Слайд 1ӘЙЕЛ ЖЫНЫС МҮШЕЛЕРІНІҢ ҚАБЫНУ АУРУЛАРЫ
Лектор: доцент, м.ғ.к., ГҮЛМИРА ЖҰМАҚАНҚЫЗЫ ЖАТҚАНБАЕВА
Қазақ
Ұлттық Медицина Университеті
№1 акушерия және гинекология кафедрасы
Слайд 2ХХ ғасырдын соңында 333 млн. сексуалды-трансмиссивті жағдайлар аурулары СТА) тiркелген
Сифилис
- 12
Гонорея - 62 млн
Хламидиоз - 89 млн
Трихомоноз - 170
млн
Слайд 3СЕКСУАЛДЫ-ТРАНСМИССИВТІ АУРУЛАРЫ (СТА)
Слайд 4ӘЙЕЛ ЖЫНЫС МҮШЕЛЕРІНІҢ ҚАБЫНУ АУРУЛАРЫ
ӘЖМҚА – гинекологиялық аурулар ішінде кеңінен
таралған топ.
ӘЖМҚА госпитализацияны қажет ететін барлық гинекологиялық аурулардың 20-30 %
құрайды.
ӘЖМҚА ӘК қаралған гинекологиялық аурулардың ішінде 60-65 % құрайды.
Ішкі жыныс мүшелеріндегі қабыну ауруларының жиілігі 17,8-28%, олардың ішінде 2/3 жатыр және жатыр қосалқыларының қабыну аурулары алады (70,4%).
Слайд 5Өзектілігі
ӘЖМҚА :
Созылмалы рецидивті ағыммен, жиі өршумен сипатталады;
Антибиотикке төзімді флорамен шақырылады;
Тұрақты
ауру синдромын береді;
Жұмыс қабылетін төмендетеді;
Репродуктивті функцияны бұзады (менструалды функцияның бұзылыстары,
бедеулік, жүктілікті көтере алмаушылық).
Слайд 6Биологиялық тосқауыл – бұл әйел организмінің қорғаныстық анатомиялық-физиологиялық ерекшелігі
1.
Жыныс саңылауының жабылып тұруы, қынапты сыртқы ортадан бөліп тұрады.
Слайд 7Биологиялық тосқауыл
2. Эстрогендер әсерінен қынаптың көп қабатты жалпақ эпилеийінде гликоген
түзіледі, ол қынаптың қалыпты микрофлорасы Додерлейн таяқшаларының әсерінен сүт қышқылына
дейін ыдырайды, сонымен патогенді микробтардың дамуын тежейді.
Додерлейн таяқшалары
Слайд 8ҚЫНАПТІҢ ҚАЛЫПТЫ МӨЛШЕРІ PH = 4 - 4,5
Оптималды
жағдай .
Эстрогендер Гестагендер Додерлейн флорасы
(грам + таяқшалар)
Қынап Аралық Аралық Гликогенолиз, Ферментация
эпителиясының қабатта қабатта Цитолиз гексоза сүт қышқылының
пролиферациясы гликоген клеткалардың түзілуі түзілуі
түзілуі қабыршақтануы
рН=4-4,5
Механикалық
Инфекцияға
зақымдалуға төзімділік
төзімділік
ҚЫНАПТЫҢ ЭКОЖҮЙЕСІ
Слайд 10Биологиялық тосқауыл:
3. Жатыр мойны, мойын каналының жіңішке болуы, цервикалды каналдағы
шырышты секрет, оның бактерицидті қасиеті бар.
Слайд 11Биологиялық тосқауыл:
4. Етеккір - ай сайын жатыр шырышының сылынуы. Егер
микробтар жатыр қуысына енсе, онда етеккір кезіндегі жатырдың микробпен зақымдалған
функционалды қабаты қабыну процесінің шектелуіне әкеледі;
Слайд 12Биологиялық тосқауыл:
5. Жатыр түтіктеріндегі интерстициалды бөлімінде сфинктердің болуы, жатыр түтіктерінің
фимбрияларының жабысу қасиеті қабыну процесін шектеуге әкеледі.
Фимбриялар
Интерстициалды
бөлім
Слайд 13ТҮСІК
АСҚЫНҒАН БОСАНУ
Биологиялық
тосқауыл
бұзылыстыраы
Жатырішілік шаралар
Етеккір күндері жеке
бастың гигиенасын
сақтамау
Иммунитеттің
төмендеу жолдары
Слайд 14Этиологиясы
ӘЖМҚА
Инфекциялық агент
Механикалық факторлар
Термиялық факторлар
Химиялық факторлар
Слайд 15ӘЖМҚА жіктелуі
► Этиологиялық факторлары бойынша:
1. Ерекшеліксіз (стафило-, стрептококктар,
ішек таяқшалары, көк іріңді таяқша);
2. Ерекшелікті (гонококктар, трихомонадалар,
хламидия, кандида, микоплазма, вирустар, туберкулез микобактериясы).
►Орналасуы бойынша:
1. Төменгі бөлімнің ҚА: қынаптың, жатыр мойнының, сыртқы жыныс мүшелерінің қабынуы
2. Жоғарғы бөлімнің ҚА: эндометрит, метроэндометрит, сальпингит, сальпингоофорит, параметрит, пельвиоперитонит, перитонит.
Слайд 16ӘЖМҚА құрылымы
70,4%
17,2%
10,6%
2,8%
Слайд 17Бартолинит
Дене ↑t
Жүрген кезде ауыру
Мазасы болмау
Әлсіздік
Ісінудің болуы
Слайд 18Кольпит – қынаптың шырышты қабатының қабынуы
Бактериалды
вагиноз
-gardnerella
-associated
-anaerobic vaginitis
-non-specific vaginitis
Кандидозды вульвовагинит
candida albicans
75% жағдай
Трихомониаз
trichomonas vaginilis
Клиникалық көрінісі
90 %
“шіріген балық” иісімен бөлінулер
Вульваның ісінуі
және гиперемия
“ірімшік” тәрізді бөліну, қышу, ауыру, диспареуния
Жағымсыз иісті бөліну
Вульваның ісінуі және гиперемия.
Диспареуния
Слайд 19Кандидозды вульвовагинит
Вульва мен қынаптың аурулары ішінде - 30-45%
Жүктілік кезінде таралуы
45% жетті
80-90% жағдайда КВ Candida albicans шақырылады.
Слайд 21 Қынаптан көп мөлшерде немесе аздаған ірімшік тәрізді бөлінулер
сыртқы
жыныс мүшелердің қышуы және ашуы
тәуліктің екінші жартысында, сулы
процедурадан, жыныстық қатынастан, көп жүргеннен , етеккір кезінде, қышудың қозуы
Кандидозды вульвовагиниттің клиникасы
Слайд 23Қынаптан бөлінген жағындының микроскопиясы (препаратты нативті және Грам бойынша бояу)
Культуралды
әдіс (тұқымын, түрін, санын анықтауға мүмкіндік береді, саңырауқұлаққа қарсы препараттарға
сезімталдығын және басқа микроорганизмдермен колонизациясын анықтайды)
Экспресс-әдістер (басқа флораны анықтауға мүмкіндік бермейді)
Диагностикасы
Слайд 25Трихомониаз
Қоздырғышы - Trichomonas vaginalis, қозғалмалы микроорганизм 4-5 аяқшалары бар
– вагиниттің қоздырғышы ретінде үшінші орын алады.
Жыл сайын бүкіл дүние
жүзінде170-180 млн. адам ауырады.
Трихомониаз жыныс жолымен беріледі, 30-80% әйелдердің жыныстық жұбында кездеседі
Трихомонадалар – ЖЖЖА басқа қоздырғыштарға «транспортты зат» болып табылады.
Слайд 26Қауіп факторлары
Темекі тарту
Жыныстық жұптың көп болуы
20-50% әйелдерде
трихомониаз симптомсыз өтеді.
Трихомониаз қағанақ қуығының мерзімінен ерте жарылуының және мерзімінен
ерте босанудың қауіп факторы болуы мүмкін
Слайд 27 Қынаптан көбікті жағымсыз иісі бар бөлінулер
Қынап аймағындағы қышу
және қызару
Диспареуния
Дизурия
Жатыр мойнында нүктелі дақты бөртпелер
Қынаптың
рН жоғарылауы
Аурудың симптомдары және клиникалық көріністері жеткілікті болмағандықтан, олардың негізінде дұрыс диагноз қою мүмкін емес.
Трихомониаз клиникасы
Слайд 28 Нативті препараттардың микроскопиясы
Грам бойынша немесе басқа бояулармен боялған
жағындының микроскопиясы
Сұйық қоректік ортада культуралды (бактериологиялық) диагностика
Зерттеу уақаты:
Емдеуге
дейін және емдеуден 10-14 күннен кейін
көрсетулері бойынша
Трихомониаз диагностикасы
Слайд 29Бактериалды вагиноз (БВ)
Бактериалды - полимикробты флорамен шақырылады
Вагиноз – вагиниттен
айырмашылығы қабыну реакциясы болмайды
БВ негізінде – қынаптың микрофлорасының балансының бұзылысы,
дисбактериоз болады
Слайд 30Қынаптың микрофлорасының өзгерісіне әсер ететін және БВ дамуына әсер ететін
факторлар
Экзогенді
антибиотиктер, цитостатиктер, кортикостероидтар, антивирусты, саңырауқұлаққа қарсы препараттармен терапия, сәулелендіру (сәулелі
терапияда)
жыныс мүшелерінің жеке гигиенасының бұзылысы
жиі және шектен тыс қынаптық душтар, спринцтеу
даму ақаулары және босану кезіндегі жыртылудан кейінгі деформациялық тыртықтар, хирургиялық шаралар және/немесе сәулелі терапия
Hymen, қынап қабырғасының кистасы немесе полипі
қынапта, жатырда бөгде зат, қынаптық тампондар, немесе диафрагмалар, пессарии, ЖІС және т.б.
спермицидтер
Слайд 31Қынаптың микрофлорасының өзгерісіне әсер ететін және БВ дамуына әсер ететін
факторлар
Эндогенді
жасқа байланысты гормоналды өзгерістер (операция, менопауза кезінде) жүктілік патологиясында, түсіктен,
босанудан кейінгі (гормоналды стресс)
жергілікті иммунитет жүйесіндегі бұзылыстар
қынаптық микроорганизм дер арасындағы қынаптық антибиоз немесе антагонизм бұзылыстары
Лактобацилла шығаратын Н2 О2- концентрациясының төмендеуі, Н2 О2 – қынаптық сұйықтықта азаюы
Қынаптың шырышты қабатының гипо- немесе атрофиясы, содан қынаптық эпителияның клеткаларының рецепторларының бұзылысытары
БВ байланысты, асқазан-ішек жолындағы резервуар ретінде микроорганизмдердің жиналуы
Слайд 33БВ патогенезі
Дисгормоналды
бұзылыстар
БВ
Дисбиоз
ВЖ биохимиялық
құрамының
бұзылысы
Жергілікті
иммунитеттің
бұзылысы
БВ-микроорганизмдерінің
метаболизм
Өнімдері
Жыныс
мүшелерінің
аурулары
Цитолиз
Эпителия
Функциясының
бұзылысы
Слайд 34БВ диагностикасы
Ақ түсті гомогенді бөлінулер
Бөліну жағымсыз иісті
рН 4,5 - 7,5
Аминотест
оң болуы
«Кілттік клеткалардың» болуы
Қынаптың шырышты қабатында қабыну реакциясының болмауы
БВ патогномониялық
симптомдары жоқ
Слайд 35Пациент
Жыныстық жұп
Клиникалық тексеру
Лабораторлық зерттеу
Шағымы, анамнез,
қарау
Экспресс-
диагностика
Культуралды
зерттеу
Гонококктар
Герпес-вирус
Трихомонада Цитомегаловирус
Саңырауқұлақтар ВПГ
Хламидия Ақшыл трепонема
Уреаплазма АИВ
Диагноз
Қынап инфекциясын анықтау алгоритмі
Слайд 36ЛАКТОБАЦИЛЛАНЫҢ АТИПТІ КОККТЫ ФОРМАСЫ
Слайд 37БВ емі – 2 этапты:
1-ші этап (5 – 7 күн)
5-нитроимидазол
тобының препараттары
- метронидазол
- тинидазол
- орнидазол
Клиндамицин (2% далацин-вагиналды крем)
Линкомицин
Левомицетин
Слайд 38«Кілттік жасушалар» - бактериямен жабылған, эпителияның жетілген жасушалары
Слайд 39Қосымша терапия
Десенсибилизациялық терапия
Жүйелі энзимотерапия(вобэнзим, вобэ-мугос)
Иммунотерапия (КИП, кипферон, кипацид)
Ішек
дисбактериозын коррекциялау
Слайд 40Лактофлораның трансплантациясы
2-ші этап (5 – 7 күн)
Лактобактерин
Ацилакт
Бифидумбактерин
Бифидин
Ішек
дисбактериозын емдеу
Слайд 41Жатыр мойнының эрозиясы /шынайы/ - бұл жатыр мойнының қынаптық бөлігінің
эпителиалды жабындысының дефектісі
Жатыр мойны эрозиясының этиологиясы:
Қабыну генез;
Гормоналды генез;
Туа пайда болу.
Клиникасы:
Көп
мөлшерде ақкір;
Кейде жанасқан кезде қан ағулар.
Диагностикасы:
Айналармен қарау;
Жай және кеңейтілген кольпоскопиямен нысаналы биопсия;
Онкоцитологияға жағынды алу
Цервикалды каналдан алынған жағындыны бактериоскопиялық және бактериологиялық зерттеу.
Слайд 42Эндометрит – жатырдың шырышты қабатының қабынуы
Эндометрит жатырішілік шаралардан кейін дамиды:
ЖІС
енгізу,
Жатыр қуысын қырғаннан кейін (түсік);
Бала жолдасының қалдықтарын қолмен бөлу және
шығару;
Ұзақ сусыз кезең.
Слайд 43Сальпингит – жатыр түтіктерінің қабынуы
Сальпингоофорит (аднексит) - жатыр қосалқыларының қабынуы
Тамырлардың
кеңеюі
Шырыштың ісінуі
Түтік өзегіне дегі сұйықтық
Түтіктің
Интерстициалды және
ампулярлы бөлімінің жабысуы
Гидросальпинкс
Пиосальпинкс
Слайд 46Қосалқылардың қабынуының аяқталуы:
Жазылу
Созылмалы түріне ауысу
(өте сирек)
жиі өршуі .
Слайд 47Параметрит – жатыр маңындағы клетчатканың қабынуы
Параметриттің жіктелуі:
Алдыңғы
Артқы
Оң жақты
панметрит
Сол жақты
Клиникасы:
↑ t, қалшылдау, іштің төменгі жағындағы ауру сезімі, алдыңғы параметритте зәр шығарудың бұзылысы, артқы параметритте тенезм және нәжісте шырыштың болуы, ЭТЖ жылдамдауы, пальпация кезінде инфильтрат жатыр қабырғасынан жамбас сүйектеріне дейін анықталады.
Аяқталуы:
Айығу, іріңнің қуыққа, тік ішекке пупартты байламға ағуы.
Слайд 48Пельвиоперитонит – жамбас іш пердесінің қабынуы, кіші жамбас мүшелерінің қабынуынан
кейінгі екінішілік түрінде дамиды
Таралу жолдары:
Гематогенді;
Лимфогенді;
Интраканаликулярлы.
Слайд 49Пельвиоперитонит
Пельвиоперитониттің ағымының 2 сатысы бар:
Ашық – 24 сағат - жоғары
температура, қалшылдау, жүрек айну, құсу, метеоризм, ішек атониясы, қынаптық тексеруде
кіші жамбастан шығатын ауру сезімді конгломерат анықталады.
Жабық – бірнеше күннен 2-3- ай.- дене температурасы төмендейді, сұйықтық сіңіп кетеді, кейде іріңді процесс – дуглас аймағының абсцесінің белгілері пайда болады, ол дренажды түтікпен кольпотомияны қажет етеді.
Слайд 50
Пельвиоперитонит аяқталады
Кіші жамбас
Іріңдіктің түзілуі
мүшелерінде
жабысқақ процесі
дамиды
Слайд 51СОЗ
Цилиндрлі эпителияға троптылығы (бартолинит, эндоцервицит, эрозия, эндометрит, сальпингоофорит, пельвиоперитонит, перитонит);
Билатералды
зақымдалуы;
Көп ошақты болуы.
Слайд 52Хламидиоз
Хламидиймен қабыну аурулары еркектерде, әйелдерде және жаңа туған балаларда да
кездесуі мүмкін (конъюктивит, отит, пневмония);
Жиі бедеуліктің себебі;
Слайд 53Әйел жыныс мүшелерінің туберкулезі:
Сирек кездеседі;
Жиі аналық бездің, жатыр қосалқыларының tbc
кездеседі;
Жиі екіншілік процесс, бірінішілік ошағы басқа жерде болады;
Клиникасы зақымдалуға байланысты:
ошақты, инфильтративті, казеозды, тыртықты-жабысқақ.
Слайд 54Әйел жыныс мүшелерінің туберкулезі
Слайд 55Әйел жыныс мүшелерінің туберкулезі
Слайд 56ӘЖМҚА алдын алу және төмендету жолдары:
Санитарлы-ағарту жұмыстары;
Түcіктердің алдын алу;
Мини-түсік, антигестаген,
простагландиндер көмегімен жүктілікті үзу;
Қоздырғышына байланысты рационалды комплексті антибактериалды терапия;
Ерте реабилитация
- физиотерапия;
Жатыр ішілік шаралардың алдында қынаптың санациясы;
Жыныстық жұпты емдеу;
Созылмалы ӘЖМҚА ауруларды «Д» есепке алу.