Кафедра : Хирургиялық аурулар №2 кафедрасы. Тақырыбы : Қан құюдағы құжаттар мен

ҚР ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ МИНИСТРЛІГІ
С.Ж.АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ

МИНИСТЕРСТВО ЗДРАВООХРАНЕНИЯ РК
КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ МЕДИЦИНСКИЙ
УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ С.Д.АСФЕНДИЯРОВА

Орындағандар: Құдайберген Ж.М
Тобы:26-01
Тексерген: Бердибаев Д.К

Қан тобын анықтаудағы шаралар
Реципиент жане донор құжаттары

әдістері: лейкофильтрлеу, патогендердің белсенділігін жою, карантиндеу, иондаушы сәулелеу туралы ақпаратпен) Қан компонентінің

көлемі _________________________________________ мл Донацияның тіркеу нөмірі_____________________________________________ Қан компонентінің тіркеу нөмірі _____________________________________ Антикоагулянт атауы _________________________________________________ Патогендердің белсенділігін жою үшін пайдаланылатын қоспаның атауы _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ Компонент АИТВ 1,2, В және С гепатиттері, мерез вирустарының бар-жоғына зертханалық диагностикадан өтті Қан тобы, резус-тиістілігі* _________________________________________ Донация күні**_______________________________________________________ Компонентті дайындау күні** _________________________________________ _____________________________________________________ дейін жарамды** Сақтау температурасы ________________________________________________ Назар аударыңыз! Дәрігер қанды құю алдында: қан компонентінің және реципиенттің топтық және резус тиістілігін анықтауға; үйлесімділік сынамасынғ гемолиз сынамасын; биологиялық сынаманы жүргізуге міндетті. * латынша бас әріптерімен белгіленеді (мысалы: АВ) ** араб сандарымен нүкте арқылы белгіленеді (мысалы: 25.09.2009 жыл)

трансфузиялық орталарды құюдың алдында реципиент пен донорлық қан компонентінің АВО

жүйесі бойынша топтық және резус тиістілігін осы Қосымшаға 28-тармағына сәйкес қорытынды анықтау тікелей әдіспен жүргізіледі. Зерттеу нәтижесі пациенттің медициналық картасындағы деректермен және қан компонентінің заттаңбасындағы деректермен салыстыралады. Мәліметтер сәйкес болған кезде трансфузияға дайындық рәсімі жалғастырылады. Егер деректерде айырмашылық анықталатын болса, оның себебі тексеріледі. 2. Жеке үйлесімділік сынамасы реципиент қанының сарысуында иммунологиялық сәйкеспеушілікті тудыра алатын донор эритроциттерінің антигендеріне қарсы бағытталған антиденелердің жоқтығын растау үшін жүргізіледі. Анти- D және/немесе анти-с тұрақты емес антиэритроциттік антиденелер жиі кездеседі. 3. Реципиент пен донор қанының жеке үйлесімділік сынамасы центрифугалау немесе тұндыру жолымен алатын сарысуды пайдалана отырып, орындалады. Трансфузиялық ортаның АВО-тиістілігін анықтау және жеке үйлесімділік сынамасын жасау үшін пайдаланылатын донорлық қан компонентінің эритроциттері бұл үшін арнайы дайындалған пластикатты қапшықтың түтік сегменттерінен немесе трансфузиялық ортамен толтырылған кезде құюға арналған жүйеден алынады. Пластикатты қапшықтың түтік сегменттері трансфузиялық орта құйылған контейнерден ажыратудан бұрын қан компонентінің сәйкестендіру нөмірін, топтық тиістілігін, ажырату күнін көрсете отырып, алдын ала таңбаланады. 4. Реципиент пен донор қанының жеке үйлесімділік сынамасы тікелей емес антиглобулиндік тестті немесе тұрақты емес антиэритроциттік аллоантиденелердің сәйкес келмейтін толық (IgM) және толық емес (IgG) айқындайтын баламаларын пайдалана отырып, жасалады. 5. АВО жүйесі бойынша үйлесімділік сынамасы жазықтықта реципиент қанының сарысуы мен донор эритроциттерін 10:1 ара-қатынаста араластыру арқылы жүргізіледі. Реакция барысы 5 минут бойы бақыланады. Агглютинацияның бар боолуы реципиен қанының сарысуында донор эритроциттерінің антигендеріне қарсы бағытталған сәйкес келмейтін антиденелердің бар екенін айғақтайды және мұндай сынама оң болып есептеледі. Агглютинацияның жоқтығы реципиен пен донор қаны сәйкес келмейтінін айғақтайды және мұндай сынама теріс болып саналады. 6. Егер жеке үйлесімділік сынамасы теріс болса, реципиент қанының сарысуында сәйкес келмейтін антиденелердің жоқтығын айғақтайды және трансфузияны жасауға болады. Егер жеке үйлесімділік сынамасы оң болса, реципиент қанының сарысуында сәйкес келмейтін антиденелердің бар болуын айғақтайды және трансфузияны жасауға тыйым салынады.

қанының үлгісін жеке іріктеуге жолдаған кезде бекітілген нысан бойынша зерттеуге

жолдама толтырылады. Жеке іріктелген компоненттер дозаларының ілеспе құжаты пациенттің медициналық картасына жапсырылады. 2 Жеке іріктеу жүргізілетін көрсетілімдер: а) трансфузиялық немесе акушерлік ауыр анамнез (бұрын болған гемотрансфузиялар, сарыауру немесе өзге де гемолиздік ауру белгісі бар нәрестені (бұдан әрі - НГА) дүниеге әкелуімен аяқталған жүктіліктерге реакциялар мен асқынулары); б) сарысуында антиэритроциттік аллоантиденелері бар реципиенттер; в) қан тобын анықтаудағы қиыншылықтар; г) жеке үйлесімділік сынамаларының оң немесе күмәнді нәтижесі; д) көп реттік трансфузия болжанып отырған реципиенттер; е) гемолиздік ауру белгілері бар нәрестелер; ж) қанды жеке іріктеуді феноүлгіленген донорлар арасында реципиент антиденесінің ерекшелігін есепке ала отырып, жүргізеді. Гемолиздік ауру белгілері бар балаларға трансфузия жүргізгенде, сондай-ақ ересектерде көп реттік трансфузия қажеттілігі туындағанда қанды жеке іріктеуді донор мен реципиенттің антиденелері және эритроциттер антигенінің феноүлгісінің ерекшелігін есепке ала отырып, жүргізеді. 3 Реципиентің антиденелеріне ұқсас антигендері жоқ донор эритроциттерін іздеу жеке іріктеудің мақсаты болып табылады. Егер донорлардың феноүлгіленген үлгілері жоқ болса, тікелей емес антиглобулиндік тестіде үйлесімді донорлардың қан үлгілері пайдаланалады. Құю үшін антиглобулиндік тестте теріс нәтиже көрсеткен қан үлгілері бөлме температурасында реципиент сарысуымен іс-қимылға түссе де (зертханалық зерттеу клиникалық мәні бар антиденелерді анықтамаған жағдайда) іріктеледі.

1. Шұғыл жағдайда құрамында эритроцитер бар компоненттерін құятын кезекші

медициналық персонал: а) реципиенттің АВО жүйесі бойынша қан тобын және резус тиістілігін тікелей реакциямен анықтайды; б) донорлық қан компонентінің АВО жүйесі бойынша қан тобын анықтайды; в) реципиент пен донор қанына жеке үйлесімділік сынамасын жүргізеді. 2. Шұғыл гемотрансфузия алдында тұрақты емес антиденелер скринингі өткізілмейді, құюдан кейін реципиент трансфузия алдындағы қан үлгісінде ретроспективалық түрде жүргізіледі.

Трансфузиядан кейінгі асқыну туындаған кезде медициналық персоналдың тактикасы:

1) кезекші реаниматологқа бірден жүгіну; 2) құюды тоқтату және контейнердегі заттаңбаны қанмен және реципиенттің деректерімен салыстыру; 3) донорлық қан компоненті мен реципиенттңі қан топтарында айырмашылықты байқаған кезде трансфузиология бөлімшесінің (кабинеті) маманына хабарлаусу және консультация алу; 4) реципиент үшін жауапты дәрігерді жіті трансфузиялық реакция туралы бірден хабардар ету; 5) құюдан кейін сынаманы көктамырдан антикоагулянтпен және онсыз екі пробиркаға алу және оларды құйылған донорлық қанның қалдықтары бар құюға арналған құрылғымен бірге қан қызметі саласындағы қызметті жүзеге асыратын ұйымының мамандандырылған зертханасына жолдау. Қан қызметі саласындағы қызметті жүзеге асыратын ұйым қан компонентінің қалдықтарын Кодекстің 145-бабына сәйкес бекітілетін санитариялық қағидаларға сәйкес жояды. Б. Медициналық картада мынадай ақпарат жазылады: 1) реакция түрі; 2) реакция туындағанға дейінгі трансфузия ұзақтығы; 3) гемакон көлемі, нөмірі, құйылған компоненттің атауы. В. Құюды тоқтатқаннан кейін мыналар тағайындалу керек: 1) АВО және резус-факторды қайтадан анықтау; 2) антиденелердің қайталама скринингі және үйлесімділік сынамалары; 3) қанның толық талдауы; 4) коагуляция тестілері; 5) тікелей антиглобулиндік тестті анықтау; 6) креатинин, несепнәр, электролит деңгейі; 7) қанның зарарсыздығы; 8) қандағы бос гемоглобин мен билирубинді анықтау; 9) реакциядан кейін несептің бірінші порциясын зерттеу. Г. Реакцияны бастапқы зерттеуден кейін зертханалық зерттеулер үшін трансфузиология бөлімшесіне (кабинеті) мыналарды жіберу: 1) реакция басталғаннан кейінгі 12 және 24 сағаттан соң алынған антикоагулянтпен және онсыз қан үлгілері; 2) пациент несебінің 24 сағаттық порциясы. Д. Трансфузиология бөлімшесінің (кабинеті) персоналы: 1) кез келген қан және оның компоненттерін реакция себебі анықталғанша беруді тоқтатады және осы уақытта тағы кімге қан және оның компонентері құйылып жатқанын тексереді; 2) палатадағы немесе операциялық бөлмедегі барлық құюды тоқтататады, егер бір уақытта бірнеше құю жасалатын болса, олар туралы барлық деректерді мұқият тексереді.

кезде құюға дайындау барысында техникалық қателіктерді болдырмау мақсатында:

1) бір реципиенттің қан үлгісін басқа реципиенттің қан үлгісіне кездейсоқ ауыстыру мүмкіндігін болдырмау; 2) гемоконтейнердің таңбалануын тексеру; 3) үйлесімдік сынамасын қайта жүргізу; 4) АВО және резус фактор тиістілігін қорытынды зерттеу және алдағы үлгіні дұрыс түсіндірудің дұрыстығын тексеру, айырмашылықтар анықталса, асқынуды емдеуге дереу кірісу. Ж. Реципиент қанының екі үлгісін алып, реципиент сарысуының гемолизге боялуын көзбен шолу. Қанның бір үлгісін МҰ клиникалық зертханасына, трансфузия алдындағы үлгімен және қапшықтағы қан компоненттерінің қалдықтарымен бірге басқа үлгіні қан қызметінің иммундық гематологиялық зерттеу зерханасына жіберіледі. З. Трансфузиядан кейінгі гемолиздік асқыну (ТКГА) диагнозы расталған кездегі зертханалық нәтижелері: 1) гемоглобинемия; 2) гемоглобинурия; 3) оң тікелей антиглобулиндік тест (ТАГТ); 4) гипербилирубинемия (түзу емес билирубин); 5) гематокриттің төмендеуі; 6) сарысу гемоглобиннің төмендеуі немесе болмауы; 7) реципиенттер эритроциттер антигендеріне антиденелердің бар болуы. Л. Қан қызметі ұйымының иммундық гематологиялық зертханасында мынадай әрекеттер орындалады: 1) трансфузиядан кейінгі сарысу үлгісін гемолиз боялуына көзбен бағалау; 2) реципиенттің және донордың АВ0, Rh, Кell-тиістілігін анықтау (трансфузия алдындағы және трансфузиядан кейінгі қан үлгілері); 3) үйлесімділік сынамаларын жүргізу; 4) аллоантиденелер скринингі; 5) аллоантиденелерді табылған жағдайда сәйкестендіру; 6) трансфузиядан кейінгі үлгіде ТАГТ жүргізу; 7) элюатадағы аллоантиденелерді зерттеу; 8) қажет болған жағдайда донор қанына жеке іріктеу жүргізу. Н. Трансфузиядан кейінгі алынған үлгідегі оң ТАГТ эритроцттердегі адсорбацияланған антиденелерді айғақтайды және трансфузия алдында донор мен реципиентте оң ТАГТ болмаған жағдайда иммунологиялық конфликтінің бар болуын білдіреді. Егер ауто- және аллоантиденелер анықталмаса, антиденелер элюциясын реципиенттердің трансфузиядан кейін алынған қан үлгісінің эритроциттерінен жүргізу керек және элюатты үлгіленген эритроциттердің панелімен зерттеу. Шегерілген ТКГА-ға күдіктенген жағдайда ТАГТ-ті реципиент эритроцттерімен жүргізу.

Fast M моноканалды реагенттерді сақтау және пайдаланумоноканалды реагенттер арқылы зерттеуде дайындаушы

зауыттың қолдану жөніндегі нұсқаулықтарында баяндалған талаптар 1. Топтық және резус тиістілікті атаң сақталады. 2. Топтық тиістілікті анықтауға арналған реагенттің жұмысы агглютинация қағидаттарына негізделеді. Адам қанының А, В, АВ антигендері бар эритроциттері оң реакция ретінде жіктелетін агглютинаттарды жасай отырып, ерекше антигенмен байланысып отырады. Егер антиген жоқ болса, агглютинаттар да жоқ және реакция теріс болады. 3. Резус тиістілікті анықтауға арналған реагенттің жұмысы агглютинация қағидаттарына негізделеді. Адам қанының D (RH1) антигендері бар эритроциттері оң реакция ретінде жіктелетін агглютинаттарды жасай отырып, ерекше антигенмен байланысып отырады және қан (D+) резус оң болып есептеледі. Егер антиген жоқ болса, агглютинаттар өңдірілмейді және қан резус теріс (D-) болып есептеледі. 4. Тестілер қоршаған ортан температурасы +150С+250С болғанда жүргізеді. 5. Тестілеуге дейін қанды +20С+80С температурада 48 сағатқа дейін сақтауға жол беріледі. Гемолиздің көзге көрінетін белгілері бар қан үлгісі зерттеуге жіберілмейді. 6. Реагенттерді +20С+80С температурада сақталады, қаптамада көрсетілген мерзімге дейін (дайындаушы зауыттың ерекше талаптарында көрсетілген жағдайлардан басқа) пайдаланылады.

тиістілікті микроколоналы агглютинация әдістерімен зерттеуде дайындаушы зауыттың қолдану жөніндегі нұсқаулықтарында

баяндалған талаптар қатаң орындалады. 2. Орындалатын тестілер диапазонын эритроциттердің феноүлгісін анықтау (антигендердің әлсіз нұсқаларын қоса алғанда), антиглобулиндік тестті, скринингіні және антиденелерді сәйкестендіруді, үйлесімділік тесттерін қамтиды. 3. Микроколоналы агглютинация әдістері эритроциттердің центрифугалау кезіндегі бөліну принциптеріне негізделеді, бұл ретте агглютинацияланбаған эритроциттер колонна арқылы өтеді және пробирканың түбіне тұнады (теріс нәтиже), осы кезде агглютинацияланған эритроциттер үстіңгі бетте немесе колонаның қалың жерінде жиналады (оң нәтиже).

тарту
1. Маған, _____________________________________________________

(пациенттің тегі, аты, әкесінің аты (болған жағдайда) өз қолымен жазылады)
денсаулығымның жағдайы және донорлық қан компоненттерін және (немесе)
препараттарын құю көрсетілімдері түсіндірілді.
1.2. Мен донорлық қан компоненттерін және (немесе)
препараттарын құюға келісім беремін/бас тартамын (қажетті сөздің
астын сызыңыз)*.
1.3. Осы келісім/бас тарту (қажетті сөздің астын сызыңыз)
мыналарға (таңдаңыз) қолданылады:
1) емдеуге жатқызу мерзімі ішінде қан компоненттерін және
(немесе) препараттарын құюдың барлық жағдайлары;
2) ____________________________________________________________
(пациент өз қолымен жазады, жоспарланып отырған құюдың күні көрсетіледі)
күні бойы қан компоненттерін және (немесе) препараттарын құю.
1.4. Маған қан компоненттерін және (немесе) препараттарын құю
салдары вирустық және бактериялық инфекцияны жұқтыру), сондай-ақ бас
тартудың барлық болжалды (реакциялар, асқынулар, оның ішінде өмір
үшін қауіпті) салдары түсіндірілді.

1.5. Мен кез келген сұрақтарды қою мүмкіндігіне ие болдым және
барлық сұрақтарға толық жауап алдым.
1.6. Мен жоғарыда жазылғандарды оқығанымды және түсінгенімді өз
қолыммен растаймын __________________________________________________
(пациент өз қолымен жазады)
1.7. Құюдан бас тартқан жағдайда ______________________________
(пациент өз қолымен жазады, қан компоненті және (немесе) препараты көрсетіледі)
құюдан бас тартқандықтан өміріме тікелей қауіп төнген жағдайда
бас тарту туралы шешімім:
- өзгертілуі мүмкін,
- өзгертілмейді* (қажетті сөздің астын сызыңыз).
1.8. Егер мен шешім қабылдай алмайтындай күйде болсам
(ес-түссіз жатқанда), қан құюды жүргізу туралы шешімді дәрігерлер
комиссиясы немесе заңды өкілім(-дерім) қабылдайды
_____________________________________________________________________
(пациент өз қолымен жазады, шешімді кім қабылдайтынын көрсетіңіз – дәрігерлік
комиссия немесе тегі(-тері) мен байланыс ақпараты көрсетілген заңды өкіл(-дер)

және тегі, аты, әкесінің аты (болған жағдайда) ______________________________________ 2.

Пациент кәмелетке толмаған немесе қан компоненттерін және (немесе) препараттарын құю жөніндегі келісім беру/бас тарту шешімін жеке қабылдай алмайтындай күйде болғанда, келісімге/бас тартуға оның заңды өкілі қол қоя алады. 2.1. Маған, ___________________________________________________ (заңды өкілдің тегі, аты, әкесінің аты (болған жағдайда) өз қолымен жазылады) баламның/қамқорлыққа алынған баламның денсаулық жағдайы және донорлық қан компоненттерін және (немесе) препараттарын құю көрсетілімдері түсіндірілді. 2.2. Мен донорлық қан компоненттерін және (немесе) препараттарын құюға келісім беремін/бас тартамын (қажетті сөздің астын сызыңыз)*. 2.3. Осы келісім/бас тарту (қажетті сөздің астын сызыңыз) мыналарға (таңдаңыз) қолданылады: 1) емдеуге жатқызу мерзімі ішінде қан компоненттерін және (немесе) препараттарын құюдың барлық жағдайлары; 2) ____________________________________________________________ (заңды өкіл өз қолымен жазады, жоспарланып отырған құюдың күні көрсетіледі) күні бойы қан компоненттерін және (немесе) препараттарын құю. 2.4. Маған қан компоненттерін және (немесе) препараттарын құю салдары вирустық және бактериялық инфекцияны жұқтыру), сондай-ақ бас тартудың барлық болжалды (реакциялар, асқынулар, оның ішінде өмір үшін қауіпті) салдары түсіндірілді.

2.5. Мен кез келген сұрақтарды қою мүмкіндігіне ие болдым және
барлық сұрақтарға толық жауап алдым.
2.6. Мен жоғарыда жазылғандарды оқығанымды және түсінгенімді өз
қолыммен растаймын __________________________________________________
(заңды өкіл өз қолымен жазады)
2.7. Құюдан бас тартқан жағдайда ______________________________
(заңды өкіл өз қолымен жазады, қан компоненті және (немесе) препараты көрсетіледі)
құюдан бас тартқандықтан өміріме тікелей қауіп төнген жағдайда
бас тарту туралы шешімім:
- өзгертілуі мүмкін,
- өзгертілмейді* (қажетті сөздің астын сызыңыз).

Заңды өкілдің қолы және тегі, аты, әкеснің аты (бар болғанда)
______________________________________________________________
Заңды өкілді ақпараттандырған дәрігердің қолы және тегі, аты,
әкесінің аты (болған жағдайда) ______________________________________

3. Пациент кәмелетке толмаған немесе қан компоненттерін және
(немесе) препараттарын құю жөніндегі келісім беру (бас тарту) шешімін
жеке қабылдай алмайтындай күйде болғанда, ал оның заңды өкілі(-дері)
белгісіз немесе болмаған жағдайда қан компоненттерін және (немесе)
препараттарын құю туралы шешімін құрамында кемінде 3 адам бар
дәрігерлер комиссиясы қабылдайды.

өкілі келгенге дейін немесе пациенттің қан компоненттерін және (немесе) препараттарын құю

туралы шешімді өздігімен қабылдай алғанға дейін әрекет етеді. комиссия дәрігерінің тегі, аты, әкесінің аты (болған жағдайда), қолы _____________________________________________________________________ комиссия дәрігерінің тегі, аты, әкесінің аты (болған жағдайда), қолы _____________________________________________________________________ комиссия дәрігерінің тегі, аты, әкесінің аты (болған жағдайда), қолы _____________________________________________________________________ *Ескертпе: пациент (немесе оның заңды өкілі) донорлық қан компоненттерін және (немесе) препараттарын құюдан бас тартқан жағдайда ақпараттандырылған ерікті бас тарту парағына бөлім меңгерушісі қол қояды. ** Ескертпе: 1.8-тармақ 7-тармаққа «иә» деп жауап берілген жағдайда ғана толтырылады. Донорлық қан компоненттерін және (немесе) препараттарын құюға ақпараттандырылған келісім/бас тартуды толтырудың күні мен уақыты ____________________________________________________________________ (пациентке немесе заңды өкілге ақпарат берген дәрігер толтырады)

(болған жағдайда)_____________ _____________________________________________________________________ Туған күні _________ Жынысы _________ электронды мекенжайы __________ Мекенжайы (нақты

және тіркелуі бойынша) _____________________________ _____________________________________________________________________ Үй телефоны _________________________________________________________ Ұялы телефоны _______________________________________________________ Жұмыс телефоны ______________________________________________________ Жұмыс орны __________________________________________________________

қолданылуы мүмкін болғандықтан, қан және оның компоненттерін ерікті, ешқандай мәжбүрлеусіз

тапсыратынымды растаймын. Мен, менің қанымды АИТВ, мерезге, В және С гепатиттеріне және басқа да инфекцияларға тексерілетіндігіне келісімімді беремін. Маған осы инфекция маркерлеріне тестілеуде оң нәтижені алған жағдайда мәліметтер диагнозды нақтылау және ем туралы шешім қабылдау үшін тиісті медициналық ұйымдарға берілетіні ескертілді. Мен, менің қаныма зертханалық тексерулер тек пациенттің қауіпсіздігі үшін ғана жүргізілетінін түсінемін. Мен, осы ақпараттың мен және пациент үшін маңызды екенін сезіне отырып, сауалнамадағы барлық сұрақтарға түсініп, шынайы жауап бергенімді мәлімдеймін. Мен, менің дербес ақпаратым донорлар базасын қалыптастыру мақсатында пайдаланылатыны және өңдеу автоматталған ақпараттық жүйелер арқылы жүзеге асырылатыны туралы ескерілгенмін. Мен, донорлыққа қатысу үшін шақыру мақсатындағы ақпараттық хабарламаны мобильдік байланыс пен электронды пошта арқылы алуға келісемімді беремін. Маған жалған мәліметтер берген жағдайда, Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жауапқа тартылуым мүмкін екендігі ескертілді. Мен ____________ тілінде дәрігер ________________ түсіндіруімен жоғарыда аталған барлық сұрақтарға түсінгенімді растаймын. Донордың қолы ___________________ Дәрігердің қолы ___________________Күні _______________________