біз әлемге қазақ елін танытамыз. Абай әрқашан біздің ұлттық ұранымыз болуға тиіс”

Н. Ә. Назарбаев

мақтанышым – Тәуелсіз
Қазақстан» тақырыбына үстеулерді
қатыстыра отырып

мәтін құрау.