М. Оспанов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік медицина университеті

Қазақстан тарихы
Студенттің өзіндік жұмысы
Тақырыбы:Адам

эволюциясы
Орындаған:
Тексерген:




Ақтөбе 2015 ж.

Жоспары:
I.Кіріспе
Адамзат баласының пайда болып, қалыптасуы.
II.Негізгі бөлім:
А. Ең ежелгі өмір сүрген адам – хомохабилис.
Ә.Адам эволюциясындағы кейінгі қадам – хомоэректус.
Б.Кро-Маньон аралынан табылған - саналы адам.

бірдей жүрді. Адам баласы жер бетіндегі басқа тірі жәндіктер сияқты

ұзақ эволюциялық дамудың нәтижесінде қалыптасты. Ежелгі дүние деп адамдардың пайда болып қалыптасқан жер шары бөліктерін атайды. Адам баласының шығуымен қалыптасуы бүкіл жанды дұниенің, өсімдіктердің пайда болуы, тарихи дамуы сияқты қарапайымнан күрделіге қарай жүрді. Алғашқы адамдардың қазіргі адамдардан көп айырмашылығы болды. Адамның шығуы, оның дамуы мен еңбек қызметіннің тарихы жердің түпкір-түпкірінің бәрінде бір-біріне өте ұқсас және өзара тығыз байланысты. Қазақстанның территориясы –планетаның шағын бөлігі, сондықтан оның тарихы бүкіл дүние жүзілік тарихтың бір тарау ғана болып табылады. Адамзаттың ежелгі өткен заманының көп беттері әлі анықталған жоқ, түсініксіз мәселелер мен даулы қағидалар әлі көп.

осыдан 2-2,5 миллион жыл бұрын пайда болған. Жер жүзінде еңбек

етуге қабілетті болған ең ежелгі өмір сүрген адам хомохабилис – «шебер адам» (презинджантроп) болып есептелінеді. Оның сүйек қалдықтары далбарлап жасалған шапқы құралдармен (чопперлермен) бірге 1959-1963 жылдары Олдувэй шатқалынан (Шығыс Африка - Кения) табылды. Ол 1 млн. 750 мың жыл бұрын өмір сүрген. Хомо хабилистің мыйының көлемі (652 см3) австралопитек маймылдарының мыйынан біраз асады. Бірқатар басқа ерешеліктері болған, мәселен, түргеліп жүргендікті аңғартатын, айқын білінетін табан имектігі

малта тастар мен дөрекі ауыр тас сынықтары (чопперлер) болды.

адам» сатысына байланысты. Бұл тұрпаттың өкілдері тас дәуірінің Шелль-ашель мәдениетінің

иелері питекантроп пен синантроп болды.

жыл бұрын өмір сүрді. Питекантроп Хомо хабилиспен салыстырғанда елеулі эволюциялық

өзгерістерге ұшырады. Мый көлемі үлкейді (950 см3), бас сүйегі мен жақ сүйектері кішірейді, аяқ пен қолдың пропорциясы өзгерді

рет 1927 жылы Чжоу–коу –дянь үнгірінен табылды. Синантроптың сыртқы бейнесінен

дамудың неғұрлым процестік белгілері байқалады. Бұл белгілір: мый қабығының көлемі үлкен (1075 см3) , мандайының тайқылығы азырақ, қабағы жатық, иегі ықшам.

әр түрлі формадағы дөрекі тас құралдар, отта көп жатқан тастар

және төмеңгі палеолит жануарларының көп сүйектері табылды. Демек, синантроптар сол кездің өзіңде отты пайданала білген.

байланысты. Тарихта бұл кезеңдегі адамды (орта палеолит) неандерталь деп атайды.

Тік жүретін адамға қарағанда, неандерталь адамның өмірінде мәнді-мәнді өзгерістер болды. Осы кезде ежелгі адамдардың дене бітімінің өзгершіліктері біржолата қалыптасты. Олардың бойы аласа келді (150-160 млн), мый қауағының көлемі енді 1300-1400 см3 болды.

жайпақ, тістері ірі, иегінің шығыңқылығы аз. Омыртқа жотасының тіктігі, тізе

буынының жазылмайтын қисықтығы неандертальдардың жүрісінің ебедейсіз болғанын көрсетеді.

палеолит дәуірімен байланысты. Осы уақыттан бастап адамдардың эволюциясында шешуші өзгеріс

болады және нағыз адамзат тарихына біржолата көшу басталады. Алғашқы Хомо Сапиенс өкілдерінің пайда болуы әдетте б.з. 50-45 мың жыл бұрын болған делінеді. Оған тән белгілер 1868 ж. Франциядағы Кро-Маньон үнгірінде табылған бес қанқаны зерттеу негізінде аңықталды.

Оларға тән нәрсе – басының сопақтығына қарай маңдайы кең, беті

өте жалпақ, тікше және мый қауағы кең (1500-1800 см3), бойы биік (168-194 см), сүйектердегі бұлшық ет бедері айқын көрінеді.

Ә.Т. Төлеубаев, Ғ. Халидулин, Б. Сәрсекеев. 2006 ж. 2.Қазақстан тар

ихи. Г.В. Кан, Н.У. Шаяхметов. 2007 ж.