Слайд 1Этии биир уустаах чилиэннэрэ.
Саха тылыгар
(интегрированнай уруок (терут культура)
Темата: Этии биир уустаах чилиэннэрэ
Сыала: 1) Биир уустаачилиэннэри була уерэнии. Барбыт темалары хатылааҺын.
2) Метапредметнай Саха төрут үгэстэрин билии, Саха тылын кытта сибээстээьин.
3) Личностнай Саха норуотун билгэлэрин билии, киэн туттуу
4) Коммуникативнай пааранан үлэ.
Соруга: Этии биир уустаах чилиэннэрин санарар сана5а тутта уерэнии . Суллуукуун хаьан тахсарын, киирэрин билии. Сэрэбэйдэнии араас көрүнун кытта билсиҺии
Тэрилэ: Интерактивнай дуоска, учебник.
Слайд 3. ХатылааҺын
Саха норуота былыр былыргыттан кыҺын ортото Суллуукуун тахсарын кэтэҺэллэр.
Тохсунньу 7 күнүгэр дьиэ хайааччылара тахсаллар. Быра5ыллыбыт өтөх буолбут дьиэлэргэ
тахсаллар.
Тохсунньу 13 күнүгэр о5олоохторо тахсаллар. Саха дьоно бу кэмнэ инникилэрин билээри билгэлэнэллэр.
Тэҥнээн көпүү Туох уратылаахтарый?
-О5олор киинэ5э бардылар .
- Вася, Саша, Дима киинэ5э бардылар..
Бу этиигэ то5о зарятой турарый?
-Уруок темата ханныгый?
-
Слайд 5Сэргэ тула хаар сиидэлээҺин.
Сэргэ тула хаар сиидэлииллэр уонна хаарга тымтык
анньаллар, хас биирдии киҺи анал тымтыктаах буолар. Сарсыарда туран көрөллөр.
Кимиэхэ туох уруҺуй түспүтүнэн барыҺыайдыыллар.
- О5о ата5ын суола баар буолла5ына, бу ыаллар оҕолонор эбиттэр.
- Суол уруҺуйдаммыт буолла5ына, кэргэн тахсар.
-Ат туйа5ын суола. Сылгы төрүө5э элбииҺи.
ЭҺиги билигин этиигэ биир уустаах чилиэннэргэ көллүт буукубалары
туруоруҥ тыллар бастакы буукубаларыттан тылла таҺаарыҥ
БэҺис кылаас о5олоро: .оря, .ра, .ена, .за, .да – үчүгэйдик үөрэнэллэр.
-Ханнык тыл та5ыста?
Быйыл эҺиги соруккут туох эбитий?
Слайд 7Суоруна тааҺын иҺиллээин.
Биир киьи суоруна тааьын анныгар сытар, иккис киҺи
суорунаны тардар. Сарсыарда туран тугу истибитин кэпсиир, ону барыҺыайдьыт тустуур.
- Чыычаах санатын истибит буолла5ына. Дьол, уеруу буолууҺу.
О5о саната. Оҕолонуу.
Карточканан улэ. Сурук бэлиэтин туруор.
Бас билии малга- салга сэпкэ- сэбиргэлгэ эрэ тар5аммат. КиҺи бас билиитинэн кини билиитэ – керуутэ до5ура талаана уеруйэ5э –сатабыла күүһэ- уо5а кытта буолуон сөп.
Слайд 9 Аттар кэпсэтиилэрэ
КиҺи оттоох кыбыыга, от иҺин хаҺан киирэн сытар.
Икки аты кыбыыга ыыталлар. Аттар туун ортото киҺилии кэпсэтэллэр. Бу
сытар киҺи дьылҕатын кэпсииллэр.
Сарсыарда сырдаабытын кэннэ аттары туталлар. От иҺигэр сытар киҺи санарыа, баарын биллэриэ суохтаах. Аттар тугу кэпсэппиттэрин кимиэхэ да этиэ суохтаах.
Биир уустаах чилиэннэрдээх этиитэ толкуйдааӊ .
Слайд 10Ойбон иҺиллээҺин
КиэҺэ харана буолуута ойбон алларан баран, халыннык таннан суор5анынан
бүрүнэн ойбон тула олороллор.
Туун ортото ойбонтон Суллуукуун тахсар олорор
дьону оройго тонсуйар. Хаста тонсуйар да соччо сыл олоро5ун.
Аахпыттан суруйуу, истэн сурук бэлиэтин туруоруу.
Сахалар кыра бала5аннарын иҺигэр араас оонньууну тэрийэллэрэ:
ойбонтон уулааһын, харах симсии, кириэс тэбии. КиэҺэ сытан баран остуоруйалаҺыы таабырыннаҺыы хоҺуйсуу буолар эбит.
Слайд 1119 чыыьыла5а суллуукууттэр киирэллэр
Түмүк
-Ханнык теманы бардыбыт?
-Туох туьунан кэпсэттибит?
- Уруокка ордук тугу себулээтин?
- Туохха ыарыр5аттын?
-Ким учугэйдик үлэлээтэ?
- Суллуукуун хантан кэлэрий?
-Өссө да элбэх билгэлэнии көрүнэ баар.
Бу теманы билэр олоххо туьалыа дуо?
«Yтулугу быра5ыы», «Сыар5а тыаьын истии».
Слайд 12-Бу теманы билэр олоххо туьалыа дуо?
- Уруокка тугу себулээтин?
-Туохха
ыарыр5аттын?
-Ким учугэйдик улэлээтэ?
