Шымкент -201 6 СӨЖ Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ-түрік

СӨЖ

Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ-түрік университеті.Шымкент институты
Дипломнан кейінгі білім беру факультеті
Клиникалық пәндер кафедрасы

Асқазан ішек жолдарының ойық жараларынан қан кету.

мен асқазанда ас қорытудың бұзылуы нәтижесінде асқазан мен он екі

елі ішекте жара пайда болатын созылмалы қайталанатын ауру.
Жара асқазан сөлінің асқазанының өз кілегей қабығын өзі қорытқаннан туындайды.

қуалаушылық.
2.Өмір салты.
3.Стресстік бұзылыстар.
4.Химиялық және физикалық факторлар.
5.Дәрілік

препараттар.
6.Жастық нейроэндогенді

тек асқазан эпителиінде ғана өмір сүре алады.Олар асқазанның антральді бөлігінде

орналасып,созылмалы қабыну туғызады.  12-елі ішек жара ауруы бар науқастардың бәрінде асқазан эпителиінде ошақтар болады, олар клетка метоплазиясынан, яғни асқазан сөлінің көп бөлінуінен пайда болады. Бұл жерлерде микроорганизмдер көбейіп,шырышты қабат қабынуын тудырады.НР қышқыл ортада тіршілік ету ерекшелігі уреаза-ферментін бөлуі,Ол мочевинаны ыдырата алады.НР айналасына көмірқышқылы мен аммияктан  тұратын қабат түзеді,ол асқазан тұз қышқылын нейтролиздейді.

мен қышқыл түзудің бұзылуы, шырышты қабат регенерациясы мен морфологиялық қайта

құрылу жатады. Жара ауруында стресс факторы маңызды орын алады Гастродуоденальді зонаға стрессор әсері 2 жолмен өтеді: Нервті жол: бас ми қыртысы- аралық ми-кезбе нерв орталығы-кезбе нерв-гастродуо-денальді зона. Гормональді жол: ми қыртысы-гипоталамус-гипофиз-бүйрек үсті без қыртысы-глюко-кортикоидтар-гастродуаденальді зона. Жара дефектісі асқазан мен 12 елі ішекте агрессия және шырыш қабат қорғанысының ди-намикалық тепе-теңдігі бұзылғанда дамиды.

зақымдаушы әсер етеді, пепсин некрозға ұшыраған тіндерді қорытады. Шырышты қабаттың

резисттентілігін қамтамасыз етуде муциннің маңызы зор,ол жапқыш эпителий клеткаларын шығарады. Буферлік жүйеге байланысты муцин қышқылдар мен негіздерді нейтрализдейді.

сұққан тәрізді” ауырсыну болады.
Асқорыту немесе аш кезінде қатты ауырсыну

болады. Ауырсыну ас қабылдаған соң 15-40мин кейін болса,ерте ауырсыну деп аталады. 1.5-3сағаттан соң болса, кеш ауырсыну дейді. Ас қабылдағанға байланысты,құсудан соң жеңілдік болады

бұзылуы, өт аралас болса-дуо-деногастальді рефлюкс, нәжіспен болса-асқазан мен көлденең тоқ

ішек арасында жыланкөздің болуына байланысты. Жара ауруында қан кету анық және жасырын болуы мүмкін. Қан кету қанды құсықпен (hаematomеsis)немесе қанды нәжіс (mellaena) ретінде болуы мүмкін.
Қыжылдау-эпигастрий аймағында немесе төс артында жағымсыз әсер болады. Ас, антоцид қабылдаған соң басылады. Оның пайда болуы асқазан ішек рефлюксіне байланысты.

басында орналасады. Екі жара қатарынан болуы мүмкін. Алдыңғы және артқы

қабырғада (“целующиеся язвы”) және басынан тыс жара болады. Клиникасы. Жас, орта жастағы адамдар, көбіне ер адамдар ауырады. Ауырсыну эпигастрий аймағында, ас қабылдағанға байланысты. Ауырсыну ритмі: аштық-ауырсыну-ас қабылдау-жеңілдік-аштық-ауырсыну. Құсу жеңілдік әкеледі. Ренгенологиялық зерттеуде “рельефнишаны” көруге болады.

қабырға астында ұстама болса, өт-тас ауруымен, холециститпен салыстырады. Жара ауруы

кезінде ауру мезгілге байланысты асқынады, құсудан соң ауырсыну басылады, пальпация жасағанда оң түзу бұлшықет аумағы ауырса, өт-тас ауруында оң жақ қабырға асты ауырсынады. Созылмалы панкреатитпен салыстырмалы диагноз жасау керек, ауырсыну іштің жоғарғы бөлігінде, ас қабылдаудан соң болады, құсудан соң жеңілдік жоқ, ауырсыну иррадиация береді.

шырышты қабаттың қорғаныс қызметін жақсартатын заттар. Консервативті ем әсері болмаса,

оперативті ем қолданылады. Ваготомия және дистальді асқазан резекциясы жасалады. Асқазан резекциясы кезінде гастрин өндіретін антральді бөлімді алып тастайды, Билирот І әдісін қолданады. Бағаналық Ваготомия, селективті асқазан Ваготомиясы, проксимальді селективті Ваготомия, Джадду бойынша пилоропластика,Жабулэ бойынша гатродуоденостомия, Финей бойынша пилоропластика, гастроеюностомия жасалады.

денесінде орналасады. асқазан мен 12 елі ішек біріккен жара ауруы.

пилорикалық каналдың және препилорикалық жара. Асқазан  медигостральді жара ауруы  дуоденальді  жара ауруынан 4 есе жиі кездеседі. Патогенезі. Дуоденогастральді рефлюкс-созылмалы антральді гастрит-шырышты қабаттың қышқыл-пептикалық әсерге қарсы тұруының төмендеуі.
Клиникасы. 40 жастан  асқан адамдарда жиі кездеседі. Ауырсыну эпигастрий аймағында. Ас қабылдағаннан кейін немесе 15-45 мин соң бас-талады. Ауырсыну  тамақ асқазаннан шыққан кезде басылады. Ауырсыну семсер тәрізді өсінді-ден кіндік аймағында, орта сызықтан солға қарай болады, төс артына, сол кеуде бөлігіне, арқаға таралады. Қыжылдау мен кекіру жиі болады. Ауырсыну күшейгенде құсу болады, жеңілдік береді.

Билирот I әдісі қолданылады.
Асқазан мен 12 елі ішек біріккен

жарасы.   Ең алдымен 12 елі ішек жарасы пайда болып, 1-неше жылдан соң асқазан жара ауруы дамиды.
Клиникасы. 2 периодтан тұрады:
12 елі ішек жара ауруы дамиды;
асқазан жара ауруы дамып  клиникасы өзгереді. Ауырсыну симптомы жалғасады, асқыну ұзарады,жара баяу тыртықтанады, асқыну жиілігі 60%.
Емі: оперативті

ауруымен бірдей, ерекшелігі малигнизация (3%) болады.
Диффенринциальды диагноз: қатерсіз және

малигнизацияланған жара ауруымен жүргізіледі. Гастроскопия мен биопсия жасалады.
Емі: оперативті.

ұшырайды. Тесік диаметрі 2мм-2см. Жара перфорациясы перитонитке әкеледі. Бос іш

қуысына жараның перфорациялануы 3 кезеңнен тұрады:
І. алғашқы шок-3-6сағат; 
ІІ. “жалған жақсару” -6 сағатқа дейін; 
ІІІ. жайылған перитонит-6 сағаттан кейін.

дамиды.Ауырсыну бүкіл ішке,оң және сол жауырынға бұғана аймағына таралады.Құсу немесе

жүрек айну,температура төмен,пульс нормадан 50-60 ретке баяулайды,қан қысымы тө-мендейді. Щеткин-Блюмберг симптомы оң. Бос газ іш қуысында (пневмоперитонеум)-газ бауыр не-месе диафрагма астында жиналады.

қуысындағы тұз қышқылы эксудатпен араласып, тітіркену азаяды, ауырсыну азаяды. Тыныс

алу, температура, қан қысымы нормаға келеді. Құсу, жүрек айну, тілі құрғақ, газ шықпайды. Іші ауаға толы, метиоризм, пери-стальтика әлсіз. Пальпация кезінде ауырсыну, Щеткин-Блюмберг симптомы оң, іш қуысында газ, сұйықтық көбейеді. Лейкоцитоз, аздап лейкоцитарлы формула солға жылжыған.

немесе төмен, пульсі жиі (110-120), қан қысымы төмен, коллапс. Тыныс

алу беткей, жиі, тілі құрғақ, іші үлкейген, ішек парезі, перистальтикасы жоқ, іш қуысында бос сұйықтық  бар. Щеткин-Блюмберг симптомы оң. Диурез азайған. Лабороториялық  зерттеулер: лейкоцитоз, лейкоцитарлы формула солға жылжыған, гемоглобин мен гемотокрит жоғарлаған, гиперкалиемия, метоболикалық ацидоз.

жақ қабырға асты аймағында ауырсыну болады. Құсу жеңілдік әкелмейді. Жедел

панкреатит-эпигастрий аймағында ау ырсыну, майлы тағам немесе алкоголь қабылда-ған соң, көп рет құсу, құрамы өт, іш бұлшық етінің қатаюы жоқ. Жедел аппендицит- ауырсыну эпигастрий аймағына беріледі. Бұлшық ет қатаюы айқын болады, температура жоғары болады.
Емі: операциялық ем –жараны тігу, пилора- антрумэктомиямен ваготомия, экономды асқазан резекциясы жасалынады.

каналдың және препилорикалық жаралары.
Клиникасы:  3 кезеңде өтеді: 1. компенсациялық;

2. субкомпенсациялық;  3. декомпенсациялық;
1-ші кезеңде науқас жағдайы орташа. Тағам тарылған саңылаудан ауырсынып өтеді. Эпигастрий аймағында ауырсыну сезімі, қыжылдау, кекіру, құсу болады. Құсудан соң жеңілдік, ау-ырсыну басталады. Рентген зерттеуде асқазан үлкейген, перистальтика күшейген, пилородуа-денальді канал тарылған.

құсу, құсық массасы тамақ аралас, құсу жеңілдік әкеледі. Асқазан перистальтикасы

күшейген. Науқас жағдайы әлсіз, жүдеу, су-тұз алмасуы және қышқыл-негіздік жағдайы бұзылған. Рентген зертеуде асқазан кеңіген, перистальтика әлсіз, аш қарында сұйықтық бар, пилородуаденальді канал тарылған.
3-ші кезеңде эпигастрий аймағында қатты ауырсыну сезімі, күнделікті құсу ұзақ сақталған тамақпен. Диурез сусыздану нәтижиесінде азаяды, перистальтика әлсіз. Науқас жағдайы әлсіз, жүдеу, терісі құрғақ.

анамнезі ұзақ созылмалы рецидивті ауру, ал ісікті ауру кезінде  анамнез

қысқа, науқас өте тез жүдейді, пальпациялағанда ісікті сезуге болады.
Емі: операциялық ем және консервативті ем.

ішілік жара пенетрациясы.        
2. Фиброзды өсу кезеңі.       
 3. Көрші

органдарға жара пенетрациясының аяқталуы.

12 елі ішек байламына шығады.  Жара пенетрацясы бауырға, өт қабына,

көлденең тоқ ішекке және оның  шажырқайына шығады. Клиникасында қатты ауырсыну синдромы дәрілік емдеуге жатпайды, ауырсыну таралады. Арқаға таралу жара пенетрациясы ұйқы безіне өткенде болады. Зерттеуде бұлшық ет қатаюы (висцеро-моторлы рефлекс), локальды ауырсыну. Қан анализінде лейкоцитоз, СОЭ жоғарылайды. Рентген зерт-теуде ниша көрінеді. 

фистула пайда болады. Ол арқылы жара органға өтеді. Фистула дамуы

ауырсынумен, температура жоғарлауымен, лейкоцитозбен көрінеді. Құрсақ арты кеңістікке жара пенетрациясының ашылуы, іш пердесімен жабылған жерде орна-ласқан жаралар кезінде болады. Асқыну құрсақ арты флегмонасына әкеледі.

Операциядан соң 2 жыл өткен соң қайталануы мүмкін. Негізгі шағым

іштің жоғары бөлігінде ауырсыну, ас қабылдаған соң күшейеді. Жара пенетрациясы себебінен ауырсыну жалғасып, күшейеді. Қан кету, гематоли-зис, мелена түрінде болады. Нәтижиесінде анемия дамиды. Емі: Операциялық ем-диафрагма асты бағаналық ваготомия.