Слайд 1Mikroekonomia – ćwiczenia 2
dr Joanna Leśniowska
Слайд 2Dylemat co i ile wytwarzać?
Granica możliwości produkcyjnych
Jednym ze sposobów przedstawienia
co i ile można wytwarzać jest granica możliwości produkcyjnych.
Przedstawia alternatywne
kombinacje dwóch grup produktów, które mogą być wytworzone w kraju w ciągu danego okresu czasu, przy wykorzystaniu do tego w całości i w jak najlepszy sposób posiadanych zasobów oraz technologii produkcji.
Graficzną ilustracją możliwości produkcyjnych jest krzywa możliwości produkcyjnych, zwana również krzywą jednakowego nakładu lub krzywą transformacji
Слайд 3Krzywa możliwości produkcyjnych
Możliwości produkcyjne
Слайд 4Krzywa możliwości produkcyjnych
Punkt graniczny/ brzegowy
Punkt graniczny/ brzegowy
Слайд 5Krzywa możliwości produkcyjnych
Krzywa ilustruje wszystkie możliwe kombinacje ilościowe dwóch dóbr,
które, jakie mogą być jednocześnie wytworzone przez ten sam zespół
czynników wytwórczych, przy maksymalnym ich wykorzystaniu
Слайд 7Krzywa możliwości produkcyjnych
Krzywa oddziela dwa zbiory kombinacji:
kombinacje nieefektywne znajdujące się
poniżej krzywej. Oznaczają niepełne wykorzystanie zasobów i technologii. Z takimi
sytuacjami spotykamy się podczas kryzysów
kombinacje nieosiągalne znajdujące się powyżej krzywej i wskazujące na wielkości produkcji nieosiągalne przy danej wielkości zasobów i danej technologii
W dłuższym okresie kombinacje nieosiągalne mogą stać się osiągalnymi w wyniku zmiany zasobów i technologii
Слайд 8Krzywa możliwości produkcyjnych
Punkty leżące na krzywej oznaczają, że społeczeństwo produkuje
w sposób efektywny. Oznacza to, że w danych warunkach zwiększenie
produkcji jednego dobra jest możliwe tylko za cenę rezygnacji z określonej ilości drugiego dobra
Слайд 9Koszt alternatywny
Krzywa możliwości produkcyjnych pokazuje problem ważnego pojęcia w ekonomii:
kosztu alternatywnego
Jest to koszt utraconych korzyści, który informuje o wartości
dobra lub usługi z której trzeba zrezygnować, aby wybrać inne dobro lub usługę.
Слайд 11Stopa transformacji
Stopa transformacji – ilość dobra, z jakiego trzeba zrezygnować,
aby otrzymać większą ilość innego dobra.
Marginalna stopa transformacji dóbr
Y w dobra X – informuje o ile trzeba ograniczyć produkcję dóbr Y, aby móc zwiększyć produkcję dóbr X o jednostkę. Można ją zapisać za pomocą wzoru:
MRTYX = -ΔY/ΔX, gdzie:
-ΔY – spadek produkcji dóbr Y
ΔX – przyrost produkcji dóbr X o jednostkę
Слайд 12Marginalna stopa transformacji a kształt krzywej możliwości produkcyjnych
MRT stała –
stały jest koszt alternatywny produkcji jednego dobra wyrażony utratą możliwości
produkcji innego dobra. Krzywa możliwości produkcyjnych ma charakter liniowy.
Dobro Y
Dobro X
Слайд 13Marginalna stopa transformacji a kształt krzywej możliwości produkcyjnych
MRT stała –
zwiększenie produkcji X o jednostkę wymaga rezygnacji zawsze ze stałej
ilości dobra Y. Wzrost produkcji dobra Y wymaga rezygnacji zawsze takiej samej ilości dobra X
Слайд 14Marginalna stopa transformacji a kształt krzywej możliwości produkcyjnych
MRT malejąca –
krzywa jest wypukła. Zwiększenie produkcji dobra X pociąga za sobą
konieczność rezygnacji z coraz mniejszej ilości dobra Y. Aby zwiększyć produkcję dobra Y, trzeba zrezygnować z coraz mniejszej ilości dobra X. Maleje koszt alternatywny wzrostu produkcji jednego dobra wyrażony w utracie możliwości wyprodukowania innego dobra
Слайд 16Marginalna stopa transformacji a kształt krzywej możliwości produkcyjnych
MRT rosnąca –
krzywa jest wklęsła. Zwiększenie produkcji dobra X pociąga za sobą
konieczność rezygnacji z coraz większe ilości dobra Y. Aby zwiększyć produkcję dobra X, trzeba zrezygnować z coraz większej ilości dobra Y. Aby zwiększyć produkcję dobra Y, trzeba rezygnować z coraz większej ilości dobra X. Rośnie koszt alternatywny wzrostu produkcji jednego dobra wyrażony w utracie możliwości wyprodukowania innego dobra
Слайд 18 Dobro Y
Dobro X
Krzywa możliwości
produkcyjnych a zmiany technologii
dóbr X i Y
1 – udoskonalenie
technologii produkcji dóbr X
2 – pogorszenie technologii produkcji dóbr Y
Слайд 19 Dobro Y
Dobro X
Krzywa możliwości
produkcyjnych a zmiany technologii
dóbr X i Y
1 – udoskonalenie
technologii produkcji dóbr X i Y
2 – pogorszenie technologii produkcji dóbr X i Y
Слайд 20Czynniki mające wpływ na przesunięcie się krzywej możliwości produkcyjnych
technologia produkcji,
będąca efektem postępu technicznego,
inwestycje,
poziom wykształcenia,
napływ/odpływ obcego kapitału
Слайд 21Dobra i usługi
Dobro jest to każdy środek służący bezpośrednio
lub pośrednio do zaspokajania potrzeb ludzkich.
Usługa zaspokaja potrzeby tylko w
trakcie jej wykonywania
Слайд 22Dobra wolne i ekonomiczne
Dobra którym nie towarzyszy koszt alternatywny nazywamy
dobrami wolnymi. Cechą charakterystyczną tych dóbr jest to, że konsument
korzysta z nich bezpłatnie (np. powietrze).
Слайд 23Dobra wolne i ekonomiczne
Dobra którym towarzyszy koszt alternatywny nazywamy dobrami
ekonomicznymi (są wytworem człowieka). Właśnie one stanowią przedmiot zainteresowań mikroekonomii.
Слайд 24Dobra normalne i podrzędne
Jeżeli na skutek wzrostu (spadku) dochodów konsumenta
zwiększy się (zmaleje) jego popyt na dane dobro, ceteris paribus,
to jest ono dobrem normalnym
Jeżeli wzrost (spadek) dochodów konsumenta wywołuje spadek (wzrost) popytu konsumenta na dane dobro, ceteris paribus, to jest ono dobrem podrzędnym
Слайд 25Dobra substytucyjne
Dobra, które posiadają podobne właściwości i zaspokajają podobne potrzeby
jak inne dobra
Dwa dobra są dobrami substytucyjnymi, gdy wzrost (spadek)
ceny jednego dobra powoduje wzrost (spadek) popytu na drugie dobro, np.. Masło i margaryna, pióro i długopis, kawa i herbata
Слайд 26Dobra komplementarne
Dobra, których posiadanie powoduje zapotrzebowanie na inne dobra.
Dwa
dobra są dobrami komplementarnymi, gdy wzrost (spadek) ceny jednego dobra
powoduje spadek (wzrost) popytu na drugie dobro, np. samochód i benzyna, pióro i atrament.
Слайд 27Dobra neutralne
Dwa dobra są dobrami neutralnymi, gdy zmiana ceny jednego
dobra nie wywołuje żadnej zmiany popytu drugiego dobra
Слайд 28Czynnik wytwórczy
czynnik wytwórczy – dobro, za pomocą którego możemy wytworzyć
inne dobra.
proces produkcji – to wykorzystywanie czynników wytwórczych po
to aby uzyskać dobra
trzy główne czynniki: ziemia (czynniki naturalne), praca ludzka i kapitał
Слайд 29Nakłady, koszty
nakłady – mierzą użycie czynników wytwórczych w jednostkach naturalnych
(fizycznych: kilogramach, metrach, sztukach itp.)
koszty – to nakłady wyrażone w
jednostkach pieniężnych
Слайд 30Wyniki, przychody, dochody
przychód (utarg) – efekt sprzedaży wytworzonych dóbr
przychód może
być wyrażony w jednostkach naturalnych bądź w pieniądzu
dochód, zysk –
ta część przychodu ze sprzedanych dóbr, która pozostaje po odliczeniu poniesionych na ich wytworzenie kosztów
Слайд 31Analiza ekonomiczna
próbując wyjaśnić zjawiska zachodzące w gospodarce ekonomia posługuje się
modelami (inaczej teoriami).
model jest uproszczonym odzwierciedleniem rzeczywistości (zawiera z reguły
szereg założeń upraszczających).
Слайд 32Dane do analizy ekonomicznej
szeregi czasowe danych – kolejne wartości interesującej
nas zmiennej w różnych momentach
dane przekrojowe – pozwalają zaobserwować jakie
wartości przyjmuje interesująca nas zmienna w pewnych wyodrębnionych grupach (grupy osób, obszary geograficzne itp.)
Слайд 33Dane do analizy ekonomicznej
wskaźniki – wyrażają względną wartość zmiennej odniesioną
do jej wartości w okresie bazowym
wielkości nominalne i realne –
wielkości nominalne oparte są o ceny bieżące, wartości realne można otrzymać poprzez skorygowanie wartości nominalnych o zmianę cen
Слайд 34Zasoby
Ziemia – wynagrodzenie to renta gruntowa, czyli cena płacona właścicielowi
ziemi za jej wydzierżawienie
Kapitał – wynagrodzenie w postaci procentu od
zainwestowanego kapitału
Praca – wynagrodzenie w postaci płacy
Слайд 35Strumienie
Wyrażają wartość wielkości ekonomicznych w pewnym okresie (np. w ciągu
tygodnia, miesiąca, roku)
Strumienie w przeciwieństwie do zasobów posiadają określony wymiar
czasowy
Strumienie mierzone są w jednostkach pieniężnych lub naturalnych w danym okresie (np. w PLN w ciągu 1 roku), podczas gdy zasoby mierzy się w jednostkach pieniężnych lub naturalnych na określony dzień
Слайд 36Strumienie i zasoby - przykłady
Zapasy surowców i materiałów – zasoby
Produkcja
i sprzedaż – strumienie
Pieniądz – zasób
Wydatki - strumienie
Слайд 37Rynek
Mechanizm koordynujący zachowania nabywców i sprzedawców, uczestniczących w procesie wymiany
dóbr oraz usług
Rynek pozwala nawiązać kontakt pomiędzy kupującym i sprzedającym
w celu ustalenia warunków transakcji: ceny, ilości, miejsca i czasu jej realizacji
Слайд 38Warunki dokonania transakcji
występowanie co najmniej dwóch podmiotów wymiany tj.
producenta-sprzedawcy oraz konsumenta-nabywcy
współwystępowanie przedmiotów wymiany
bardzo często istnieje również
pośrednik lub kilku pośredników
Слайд 39Podział rynków z punktu widzenia ich zasięgu
rynek lokalny – obejmujący
część terytorium kraju
rynek krajowy
rynek międzynarodowy
rynek światowy
Слайд 40Podział rynków z punktu widzenia ich struktury (liczby podmiotów występujących
po różnych stronach rynku)
rynek wolnokonkurencyjny
rynek zmonopolizowany
Слайд 41Rynek wolnokonkurencyjny
działa na nim nieograniczona liczba sprzedawców, pośredników i nabywców
żaden
z nich indywidualnie nie ma wpływu na poziom cen
cena kształtuje
się w wyniku relacji pomiędzy globalną wielkością podaży i popytu
Слайд 42Rynek zmonopolizowany
rynek monopolistyczny – jeden sprzedawca i wielu kupujących. Cena
jest dyktowana przez sprzedawcę (lub ustalana przez państwo) Przykład: jedyny
kiosk warzywny na osiedlu, jeden bufet studencki w budynku szkoły
rynek monopsoniczny – jeden kupujący wielu sprzedających (cena jest dyktowana przez nabywcę, zamówienia publiczne), np. rynek zbrojeniowy
Слайд 43Rynek zmonopolizowany
rynek oligopolistyczny – kilku sprzedawców i wielu kupujących (rynek
samochodowy, elektroniczny, tytoniowy, petrochemiczny)
rynek oligopsoniczny – istnieje
wielu sprzedawców i kilku nabywców (np. sieci handlowe)
Слайд 44Popyt
Ilość dóbr, jaką chcą i mogą kupić konsumenci w danym
czasie, przy różnych poziomach ceny
i przy założeniu ceteris paribus
(przy innych czynnikach niezmiennych)
Слайд 47Popyt a wielkość popytu
Popyt – ilość, jaką kupią konsumenci przy
różnych poziomach ceny
Wielkość popytu – ilość, jaką kupią konsumenci przy
jednej, konkretnej cenie
Слайд 48Prawo popytu
popyt zmienia się w przeciwnym kierunku do zmiany ceny
(przy założeniu, że inne czynniki pozostają niezmienione)
istnieją jednak wyjątki
od tego prawa, np. (paradoks Giffena (dobra Giffena)
dobra Veblena (efekt Veblena, efekt snoba)
popyt spekulacyjny)
Слайд 49Podaż
Ilość dóbr zaoferowanych przez producentów przy różnych poziomach ceny przy
założeniu ceteris paribus (przy innych czynnikach niezmiennych)
Слайд 52Prawo podaży
podaż zmienia się w tym samym kierunku w którym
następują zmiany ceny (przy założeniu, że inne czynniki pozostają niezmienione)
istnieją
jednak wyjątki od tego prawa, np. ustalanie przez państwo cen minimalnych i maksymalnych
Слайд 53Podaż a wielkość podaży
Podaż – ilość zaoferowanych dóbr przy różnych
poziomach ceny
Wielkość podaży – ilość zaoferowanych dóbr przy jednej, konkretnej
cenie
Слайд 54Optymalizacja i równowaga
zasada optymalności – ludzie starają się wybrać najlepszy
model konsumpcji, na jaki mogą sobie pozwolić
zasada równowagi – ceny
dostosowują się dopóty, dopóki ilości, na które ludzie zgłaszają popyt, nie zrównają się z ilościami oferowanymi jako podaż
Слайд 55Cena P
Ilość Q
Podaż S
Popyt D
E
QE
PE
S – podaż; D – popyt;
E – punkt równowagi; PE – cena równowagi; QE –
ilość dobra wytwarzana w punkcie równowagi
Rynek w punkcie równowagi
Слайд 56Rynek w punkcie równowagi
Przesunięcia wzdłuż krzywych popytu i podaży wynikają
z przystosowań uczestników rynku do zmian cen nadwyżka popytu
lub nadwyżka podaży
Слайд 57S – podaż; D – popyt; E – punkt równowagi;
PE – cena równowagi; QE – ilość dobra wytwarzana w
punkcie równowagi; AB – nadwyżka popytu; CD – nadwyżka podaży
A
B
C
D
P1
P2
QA
QC
QBD
Cena P
Ilość Q
Podaż S
Popyt D
E
QE
PE
Rynek – nadwyżka popytu, nadwyżka podaży
nadwyżka podaży
nadwyżka popytu
Слайд 58Rynek – nadwyżka popytu, nadwyżka podaży
Przesunięcia wzdłuż krzywych popytu
i podaży wynikają z przystosowań uczestników rynku
do zmian cen
czynnik
wewnętrzny
Слайд 59S – podaż; D – popyt; E – punkt równowagi;
PE – cena równowagi; QE – ilość dobra wytwarzana w
punkcie równowagi; AB – nadwyżka popytu; CD – nadwyżka podaży
A
B
C
D
P1
P2
QA
QC
QBD
Cena P
Ilość Q
Podaż S
Popyt D
E
QE
PE
Rynek – nadwyżka popytu, nadwyżka podaży
nadwyżka podaży
nadwyżka popytu
Слайд 60Przesunięcia wzdłuż krzywych popytu i podaży
Przy pozostałych czynnikach niezmienionych zmiana
ceny zawsze wywołuje ruch po krzywej popytu i krzywej podaży.
Gdy zmieniają się pozostałe determinanty, przesuwa się cała krzywa
Слайд 61… ale mogą się też zmieniać warunki zewnętrzne,
inne
niż cena
Rynek - podstawowe pojęcia
reakcją na zmiany na rynku czynników zewnętrznych (tj. innych niż cena) jest
przesunięcie krzywych podaży lub/i popytu
i prowadzi do ustalenia
nowego punktu równowagi rynkowej
Слайд 62Cena P
Ilość Q
Podaż S
D
E
QE
PE
D1
E1
QE1
PE1
Przesunięcie krzywej popytu D D1 spowoduje
ustalenie nowego punktu równowagi na rynku:
ceny PE1
wielkości produkcji
QE1
Rynek – przesunięcie krzywej popytu
Слайд 63Cena P
Ilość Q
S
Popyt D
E
QE
PE
S1
E2
QE2
PE2
Przesunięcie krzywej podaży S S1 spowoduje
ustalenie nowego punktu równowagi na rynku:
ceny PE2
wielkości produkcji
QE2
Rynek – przesunięcie krzywej podaży
Слайд 64Dla krzywej popytu za czynniki zewnętrzne uznaje się:
dochody konsumentów
ceny dóbr pokrewnych (substytucyjnych lub komplementarnych)
gusty i przyzwyczajenia
oczekiwane zmiany
sytuacji rynkowej
Dla krzywej podaży za czynniki zewnętrzne uznaje się:
technologię (innowacje),
ceny czynników produkcji
zakres regulacji rynku przez państwo (np. zmiana wysokości subwencji rządowych, zmiana wysokości podatków)
Rynek – przesunięcia krzywych popytu/podaży
Слайд 65dochody konsumentów – wraz ze wzrostem dochodów popyt na większość
dóbr wzrasta. Wyjątki:
dobra niższego rzędu (zazwyczaj tanie i niskogatunkowe
dobra, z których nabywcy najchętniej zrezygnowaliby, gdyby było ich na to stać)
dobra Giffena (paradoks Giffena) - zjawisko ekonomiczne przejawiające się we wzroście popytu na dobra podstawowe mimo wzrostu ich cen. W warunkach wzrostu cen wszystkich dóbr następuje, zwłaszcza w gospodarstwach domowych o niskich dochodach, zmiana struktury popytu, polegająca na rezygnacji z konsumpcji dóbr droższych na rzecz najtańszych (w przypadku żywności wzrost popytu na chleb, ziemniaki, kaszę, mąkę itp.).
Przesunięcia krzywych popytu
Слайд 66Przesunięcia krzywych popytu
dochody konsumentów, wyjątki cd.
dobra Veblena (efekt Veblena, efekt
prestiżowy, efekt snoba) - luksusowe dobra na które popyt wzrasta
wraz ze wzrostem ceny, Przykładem takiego dobra mogą być luksusowe samochody, wina, dzieła sztuki
popyt spekulacyjny – oczekiwania co do kształtowania się cen w przyszłości
Слайд 67Przesunięcia krzywych popytu
ceny dóbr pokrewnych (substytucyjnych lub komplementarnych)
wzrost cen
dóbr substytucyjnych zwiększa popyt na dane dobro
wzrost cen komplementarnych zmniejsza
popyt na dane dobro
Слайд 68Przesunięcia krzywych popytu
gusty i przyzwyczajenia/preferencje konsumentów
rosnąca troska o zdrowie powoduje
wzrost popytu na sprzęt sportowy, zdrową żywność, a spadek popytu
na papierosy, alkohol, słodycze
oczekiwane zmiany sytuacji rynkowej - oczekiwania co do kształtowania się cen, wielkości produkcji, dochodów w przyszłości
Слайд 69Przesunięcia krzywych podaży
technologia (innowacje)
postęp techniczny powoduje zwiększenie produkcji
ceny czynników
produkcji (koszty produkcji)
spadek (wzrost) cen czynników produkcji powoduje wzrost
(spadek) produkcji
zakres regulacji rynku przez państwo
np. zaostrzenie przepisów bezpieczeństwa pracy powodująca droższą produkcję w zmechanizowanych usług powoduje zmniejszenie produkcji
