А былай хан атындағы қазақ халықаралық қатынастар және әлем тілдері университеті

Педагогика және психология
Пәні: Экология және тұрақты даму


Тақырыбы: Өнімдердің ластану проблемасы
Тапсырма:

Жасанды бояғыштармен нитриттермен ластану жолдарын және оның тірі организмдерге әсеріне сипаттама


Орындаған: ПФИЯ 108 Алтынбекқызы А.
Тексерген: Кенжебаева Ш.К.



Алматы 2013

2.Жасанды бояғыштардың нитриттермен ластану жолдары.

3. Жасанды бояғыштардың тірі организмге әсері
III.Қорытынды IV. Глоссарий
V.Қолданылған әдебиеттер.

беруге пайдаланылады. Олар маңызы бiрдей жиi сияқты қолданып, айқын айыратын

функциялар материалдардың бояуында белгi қоятындығыменнен, бояу және пигмент терминдер. Бояу - бұл қай затқа жұққызылатын (оған тартумен) материалға iшкi туысқандықпен өңдеудiң қандай болса да кезеңдерiне кем дегенде ие болады. Еритiн бояуды процесстiң кейбiр кезеңiнде бояу ортасындағы бояулары. Олар материалдарды iшiне кiредi және тал жiптерi бар
мықты байланыстарды
аз-кем құрастырады.
Барлық тоқыма
бояулар - органикалық зат.

рет қана дәм татып қоймай, оны қайта жегенді қалайсыз ба?

Бұған жауапты натрий глутаматы есімді танымал тамақ қоспасы береді. Оның басты функциясы – сақталу кезінде тез жоғалатын дәмдерге жаңа дәм беру. Тағамның қорабында Е 621 деп белгіленеді, кейфде «дәм күшейткіші» дей салады. Тамаққа қосылатын жасанды қоспалардың бәрінің құрамында бар. Дәрігер-ғалымдардың айтуы бойынша, глутамат кейбір аурулардың асқынуына апарады (мысалға, аллергия немесе бронхтардың астмасы). Сондықтан оның бір күндік шектік мөлшері – 1,5 г үлкен кісілерге және 0,5 г балаларға. Бұл жасанды дәм күшейткішін мүлдем қабылдамаған дұрыс.
Жасанды қоспалар:
Е 100-199 – бояғыштар. Тағамның түсін келтіреді, қатты қылады, немесе қалпына келтіреді.
Е 200-299 – консерванттар. Тағамның сақталу мерзімін ұзартады.
Е 300-399 – ашып кетуге жол бермейтін қоспалар. Тағамның ашып кетпеуін қадағалап, түсінің өткізбеуіне кепіл береді.
Е 400-499 – стабилизаторлар мен қоюландырғыштар. Тағамның тығыздығын арттырады, соның арқасында тағамды сапалы етіп көрсетеді.

келтірілген. Көптеген жасанды қоспалар ауруыңызға ауру қосуы да мүмкін, сондықтан

осы тізімді естен шығармай, дүкеннен тіскебасар сатып алғанда мұқият болғаныңыз жөн.
Күдікті: Е 104, Е 122, Е 141, Е 150, Е 171, Е 173, Е 241, Е 477
Қауіпті: Е 102, Е 110, Е 120, Е 124, Е 127, Е 129, Е 155, Е 180, Е 201, Е 220, Е 222, Е 223, Е 224, Е 228, Е 233, Е 242, Е 270, Е 400, Е 401, Е 402, Е 403, Е 404, Е 405, Е 501, Е 502, Е 503, Е 620, Е 636, Е 637.
Өте қауіпті: Е 123 (Тыйым салынған), Е 510, Е 513, Е 527.
Тыйым салынған: Е 103, Е 105, Е 111, Е 121, Е 123 (Өте қауіпті), Е 125, Е 126, Е 130, Е 152, Е 216 (Қатерлі ісік ауруына шалдықтыруы мүмкін), Е 952.
Теріге зиян: Е 151, Е 160, Е 231, Е 232, Е 239, Е 951, Е 1105.
Бөртпе пайда болуы мүмкін: Е 310, Е 311, Е 312, Е 907.
Ішек ауруына әкелуі мүмкін: Е 154 (Қан қысымына әсер етеді), Е 343, Е 626, Е 627, Е 628, Е 629, Е 630, Е 631, Е 632, Е 633, Е 634, Е 635.
Қан қысымына әсер етеді: Е 154 (Ішек ауруына әкелуі мүмкін), Е 250, Е 251.
Холестерин деңгейін көтереді: Е 320, Е 321. Қатерлі ісікке әкелуі мүмкін: Е 338, Е 339, Е 340, Е 341, Е 450, Е 451, Е 452, Е 453, Е 454, Е 461, Е 462, Е 463, Е 465, Е 466.
Рак ауруына шалдықтыруы мүмкін: Е 131, Е 142, Е 153, Е 210, Е 211, Е 212, Е 213, Е 214, Е 215, Е 219, Е 230, Е 216 (Тыйым салынған), Е 240, Е 249, Е 252, Е 280, Е 281, Е 282, Е 283, Е 330, Е 954. Холестерин деңгейін көтереді: Е 338, Е 339, Е 340, Е 341, Е 450, Е 451, Е 452, Е 453, Е 454, Е 461, Е 462, Е 463, Е 465, Е 466.

өзгереді. Олардың ішінде ағартушы заттар – қоспалар, табиғи пенгменттердің жоюын

болдыртпайтын және басқа пингменттер мен бояғыштардың байланысын жоюы тағам алуда болмағаны жөн. Кейде олар консервілеу қабілетіне ие.
Күкірт диоксиді - SO2(Е220), H2SO3ерітінділері және тұздары - NaHSO3, Ca(HSO3)2, Na2SO3 (Е221, Е222, Е223) басқаларда ағарту және консервілеу қабілетіне ие, балғын көкөністер, жемістер, картоптарда ферменттік және меланоидиндердіңң түзілуі тежеу байқалады. В1 витаминді жояды, ақуыз молекуласының құрлысына әсер етеді, ақуыз құрамындағы дисульфит қосылыстарды жояды ол болса үлкен салдарға әкеледі. Сондықтан оны В1 витаминге бай азықтарды күкірт диоксидімен өндемеуге тырысады.
Натрий нитраты (Е251) және калий және натрий нитриты (Е249 және Е250) ет және ет өнімдеріне қызыл түс беруге және сақтауға қолданылады. Миоглобулин (қызыл ет бояғышы) нитраттармен әрекеттескенде қызыл нитрозомиоглобин түзеді, етке тұздалған қызыл түс береді, қайнату кезінде аз ғана өзгереді. Ұқсас әрекетті нитраттар да береді, нитроредуктаза фермент көмегімен микроорганизмдер бөліп, нитнитқа айналдырады. Қоректік орта жасау үшін қорекке сахароза қосады. Бірақ нитрозомиоглобин нитрозомиохромогенге айналуы мүмкін ол өнімге жасыл немесе қоңыр түс береді. Нитрат пен нитрит ас тұзымен консервілеу қабілетіне ие. Аскорбин қышқылын (Е300) қолдану арқылы қызыл түстің пайда болуын тездетеміз, ол нитрат пен нитриттің аз қолдануына мүмкіндік береді. Нитраттар мен нитриттар дәрігерлердің наразылығын тудырады, сондықтан оны қолдану қадағалану керек.
Калий бромады – КвrO3 (Е924а) бұрын ұнды ағарту үшін қолданылған, оны қолдану кезінде В1 витамині, никотинамид (РР витамині) және метионинді жоюына әкеледі. Олардың орнына басқа қанағаттандырмайтын қосылыстар түзіледі, сондықтан оны көп елдерде қолдануға рұқсат берілмеген.

тамақ жасауда қай сала болмасын қолданылады. Ол тек түс бермей,

оны сақтауға қолайлы жағдай жасайды. Тағамды тәбет ашатындай түр пішін береді, жылулы өңдеуден кейін түсін сақтауға көмектеседі. Тағамдық бояғыштардың кері де әсері бар, қолдану мөлшерінен асып кетсе, адам денсаулығына зиян, ал тағамның құндылық қасиетін төмендетеді. Сондықтан тағамдық бояғыштар мемлекеттік рұқсаты болу керек. Көптеген елдерде аса қауіпті бояғыштар қолданылмайды, олар көбінесе синтетикалық бояғыштар. Сол себебтен қолданар алдында оларды адам организіміне қаншалықты зия келтіретінін білу қажет.

сөздігі: Химия. Н.Нұрахметов, А.Ниязбаева, Р.Рысқалиева, Н.Далабаева. — Алматы: "Мектеп" баспасы,

2007. — 336 бет.