Алматы қаласы ауа бассейнінің ластануы және оған жүргізілетін мониторинг

және оған жүргізілетін мониторинг.

алып қарағанда бірқатар экологиялық қолайсыз орын тепкен. Ол негізінен ауа

айналымының жоқтығымен түсіндіріледі. Бұл қаладағы жүздеген мың машинаның қала әуе  аймағын улы түтінмен ластауға мүмкіндік туғызып отыр. Бұл қалада өкпе ауруларының өршуінің негізгі факторы болып табылады.  Қалада әсіресі желсіз күндері демалу қиын, мұндай қиыншылықтармен күресу қазір қала билігінің алдында тұрған басты міндеттердің бірі.
Алматы қаласы 2011 жылғы Казгидрометтің бақылау нәтижелерінің қорытындысы бойынша, Қазақстан қалаларының ішіндегі ауа ластануының жоғары деңгейін көрсетіп, бірінші орынға шыққан. Бүгінгі күнде Алматы дүниежүзіндегі 25 ластанған қаланың тізіміне еніп отыр.

Қаламыздың Қазақстандағы ең лас қала аталуының басты өзекті көзі - автокөліктер, қалалық жол полициясының деректері бойынша, дәл қазір 540 мыңнан астам көлік құралдары тіркелген. Бұлардың қатары жылына 40 мыңға дейін көбейеді.

1.Алматы қ-сы туралы жалпы ақпарат.

нәтижелері бойынша ең жоғары ластану деңгейі Алматы қаласында байқалды

.(Сурет 1).

Қазақстан қалаларының атмосфералық ауасының ластану деңгейі бойынша динамикасын талдау барысында мынадай нәтижені көрсетті; өткен 2009 жылға қарағанда 2010 жылы, Алматы, Ақтөбе, Өскемен қалаларында АЛИ5 (атмосфераның ластану индексі) төмендегендігі байқалса, ал Шымкент, Теміртау, Астана, Қызылорда қалаларында ол керісінше жоғарылады. Ал қалған Тараз, Қарағанды, Атырау, Риддер, Жезқазған, Петропавл, Қостанай, Семей, Ақтау, Павлодар, Глубокое ауылы, Балқаш, Екібастұз, Талдықорған, Көкшетау қалаларында өзгеру үрдісі байқалмады .

бақылау жүргізетін бекеттер бар:
№1 бекет, Сатпаев және Амангелді көшелерінің қиылысында;
№12

бекет, Райымбек даңғылы мен Наурызбай батыр көшесінің қиылысында;
№16 бекет, Айнабұлақ ықшам ауданында;
№25 бекет, Маречек және Момышұлы көшелерінің қиылысында;
№26 бекет, Тастақ-1 ықшам ауданында орналасқан.

4. Алматы қ-сы бойынша бақылау бекеттерінің орналасуы

качества атмосферы с технологией). Негізінен Алматы қаласы бойынша СКАТ-тың 11

автоматты кешен бар:
- 5 жер беті
- 6 биіктік бойынша.

Өлшеуші кешен «СКАТ» атмосфера ауасы құрамындағы ластаушы заттардың концентрацияларын және метеопараметрлерді автоматты түрде үздіксіз өлшеуге арналған.
Сонымен қатар СКАТ алынған мәліметтерді жинап, сақтап, талдау жасап қолданушығы жіберіп отырады.

5. Автоматты станция «СКАТ»

бақылау үшін қолданылады. Лабораториялық құралдар келесі операцияларды жүзеге асыруға мүмкіндік

береді: Ауадағы газ қоспаларының концентрациясы және аэрозольдарды, шаң және күл қалдықтарын автоматты түрде тіркеуге; метеорологиялық параметрлерді анықтау. Пост 1 лабораториясы термоизоляцияланған материалдан жасалған павильоннан тұрады. Павильон көлемі 2175*2175*2780. Павельонның сыртқы жағы дюль алюминий ұяшықтарымен қапталған. Ішкі жағы және төбесі пластикпен қапталған. Павельонның әрбір қабырғасында терезелері (люктары) және есігі бар. Павельонның шатырында 4м биіктікте діңгек орналасқан. Онда метеорологиялық станция М-49 жел датчигі орнатылған. Өлшегіш комплекс келесі жүйелерден тұрады. Газ қоспаларының ауа мен сынақ жинағы, шаң мен күлдің ауадағы сынағы, инструментальді анализ, метеорологиялық параметрлерді өлшеу.
Пост-2 лабораториясының айырмашылығы қосымша құрылғылары бар: автоматты ауа қашасы «Компонент» және ЭА-2С электроаспиратор. Метеорологиялық элементтерді өлшеу үшін автоматты метакомплекс қолданылады. Павильон төбесінде мачтада желдің бағыты мен жылдамдығы датчигі орнатылған. Мачтаның қозғалмайтын кронштейндарында температура мен ылғалдылық датчиктері орнатылған. Павильонда ауа температурасы автоматты деңгейде болады. (20 ⁰С).

6. Пост-1, 2 құрылғылары

Тәулігіне 5 рет өлшенеді. Бақылау горизонтальді планшетке дәке төсеу арқылы

жүзеге асырылады. Алынған мәліметтер гидрометорталыққа зертханаға жіберіледі.

7. Радиационды мониторинг жүйесі.

Мұндай смогтар үлкен қалалар мен өндіріс орталықтарында жиі болады. Алматыдағы

ауаның ең жоғарғы дәрежеде ластануы 2007 жылы тіркелген. Ол жылы ауаға 185 мың тонна ауаны ластағыш заттар қосылған. Оның 161,3 мың тоннасы қаладағы автокөліктердің еншісіне тиеді. Ал автокөліктерді алып қарасақ, олардың басым бөлігі шет елдерден әкелінген «қоқыс» жеңіл автокөліктер болып табылады. Жеңіс автокөліктерден бөлініп шығатын зиянды газдар 161,3 мың тоннаның 78% құрайды. Ал қоғамдық көліктер 14%, жүк көліктері 8%. Шет елдерден әкелінетін көліктерге қатаң бақылау орнатылмаса, Алматыда іске қосыл- ғалы отырған метро ауа тазалығын жақсартуға көмектесе алуы өте қиындау. Тіпті, көліктерге қатысты енгізілген «Еуро-1» стандарты да ешқандай мәселені шешпеген сыңайлы. Қазірге кезде Еуропа «Еуро-5» стандартымен жұмыс істеуге көңіл бөлуде.

9. Смог