Слайд 1Жүрек-қантамыр жүйесінің зақымдануы, өмірге қауіп төндірудің алгоритмдік диагностикасы және жедел
көмек көрсету
дайындаған:
ҚММУ жедел және кідіріссіз медициналық көмек
көрсету кафедрасы м.ғ.к. доцент
Алпысова А.Р.
Слайд 2дәріс мақсаты
Студенттер дәрiстiң аяқтауларынан кейiн (сызықты бригаданың дәрiгерi) бiрiншi дәрiгерлiк
жәрдемдi көлемдегi жүрек-қантамыр жүйенiң ақаулары диагностикасы және
шұғыл көмектiң көрсетуi сұрақтарындағы бағдарлауы керек және аурудың күйiне байланысты - мамандандырылған (реанимациялық бригадалар, қарқынды терапияның бригадасы) дәрiгерлiк жәрдем көлемде.
Слайд 3Дәріс жоспары
ЖИА: анықтамасы, жіктелуі
Кенет тәждік өлім.
Тұрақсыз стенакардия.
Инфаркт миокарды.
Жүрек өткізгіштігі және ырғағының жедел бұзылысы
Өкпе ісінуі жедел сол қарыншалық
жеткіліксіздік
Гипертониялық криз
Слайд 4ЖИА
ЖИА (Жүректің ишемиялық ауруы) – жүректің жедел немесе созылмал зақымдануы,
жүрек бұлшықетіне қанның аз немесе толық келмеуінен шақырылады.
ЖИА жіктелуі
1.СТЕНОКАРДИЯ
Тұрақсыз стенакардия.
.1Алғаш пайда болған
1.2. Өршімелі
1.3. Спонтанды ( ангиоспастикалық, вариантты, Принцметал)
Ерте инфаркттан кейінгістенокардия (2 аптаға дейінгі)
2. Күштемелі стенокардия
(1-4 функциональды класстың көрсеткіші бойынша)
Слайд 52.ИНФАРКТ МИОКАРДЫ
1 Зақымданудың тереңдігі тбойынша
1.1.трансмуральды (үлкен ошақты, Q-инфаркт)
1.2.Субэндокардиаальды ( субэндокардиальды, интрамуральды кіреді)
2 Ағымы және орналасуы
бойынша
2.1 Жедел инфаркт
1) миокардтың алдынғы қабырғасы
2) миокардтың төменгі қабырғасы
3) басқада анықталған орналасулар
4) анықталмаған орналасу
2.2. қайталамалы инфаркт миокарды (ЖИМ басталуынан 72 сағ. тан 28 күнге дейін )
Слайд 63. анықталмаған жедел ЖИА
( жедел тәждік
өлім 6 сағ)
4. Жүректің созылмалы ишемиялық ауруы
1.1
атеросклерозды кардиосклерозды
1.2. басынан өткерген инфарт миокарды (ПИМ)
1.3. жүрек аневризмасы
1.4.ауырсынусыз ишемиялық миокард
1.5. аралық тәждік синдром
Слайд 7Кенет тәждік өлім
Кенет тәждік өлім (біріншілік тыныстың тоқтауы)
– бұл өлім күәгерлердің қатысуымен, лезде немесе 6 сағ ішінде(кейде
1 сағ) пайда болады, ең жиі қарыншалардың жыбырымен және ешқандай белгілерінсіз , ЖИА дан басқа диагнозды қоюға мүмкіндік береді.
Кенет өлімнің ең жиі себебі инфарк миокарды
Кенет тәждік өлім негізгі механизімі болып саналады
Қарыншалардың жыбыры(ҚЖ)
Қарыншалардың дірілі
жүрек асистолиясы
жүректің электромеханикалық диссоциациясы
Слайд 8 Кенет өлімнің негізгі диагностикалық критерилері :
Естің болмауы
Тыныстың
болмауы немесе тыныстың пайда болуы агональды тип
Ұйқы артериясында пульстың болмауы
Қарашықтың
кеңеюі (егер наркотикалық заттарды қолданбаса, нейролептанальгезия жүргізілмеген болса, наркоз берілмесе , гипогликемия жоқ)
Тері, бетте бозғылт-сұр түстің пайда болуы.
Слайд 9Клиникалық өлімде ЭКГ дағы өзгерістер:
жүрекшелердің жыбыры кезінде хаотикалық тіркеледі,
тұрақты емес, жүрекше толқындарының бірден деформацияға ұшырауы , биіктігі бойынша,
пішіні, ені
қарыншалардың дірілі кезінде аз немесе көп дұрыс пішінде, выделить QRS комплексі ерекшеленеді, сегмент ST, Т тісшесі мүмкін емес , изоэлектрическалық сызық көрінбейді
Жүректің асисталиясы кезінде ЭКГ да изолиния анықталады, кейбір тісшелер немесе толқындар жоғалады.
электромеханикаклық диссоциация кезінде синусты ритм сирек тіркелұі мүмкін , синуысты ритм, идиовентрикулярлы арқылы өтетін, кейін асисталияға өзгереді
Слайд 10Кенет тәж өлімі кезінде шұғыл көмек көрсету
Жүрек-өкпе реанимациясын 2 этапта
орындайды
1- ші этап - тыныс жолдарының өткізгіштерін қалпына келтіру, жасанды
өкпені желдету, жүректің тікелей емес массажы. ( АВС ережесі)
2- ші этап –элетрлік дефибрилляция, медикаментозды терапия.
Кенет тәждік өлім кезінде шұғыл көмекті дефибрилляциядан бастау керек (егер мүмкін болса). Егер мүмкін болмаса, онда ЭКГ арқылы жүректің тоқтау түрін анықтаймыз, сонда да дефибрилляцияны жүргізу керек, уақыт өтуіне қарамай диагностикалық және ЭКГ ға тіркеу мақсатында . дефибриллятор болмаған жағдайда реанимационды шараларды жалғастыру керек
Слайд 11Науқасты қатты жерге бетін жоғары қаратып аяғын кішкене жоғары көтеру
керек, басын шалқайған күйде.
Бірден төстің төменгі бөлігіне жұдырықпен 1 немесе
2 рет соққы жасау керек
Оттегін тыныс жолына түсүін қатамасыз ету
Жасанды өкпе желдетуін жүргізу « ауыздан, ауызға» тәсілі бойынша
Жасанды өкпе желдетуі мен бірге жүректің тікелей емес массажын жүргізу керек, венаға жетуін және қан айналымын қамтамасыз ету
Электрикалық дефибрилляцияны жүргізу.
Медикаментозды терапияны және 100 % кислородты қолдану
Слайд 12 Қарыншалардың жыбыры кезінде іс-әрекеттің алгоритмі
( Американдық кардиологтардың
ассоциациясының кестесі)
Қарыншалардың жыбыры немесе пульссіз тұрақты қарыншалық тахикардия .
Ұйқы артериясынан пульсиі тексеру керек. Егер болмаса
Прекардиальды соққы жасау
Ұйқы артериясынан пульсиі тексеру керек. Егер болмаса
жүректің тікелей емес массажын және ЖӨЖ , оған дейін дифибрилляторды дайындау
Аритмияның түрін анықтау(қарынша фибрилляциясы немесе карынша тахикардиясы ) монитор бойынша анықтау
Дефибрилляция 200 Дж разрядпен
Дефибрилляция 200-300 Дж разрядқа дейін
Слайд 13 Дефибрилляция 360 Дж дейінгі разрядпен
Пульс жоқ болса – тікелей емес массаж және ӨЖЖ
Тамыр ішілік инфузияны қалыптастыру
Адреналин 0.5-1 мг тамыр ішілік
Кеңірдек интубациясы
Дефибрилляция 360 дж дейінгі разрядпен
Лидокаин 1 мг/ кг тамыр ішілік
Дефибрилляция 360 Дж дейінгі разрядпен
Слайд 14 Бретилий 5 мг/кг тамыр ішілік
Натрий бикарбонатын колдануы мүмкін
Дефибрилляция 360 Дж дейінгі разрядпен
Бретилий 10 мг/кг тамыр ішілік(струйно)
Дефибрилляция 360 Дж дейінгі разрядпен
Лидокаин және бретилийді қайталау
Дефибрилляция 360 Дж дейінгі разрядпен
Слайд 15 Ескертпе:
а – пульссіз қарыншалық тахикардияны қарыншалық
фибрилляция сияқты емдейді;
б – әрбір разрядтан кейін пульс пен ырғақты
тексеру қажет.Егер қарынша фибрилляциясы қайталанған болса,онда алдын эффект беріп журген разрядты қолдану қажет;
в – адреналин енгізуді әрбір 5 минут сайын қайталау
г – кеңірдек интубациясы ерте мерзімде басқа реанимациялық шаралармен қатар жасау қажет.Алайда ӨЖЖ жасау интубациясыз мүмкін болса, онда реанимацияның алғашқы этаптарында дефибрилляция мен адреналин енгізу маңызды;
д – кейбір дәрігерлер лидокаинді қайта енгізуді дұрыс көреді ( 0.5 мг струйно әрбір 8 минут сайын 8 мг/кг жалпы дозаға дейін);
е –натрий бикарбонатты эффектілігі күмәнді болғаны үшінтағайындалмайды.Осы этапта 1 мэкв/кг, 2 мл 4% ерітінді/кг мүмкін болған дозалар.Егер бикорбанат қолданатын жағдайда,әрбір 10 минут сайын 1 мл 4% ерітінді/кг дозада енгізу қажет.
Слайд 16Асистолия
Егер ритм бұзылысы белгісіз болса және қарыншалардың
жыбыры болуы мүмкін болса , дефибрилляция жүргізеді, қарыншалардың жыбыры сияқты.
Егер асистолия анықталса
жүректің тікелей емес массажын жалғастыружәне ЖӨЖ
тамыр ішілік инфузия жүргізу
Адреналин 0,5-1 мг тамыр ішіне ағыммен
трахейяны интубациялау
Атропин 1 мг тамыр ішіне ағыммен ( әр 5 мин сайын қайталау)
Натри бикарбонатын қолдану мүмкін
электрокардиостимуляцияны қолдану мүмкін
Слайд 17Электромеханикалық диссоциация
жүректің тікелей емес массажын жалғастыружәне ЖӨЖ
тамыр ішілік инфузия жүргізу
Адреналин 0,5-1 мг тамыр ішіне ағыммен
трахейяны интубациялау
электрокардиостимуляцияны қолдану мүмкін
ӨЖР жүргізбеу мүмкін:
жазылмайтын аурудың терминальды сатысында
Егер жүректің тоқтағанына 5 мин өткен болса
Слайд 18 ЖӨР тоқтату мүмкін егер:
ЖӨР науқуасқа көрсеткіш болмауы,
жүргізу барысында анықталса
ЖӨР 30 мин ішінде барлық іс-шаралар нәтиже
бермесне
Көп реттік жүрек тоқтауы , ешқандай іс-әрекеттерге көнбесе
Слайд 19 Стенокардия
Стенокардия – клиникалық формасы ЖИА (
төс артында ауырсыну ұстамасы, , жүрек бұлшықетінде оттегінің тапшылығы, және
оның жеткіліксіздігі кезінде пайда болады)
Тұрақсыз стенокардия ЖИА ағымымен сатысын анықтайды, имфарк миокадының даму қаупі және кенет өлім саны өсуде
Тұрақсыз стенокардияның диагностикалық критерилері
1. Алғаш пайда болған стенокардия ( бірінші пайда болған ұстамадан 1 айға дейін)
2.Күштемелі үдемелі стенокардия(аурсынудың интенсивті күшею стенокардиясы , ұзақтығы және жиі ұстама)
3.Спонтанды (ангиоспастикалық, вариантты, Принцметалды)
4.Ерте инфаркттен кейінгі стенокардия (инфаркт миокарды дамығаннан кейін 14 күннен кейін пайда болады)
Слайд 20 Тұрақсыз стенокадия кезіндегі емдеу жопары
1. ауырсынуды басу
2. антиангинальды
заттар (нитратар, бета-адреноблокаторлары, кальци антагонистері) көмегімен миокард ишемиясын шектеу;
3.
антикоагулянт және антиагреганттардың көмегімен жедел инфаркт миокардының даму қаупін және өлімді азайту ;
4. Қолқа- шунттау және тәжді баллонды ангиопластикалау
(баллонная коронарная ангиопластика и аорто-коронарное шунтирование )
Слайд 21Жедел инфаркт миокарды
Инфаркт миокарды (ИМ) — бұл жүрек бұлшықетінің ишемиялық
некрозы, жедел тәж артериясының қан айналым жеткіліксіздігінен дамиды.
Жіктелуі:
жүрек бұлшықетінің тереңдігіне және көлеміне қарай зақымдану
аурудың ағымы және сипаты бойынша
ИМ орналасу;
Аурудың сатысы бойнша;
ИМ асқыну бойнша.
жүрек бұлшықетінің тереңдігіне және көлеміне қарай зақымдану
Трансмуральды
Трансмуральды емес ИМ.
Слайд 22Трансмуральды ИМ (инфаркт миокард Q тісшесі мен)
ошақты некроз жүрек бұлшыұқетін бүкіл қабатын немесе субэндокардиалдыдан субэпикардиальды қабатына
дейін қамтиды , немесе оның үлкен бөлігі , ЭКГ да патологиялық Q тісшесін табамыз немесе патологиялық QS комплексін бірнеше электрокардиографиялық тіркемелерде көреміз. Осыдан трансмуральды ИМ синонимі — “инфаркт миокарды Q тісшесімен”. Ереже бойынша, мұндай жүректің зақымдануы жеткілікті кең ауқымды және ошақты некроз сол қарыншаның 2 немесе одан көп сегмнтін қамтиды (үлкен ошақтыИМ).
Нетрансмуральды емес ИМ (инфаркт миокарды Q тісшесіз ) ошақты некроз сол қарыншаның тек субэндокардиалды немесе интрамуральды бөлігін қамтиды, ешқандай патологиялық Q немесе QRS комплекстері байқалмайды
Слайд 23 Аурудың ағымы мен сипатына байланысты біріншілік, екіншілік
және рецидивті ИМ деп ажыратады
Біріншілік ИМ анамнезінде және инструментальды белгілерінсіз
бұрын басынан өткермеген алғаш диагностикаланады
Науқастың басынан өткерген МИ болғаны жайлы құжат және жаңа некроз ошағының айқын белгілері болғанда екіншілік МИ диагностикаланады.
Рецидивті МИ-да жаңа ошақты некроздың клинико-лабораторлы және инструментальды белгілерінің түзілуі МИ дамуының 72 сағатынан (3 тәулік) 28 күнге дейін, яғни негізгі тыртықтану үрдісінің аяқталуына дейін.
Слайд 24 МИ локализациясы бойынша бөлінеді:
алдыңғыептальды (алдыңғыжарғақты);
алдыңғыұшты;
алдыңғыбүйірлік;
алдыңғыбазальды ( алдыңғы жоғарғы);
алдыңғы
жайылмалы (септальды, қштық және бүйірлік);
артқыдиафрагмальды (төменгі);
артқыбүйірлік;
артқыбазальды;
артқы жайылмалы;
оң қарыншалық МИ.
Слайд 25 Аурудың ағымы бойынша:
өте жедел кезең — МИ басталғаннан
2 сағатқа дейін;
жедел кезең — МИ басталғаннан 10 күнге дейін;
жеделдеу
кезең — 10 күннен бастап 4-8 аптаның соңына дейін;
постинфарктты кезең — әдетте 4–8 аптадан соң;
кейде тұрақсыз стенокардия, МИ дамуымен асқынған жағдайларда продромальды кезеңдерді бөледі.
МИ-ың кеңінен таралған асқынуларына жатады:
жедел солқарыншалық жеткіліксіздік (өкпе ісігі);
кардиогенді шок;
қарыншалық және қарыншаастылық ритмнің бұзылуы;
өткізгіштіктің бұзылуы (СА-блокадалар, АВ-блокадалар, Гис шоғыры аяқшаларының блокадасы);
СҚ жедел аневризмасы;
Миокардтың сыртқы және ішкі жыртылулары, жүрек тампонадасы;
асептикалық перикардит (эпистенокардиялық);
тромбоэмболиялар.
Слайд 26 Диагностикалық критерилер:
1. шағым және анамнез.
МИ-ың негізгі клиникалық
көріністеріне ангиозды ауырсыну жатады.
Миокард инфарктісі кезіндегі ангинозды ауырсыну дың сипаты
стенокардияға өте ұқсас,бірақ айқындылығы кушті,интенсивтілігі жоғары қанжармен сұққан тәрізді,жыртып,куйдіріп, кеуде куысына шаншу тәрізді.
Ауырсыну сезімі толкын тәрізді пайда болып,біртіндеп азаядыбірақ толығымен жоғалып кетпейді.Ауырсыну сезімінің орналасуы әдетте -төс суйек артында, кеуде қуысы тубінде,кейде- кеуде қуысының сол жақ бөлігі немесе семсер тәрізді өсіндінің астында болады. Ангинозды ауырсыну сол жақ жауырын,иық,кол басына таралады. МИ кезіндегі ауырсыну жиі таңертенгі уақытта, бірден басталып,бірнеше сағатқа созылады.
МИ кезіндегі ауырсыну қайта сублингвальді қабылданған нитроглицеринмен басылмайды.
Слайд 27МИ басталуының басқа да кең таралған турлері-асматикалық,абдоминальді,цереброваскулярлы,аритмиялық, және симптомсыз.
Астматикалық түрінде
науқаста клиникасы жедел сол жақ қарыншалық жеткіліксіздікпен көрінетін жүрек бұлшықетінің
суммарлы зақымдануынан кейін болатын қайталлы, екіншілік МИ байқалады.
Абдоминальді түрі ауырсыну сезімінің семсер тәрізді өсінді астында орналасуымен, диспепсиялық бұзылыстармен сипатталады. Ол жиі түрде төменгі инфаркт түрде дамиды.
Аритмиялық түрінің клиникалық көрінісінде ырғақ және өткізгіштіктің айқын бұзылыстары – суправентрикулярлы пароксизмдер немесе қарыншалық тахикардия, АВ бқгет басым болып келеді.
Цереброваскулярлы түрі милық қан айналымы бұзылған егде жастағы науқастарда кездеседі, кейде өткінші МҚЖ белгілері , талма, бас айналу, лоқсу, құсу көріністерімен жүреді. Кей бір науқастарда МИ минимальді шағыммен кездеседі немесе мүлдем шағымданбауы мүмкін.
Слайд 28Жедел МИ-ға тән симптомдар:
Ангинозды ауырсыну синдромы
Инспираторлы ентігу
Тері түсінің өзгерістері (
бозару, мәрмәр түсті тері, цианоз);
Суық жабысқақ тер;
Науқастың қозуы немесе тежелуі;
Қозғалыс
мазасыздығы;
Өлімнен қорқу;
полиурия;
2. физикалық зерттеу:
Тері жамылғысының бозаруы;
Суық тер;
Жүрек тондарының тұйықталуы;
АҚ өзгерісі шамалы, басым систолалық, кейде АҚ жеңіл жоғарылауы мүмкін немесе МИ гипертониялық криз фонында дамуы мүмкін;
Тыныс алу бұзылыстары, (ентігу, ауа жеткіліксіздік сезімі);
Слайд 293. лабораторлы зерттеулер:
Экспресс-тест көмегімен тропонина Т-ны анықтау.
Құрал-жабдықтық зерттеу:
ЭКГ- жүрек
бұлшықетіндегі некроз ошағын, оның тереңдігін, орналасу аймағын, переинфаркт аймақ жағдайын,
процесс динамикасын анықтауға мүмкіндік береді.
ЭКГ- белгілер
Патологиялық Q тісшесінің болуы.
R тісшесі амплитудасының жоғарылауы,некроз ошағы аймағына жақындаумен байланысты
QRS комплексі және Ттісшесінің дискорданттылығы..
Гис шоғыры сол жақ аяқшасында пайда болған бөгет.
Субэндокардиальді МИ кезіндегі ЭКГда Q тісшесі болмайды,ST сигментініңна 2 мм төмендеуі және басқа сәйкес тіркемелерде изоэлектр сызығынан төмендеуі, Т тісшесінің инверсиясы.
5. Дифференциальді диагноз:
Жиі МИ ді созылған стенокардия ұстамасынан, ӨАТЭ, құрсақ қуысы мүшелері ауруларынан, , қатпарланған қолқа аневризмасынан ажыратуға тура келеді.
Слайд 30 Негізгі және қосымша диагностикалық шаралар тізімі:
1.
Жүрек ырғағының мониторингі
2. Пульсоксиметрия.
Медициналық
көмек көрсетудің тактикасы: емдеу мақсаты- ағзаның өмірге қажетті функциясының тұрақтандыру ( тұрақты гемодинамиканы ұстап тұру, жүрек ырғағының коррекциясы).
2. медикаментозды емес ем:
1. Физическалық және эмоциональды тыныштық.
3. медикаментозды ем:
1. Нитроглицерин, таблетка немесе аэрозоль 0,4-0,5 мг сублингвальнді, эффект болмаған жағдайда- қайталау; изокет-аэрозоль 1-2 дозадан эффект болмаған жағдайда -қайталау.
2. Ацетилсалицил қышқылы 325 мг шайнау
3. Оксигенотерапия.
Слайд 314. Жансыздандыру үшін (ауырсыну айқындылығына, жасына, жалпы жағдайына байланысты) –
-морфин 10 мг тамыр ішіне бөліп 2-4 мг-нан ауырсыну
синдромы басылғанға немесе шамадан тыс дозалау белгілері ( тыныс алу жиілігінің минутына 10-12 дейін төмендеуі, қарашықтың тарылуы, АҚ-ның төмендеуі) белгілері пайда болғанға дейін.
-Фентанилді 50 мг дозада т/ішіне жаймен 2 этапта енгізеді.
Нейролептанальгезияны жүргізу үшін наркотикалық анальгетикті нейролептиктермен (жиі дроперидолмен салады).
АҚ-ға әсеріне қарай дроперидол дозасы соңғы нәтижесіне қарай таңдалады: систолалық қысым 100-110 мм с.б.б. — 2,5 мг препарат, 120-160 мм с.б.б. — 5 мг, жоғары 160-180 мм с.б.б. — 10 мг дейін.
Наркотикалық анальгетик терді қолдана алмаған немесе олар болмаған жағдайда трамадолды қолдану қажет.
Слайд 325. Коронарлық қан айналысын жақсарту үшін изосорбит динитратының инфузиясы 10
мг т/ішілік, тамшылатып, жаймен, АҚ қадағалай отырып.
6. Қарсыкөрсеткіштер болмаса -
атенолол 50-100 мг ішке.
7. Коронарлы қан айналысын қалпына келтіру мақсатында:
- 30 мг преднизолоннан кейін стрептокиназа 1 500 000 ЕД т/ішіне тамшылатып 30 минут ішінде;
актилизе, альтеплаза, плазминогеннің тіндік активаторы: 90 минут ішінде үш этапта - 15 мг в/в болюсті, 50 мг т/ішіне тамшылата отырып 30 минут и 35 мг т/ішіне тамшылатып 60 минут ішінде, осыған қоса гепарина 5000 ЕД мөлшерде т/ішіне болюсті және аспирин 160- 300 мг мөлшерде;
5. госпитализацияға көрсеткіш: ЖМИ бар барлық науқастарды реанимациялық немесе кардиологиялық бөлімшеге госпитализациялайды.
6. профилактикалық шаралар: АҚ мониториялау, ЖЖЖ, жүрек ырғағы және пайда болған зақымның коррекциясы.
Слайд 33 Жүректің ырғағы мен өткізгіштігінің жедел зақымы.
Жүрек аритмиясы — жүректің жиырылу ырғағының немесе бірқалыптылығының бұзылуы: ырғақтың
жиілеуі (тахикардия) немесе сиреуі (брадикардия) , уақытынан бұрын жиырылуы (экстрасистолия), ырғақтың жүруінің дезорганизациясы (жүрекше жыбыры) және т.б.
Тахикардия — минутына 100 және одан да жоғары жиіліктегі үш және одан жоғары жүрек циклі.
Тұрақсыз тахикардия — 30 с. төмен жалғасатын тахикардия.
Тұрақты тахикардия —30 с. жоғары жалғасатын тахикардия.
Пароксизм — анық басталатын және аяқталатын тахикардияның ұстаматәрізді формасы.
Брадикардия — 60 мин. төмен жиіліктегі үш және одан жоғары жүрек циклі.
Слайд 34 ЭТИОЛОГИЯ және ПАТОГЕНЕЗ
Аритмии обусловлены нарушением:
-
(Автоматизмдік) қозудың түзілуі,
- (Өткізгіштіктің) қозулық өтуі,
-
Осы компоненттердің араласып кездесуі
Ырғақтың жедел бұзылысы мен өтуі болады:
Жүрек-тамыр жүйесі ауруының асқынысы есебінде:
ЖИА ( инфаркт миокардын, постинфарктты кардиосклерозды қосқанда);
ревматикалық жүрек ақауы,
біріншілік және екіншілік кардиомиопатия,
миокардит.
Мына аурулар фонында:
- артериальды гипертензия
іркілістік жүрек жеткіліксіздігі
Электролитті бұзылыстар (мысалы, гипокалиемия, гипокальциемия, гипомагниемия).
Слайд 35Туа пайда болған ақаулар негізінде:
- Өткізгіш жүйе (Вольф—Паркинсон—Уайт
синдромы — WPW, Лаун-Генонг—Левайн —LGL)
реполяризация процесі (Романо—Уорд синдромы, Джервел-Ланге-Нильсен,
Бругада).
Дәрілерді қолдану негізінде —
жүрек гликозидтері;
теофиллин;
QT интервалын ұзартатын препараттар (мысалы, антиаритмиялы: амиодарон, соталол, хинидин);
психоактивті препараттар және т.б.
Алкогольді немесе кофеинқұрамды сусындарды көп қолданғанда.
Экстракардиальді патологияларда (өкпе, қалқанша безі, инфекционды ауруларда).
Слайд 36КЛАССИФИКАЦИЯ
ЖМҚ-ғы ырғақ және өткізгіштіктің бұзылулары (суправентрикулярлы және қарыншалық аритмия, өткізгіштіктің
бұзылуы) шұғыл терапияны қажет ететін және етпйтін болып дифференцацияланады.
Шұғыл
терапияны қажет ететін суправентрикулярлы аритмия
Пароксизмальді суправентрикулярлы тахикардия
Гемодинамиканың бұзылысына байланыссыз ұзақтығы 48 сағ.аз жүрекше фибриляциясының пароксизмальді формасы.
Гемодинамиканың бұзылысы мен қарынша тахисистолиясымен көрінетін ұзақтығы 48 сағ.жоғары жүрекше фибриляциясының пароксизмальді формасы.
Гемодинамиканың бұзылысы мен қарынша тахисистолиясымен көрінетін жүрекше фибриляциясының персистирлеуші формасы.
Слайд 37Гемодинамиканың бұзылысы мен қарынша тахисистолиясымен көрінетін жүрекше фибриляциясының тұрақты формасы.
Ұзақтығы 48 сағ.аз жүрекше дірілінің пароксизмальді формасы
Гемодинамиканың бұзылысы мен қарынша
тахисистолиясымен (1:1 или 2:1) көрінетін ұзақтығы 48 сағ.жоғары жүрекше дірілінің пароксизмальді формасы.
Слайд 38Шұғыл терапияны қажет етпейтін суправентрикулярлы аритмия
Синусты тахикардия
Суправентрикулярks (жүрекшелік) экстрасистолия
Гемодинамиканың бұзылысы
мен қарынша тахисистолиясымен (1:1 или 2:1) көрінбейтін ұзақтығы 48 сағ.жоғары
жүрекше дірілінің пароксизмальді формасы.
Гемодинамиканың бұзылысы мен қарынша тахисистолиясымен көрінбейтін жүрекше фибриляциясының персистирлеуші формасы.
Гемодинамиканың бұзылысы мен қарынша тахисистолиясымен көрінбейтін жүрекше фибриляциясының тұрақты формасы.
Гемодинамиканың бұзылысы мен қарынша тахисистолиясымен көрінбейтін ұзақтығы 48 сағ.жоғары жүрекше дірілінің пароксизмальді формасы.
Гемодинамика бұзылысының клиникалық көрінісі: жедел солқарыншалық жеткіліксіздік (артериялық гипотония, өкпе ісігі), коронарлы жеткіліксіздік(ангинозды ұстама, ЭКГ-ғы миокардтың ишемиялық көріністері), естің бұзылуы.
Слайд 39 Шұғыл терапияны қажет ететін қарыншалық аритмия
Қарыншаның фибрилляциясы
Қарыншаның
тұрақты мономорфты тахикардиясы
Қарыншаның тұрақты полиморфты тахикардиясы (соның ішінде torsades depointes,
типі (пируэт)
Науқастарда миокард инфарктімен көрінетін қарыншаның тұрақсыз тахикардиясы
Науқастарда МИ-мен көрінетін жиі, жұп, политопты қарыншалық экстросистолия.
Слайд 40 Шұғыл терапияны қажет етпейтін қарыншалық аритмия
Қарыншалық экстрасистолия
Гемодинамиканың қарапайым бұзылысымен
көрінетін және ЖЖЖ минутына >50 (қысқартылған идиовентрикулярлы ырғақ, АВ-байланысындағы)орынбасатын ырғақ.
Гемодинамиканың қарапайым бұзылысымен көрінетін МИ бар науқастқа сәтті тромболитикалық терапиядан соң реперфузионды аритмия (баяу қарыншалық тахикардия, қысқартылған идиовентрикулярлы ырғақ).
Слайд 41 Шұғыл терапияны қажет ететін өткізгіштіктің бұзылысы
Синустық түйін дисфункциясы (синустық
түйіннің әлсіздік синдромы) синкопальді жағдай, Морганьи-Адамс—Стокс ұстамасымен немесе ЖЖЖ
мин.соғ.
АВ-блокада және оның синкопальді жағдаймен дәрежелері, Морганьи— Адамс-Стокс ұстамасы немесеЖЖЖ <40 мин.соғ.
Толық АВ-блокада және оның синкопальді жағдайы, Морганьи— Адамс-Стокс ұстамасы немесеЖЖЖ <40 мин.соғ.
Синкопальді жағдайсыз және Морганьи— Адамс-Стокс ұстамасынсыз синус түйінінің дисфункциясы.
АВ-блокада I дәрежелі
АВ-блокада II дәрежелі, синкопальді жағдайынсыз және Морганьи— Адамс-Стокс ұстамасынсыз.
Толық АВ-блокада ЖЖЖ <40 мин.соғ. синкопальді жағдайсыз және Морганьи— Адамс-Стокс ұстамасымен
Гис шоғыры аяқшаларының моно-, би- и трифасцикулярлы блокадасы
Слайд 42КЛИНИКАЛЫҚ КӨРІНІСІ
Ырғақ және өткізгіштіктің бұзылуы симптомсыз да, сондай-ақ айқын манифесті
симптомдармен көрінуі мүмкін, жүректің әлсіз соғысын сезінуден бастап, қатты дүрсіліне
дейін, жүректің “қозғалуы” мен “айналуы” және анық артериальді гипотензия, стенокардия, синкопальді жағдай және жүрек жеткіліксіздігінің дамуымен аяқталады. Жүректің ырғағы мен өткізгіштігінің бұзылуын ЭКГ негіздей отрып анықтайды.
Слайд 43 ЖМҚ этаптарында шұғыл көмекті қажет ететін жүрек ырғағы
бұзылуының диагностикалық ЭКГ-критерилері:
Пароксизмальді суправентрикулярлы тахикардия.
- Ырғағы дұрыс, ЖЖЖ 120-250
мин., QRS комплексі тар (0,12 с аз). Электрофизиологиялық сипатына қарай суправентрикулярлы пароксизмальді тахикардияда стандартты ЭКГда Р тісшесі қарыншалық комплекспен қосылып идентифирленбеуі мүмкін және оның ішінде орналасып, немесе QRS кмплексінен кейін орналасып R-P интервалы 0,1 с.жоғары орналасуы мүмкін
Жыбырлы аритмияның пароксизмальді формасы (жүрекше фибрилляциясы) 5.0 мм/нБ 25,0 им/с
- Ырғағы дұрыс емес, QRS комплексі тар ( 0,12 с төмен). Р тісшесі болмайды, «жүрекшенің фибрилляциялық толқыны» анықталады — изосызықтың ірі- немесе ұсақтолқынды тербелісі, жүрекшелік толқын жиілігі — 350— 600 в мин, интервалы RR интервалы әртүрлі.
Слайд 44Жүрекше жыбыры
- Егер АВ-өткізгіштік үнемі өзгеріп отыратын болса (АВ-өткізгіштікте
1:1-ден 4:1 дейін және жоғары) ырғақ дұрыс және дұрыс емес
болуы мүмкін. Қарыншаның жиырылу жылдамдығы АВ-өткізгіштіктің (2:1 жиі) жағдайына байланысты және көбіне 90-150 минутты құрады. QRS комплексі тар ( 0,12 с төмен). Р тісшесінің болмауы кезінде оның орнына аратәрізді «жүрекше жыбырының толқыны» (F тісшесі), II, III, aVF және V тіркемелерінде анығырақ, 250—450 в минут жиілікте.
Слайд 45Тұрақты пароксизмальді мономорфты қарыншалық тахикардия
- Жүрек қарыншаларында 30 с. ұзақтықтағы
аритмия. Ырғақ дұрыс және, ЖЖЖ минутына 120-дан 250-ге дейінгі, дұрыс
емес болып бөлінеді. Стандартты ЭКГда бірдей морфологияда QRS комплексі ұзын (0,12с жоғары). Негізгі сипаттық көрініс болып синусты түйін мен қарыншадағы қозудың бір уақытта “қысуы”, яғни “қалыпты синусты” QRS комплексі мен «біріккен QRS комплексінің» түзілуі.
Миокард инфарктінің жеделдеу сатысында тұрақсыз қарыншалық тахикардия
- Стандартты ЭКГда үш немесе одан жоғары ұзын(0,12 с жоғары) минутына 100—250 QRS комплексі ұзақтығы 30 с. аз емес жүрек қарыншасында пайда болатын аритмия.
Слайд 46Тұрақты пароксизмальді мономорфты қарыншалық тахикардия
- Жүрек қарыншаларында 30 с. ұзақтықтағы
аритмия. Ырғақ дұрыс және, ЖЖЖ минутына 120-дан 250-ге дейінгі, дұрыс
емес болып бөлінеді. Стандартты ЭКГда бірдей морфологияда QRS комплексі ұзын (0,12с жоғары). Негізгі сипаттық көрініс болып синусты түйін мен қарыншадағы қозудың бір уақытта “қысуы”, яғни “қалыпты синусты” QRS комплексі мен «біріккен QRS комплексінің» түзілуі.
Миокард инфарктінің жеделдеу сатысында тұрақсыз қарыншалық тахикардия
- Стандартты ЭКГда үш немесе одан жоғары ұзын(0,12 с жоғары) минутына 100—250 QRS комплексі ұзақтығы 30 с. аз емес жүрек қарыншасында пайда болатын аритмия.
Слайд 47Полиморфты жүрекшелік тахикардия (екібағытты, ұршықтәрізді, «пируэтті», немесме torsades de pointes).
Ырғағы дұрыс емес, ЖЖЖ 150-250 мин., ұзын полиморфты деформацияланған QRS
комплексі. Стандартты ЭКГда QRS комплексі ұзын ( 0,12 с жоғары), үнемі морфологиясы өзгеріп отырады. Жиі QT аралығының ұзару синдромында кездеседі, тұрақты және тұрақсыз сипатта болады. Синусоидальді көрініске тән — бір бағыттағы екі не одан да көп қарыншалық комплекстер қарсыбағыттағы қарыншалық комплекстер тобымен ауысады.
Қарыншалық экстрасистолия
- Кезексіз ұзын (0,12 с жоғары) деформирленген QRS комплексі, ST сегментінің және Т тісшесінің дискордантты араласуы. Компенсаторлы үзіліс қатысуы немесе қатыспауы (толық және толық емес) мүмкін.
Толық атриовентрикулярлы блокада
- Еш бір жүрекшелік қозу қарыншаға жетпейтін толық жалпылама жүрекшелік және қарыншалық ырғақ. Айқын брадикардиямен көрінеді.
Слайд 48 Пароксизмальді суправентрикулярлы тахикардия
Пароксизмальді суправентрикулярлы тахикардия — ЖЖЖ жоғарылауы
(150-250 в мин.) мен көп жағдайда дұрыс ырғақпен көрінетін жүрек
ырғағының ұстаматәтізді өзгеруі. Патогенезі бойынша бөлінеді: re-entry механизмі немесе импульс қозғалысының айналмалы, триггерлі, патологиялық автоматизмі және өту жолдары.
ЖМКте суправентрикулярлы тахикардины жүрекшелік және атриовентрикулярлық түрлерінде дифференцацияланбайды.
Слайд 49ЕМІ
Медикаментозды емес терапия
Пароксизмді басуды стабильді гемодинамика фонында және науқастың анық
есінде кезбе нервті қоздыру және атриовентрикулярлы түйіндегі өтуді төмендету
әдістерінен бастайды. Вагусты сынаманы жедел коронарлы синдромда, ӨАТЭ болуына қауіп және жүкті әйелдерге жасауға болмайды. Вагусты сынамалар: тынысты ұстап тұру, форсирленген жөтел, терең тынстан соң жедел ұстап қалу (проба Вальсальвы), тілді түбінен басу арқылы қақырықты стимуляциялау, бетті суық сумен тұншықтыру (сүнгіген ит рефлексі). Ашоффа сынамасын (көз алмасын басу арқылы) көздің тор қабығының зақымы бар науқастарға жасамайды. Каротидті синусақа массажды миына қан құйылу болмаған науқастарға ғана жасауға болады (әдеттегідей, жас науқастарған).
Слайд 50Медикаментозды терапия
Суправентрикулярлы тахикардияны басу үшін мына үш препараттың біреуінен бастау
қажет: аденозин, верапамил (тек тар QRS болғанда), прокаинамид. Басқа терапияны
қолдану мүмкіндігі болмаған жағдайда, мысалы, WPW-синдромында немесе жүрек не коронарлы жеткіліксіздіктерде амиодаронды қолданады(эффектті жылдам береді).
Аденозин 6 мг т/ішіне болюсті 1-3 с ішінеде енгізеді, кейін NaCl ерітіндісін 0,9%-20 мл. Екі минуттан соң эффект болмаған жағдайда қайтадан 12 мг (3 мл) аденозин, тағы эффеект болмаса— қайтадан 12 мг (3 мл) аденозин.
Верапамил (тек тар QRS комплексі болғанда) 2,5—5 мг дозада т\ішіне болюсті 2—4 мин ішінде енгізеді (коллапса немесе айқын брадикардияда) , 15-30 мин соң 5—10 мг қайта тахикардия и гипотензияны болдырмау мақсатында енгізуі мүмкін. ЖЖЖ, АҚ, ЭКГ қарай отырып.
Прокаинамидті (новокаинамид) 10% -10 мл (1000 мг) 0,9% NaCl 20 мл (концентрация 50 мг/мл) ерітіндісіне ерітіп, 50 мг/мин жылдымдықта т/ішіне жаймендеп енгізіді. 20 мин ішінде ырғақ, ЖЖЖ, АҚ, ЭКГ қарай отырып. Синусты ырғақ қалпына келгенде дереу тоқтатады.
Слайд 51ГОСПИТАЛИЗАЦИЯҒА КӨРСЕТКІШ
Электроимпульсті терапияны қажет ететіндей асқынудық болуы.
Алғаш рет ырғақтың
бұзылуы байқалғанда.
Медикаментозды терапиядан эффект болмаған жағдайда (госпитализацияға дейін тек
аритмиялық препараттарды қолданады).
Ырғақ бүзылуының жиі рецидивитенуі кезінде
Слайд 52Жүрекшенің фибриляциясы мен жыбырлы аритмиясы – жүрекшенің координирленген систоласының жеткіліксіздігіне
алып келетін минутына 350—600 жиіліктегі жүрекшенің кардиомиоцит топтарының хаотикалық қозуы
мен бірқалыпсыз жиырылуы. Пайда болу ұзақтығы мен жиырылу мүмкіндігіне байланысты жыбырлы аритмияның келесі түрлерін бөледі:
- Жыбырлы аритмияның пароксизмальді формасы. Бұл формаға тән негізгі ерекшелік— өзіндік жиырылуға деген мүмкіндік. Бұл кезде аритмия ұзақтығы кем дегенде 7 тәулік (жиірек 24 сағаттан аз). ЖМЖде жыбырлы аритмияның пароксизмальді формасын 48 сағатқа дейін және 48 сағаттан кейін деп бөледі.
Слайд 53Жыбырлы аритмияның тұрақты (персистирленген, persistent) формасы
Бұл форманың негізгі ерекшелігі —
өзіндік жиырыла алмауы, бірақ медикаментозды немесе электрлі кардиоверсия көмегімен жиырылуы.
Одан басқа жыбырлы аритмияның тұрақты формасының жиырылу ұзақтығы пароксизмдік формасына қарағанда жоғары. 7 тәуліктен жоғары ұзақтықта болса, жыбырлы аритмияның тұрақты формасының уақытша критериі (бір жыл және одан жоғары) болып табылады. - Жыбырлы аритмияның тұрақты формасы. Аритмияның ұзақтығына байланыссыз медикаментозды және электрлі кардиоверсияға көнбейтін түрін жыбырлы аритмияның жиілік формасына жатады. Жүрекшенің жиырылу жиілігіне байланысты жыбырлы аритмия бөлінеді:
Тахисистолалық ( 90 мин жоғары);
Нормосистолалық (60-90 мин);
брадисистолалық ( 60 мин төмен).
Слайд 54ЕМІ
Синусты ырғақты қалпына келтіру үшін диагностикалық этапта бірінші өшірітте екі
фактордың бірігуіне байланысты: жыбырлы аритмияның формасы мен гемодинамика бұзылысы және
аурлығы: жедел СҚ жеткіліксіздік (артериальді гипотония, өкпе ісігі), коронарлы жеткіліксіздік (ангинозды ұстама, ЭКГда миокард инфаркті көріністері), есінің бұзылуы.
Дигоксин (жүрек жеткіліксіздігі кезінде (СН). WPW-синдромында қолдануға болмайды, жедел МИ, ЖЖ.
Верапамил ( науқаста ЖЖ жеткіліксіздігі кезінде) — 2—4 мин 5 мг дозада т/і болюсті ( коллапс және брадикардияны болдырмас үшін), тахикардияның, гипотензияның алдын алу үшін 15-30 мин ішінде 5-10 мг қайта енгізеді. WPW-синдромы, артер. гипотензия (САҚ 90 мм сын.бағ төмен), кардиогенді шок, жедел және созылмалы ЖЖ, сондай ақ АВ-блокада және асистолиясы бар науқастарға қолдануға болмайды.
Слайд 55Пропранолол (селективті емес β-адреноблокатор) — т\і, сорғалатып, жаймендеп алғашқы 1
мг (0,1 % 1мл) дозада енгізеді, нәтиже болмаған жағдайда дәл
осы дозаны максимальді 10 мг дозаға жеткенше қайталайды. Артериальді гипертензия, жедел ЖЖ, артерияның облитерленген ауруы, бронхиальді астма, жүктілік кезінде қолдануға болмайды.
ГОСПИТАЛИЗАЦИЯҒА КӨРСЕТКІШ
Алғаш анықталған жүрекше фибриляциясы.
Медикаментозды кардиоверсияға көнбейтін жүрекше фибриляциясының пароксизмальді формасы.
Медикаментозды және электрлі кардиоверсияға көнетін гемодинамика бұзылысы және миокард ишемиясымен көрінетін жүрекше (пароксизмальді немесе тұрақты) фибрилляциясы. Аурудың асқынуында антиаритмиялық терапия.
Слайд 56Жүрекше дірілі — жүрекшенің дұрыс ырғағын сақтай отырып жиырылуының жоғарылауы
(жиі 280—320 диапазонда минутына 250-450 дейін жоғарылауы) Қарыншаның жиырылуы АВ-түйіндегі
өту жиілігіне және эктопиялық импульстің жетуіне байланысты, жиі әр бір екінші (2:1) немесе үшіншісі (3:1) өтеді.
ЕМІ
Жүрекше дірілі алгоритмінің догоспитикалық этапы жүрекше фибриляциясынан айырмашылықсыз, емді жүректің аурсыну сезіміне, ырғақ бұзылысына, гемодинамика мен коронарлы қан айналымының бұзылысына байланысты тағайындайды. Қалыпсыз гемодинамикада, жүректің дірілі сияқты асқыныстарында R тісшесімен синхронизацияланған жедел экстраимпульсті терапия (бастапқы разряд 100 Дж) қолданылады. 100 Дж разряд көмектеспеген жағдайда 200 Дж разрядты қолданады.
ГОСПИТАЛИЗАЦИЯҒА КӨРСЕТКІШ
Жыбырлы аритмияға көрсеткіш.
Слайд 57Қарыншалық тахикардия
Ұзын QRS комплексімен пароксизмальді тахикардия шынайы қарыншалық аритмия тәрізді
және суправентрикулярлы пароксизмді тахикардия тәрізді көрініс береді (яғни, Гисс аяқшасының
бөлігінен бөлінуі).
Емі
Қарыншалық тахикардия ырғақты қалпына келтіру мақсатында жылдам активті терапияны қажет етеді. Тұрақсыз гемодинамикада қарыншалық тахикардия жылдам электроимпультсі терапияны қажет етеді. Бастапқы энергия 100 Дж құрайды ( «torsade de pointes» типті тахикардияда — 200 Дж), бірінші разрядтан эффект болмаған жағдайда 360 Дж дейін. Синустық ырғақ қалпына келгеннен кейін науқасты жедел госпитализациялайды және лидокаин немесе амиодаронды қосымша терапия есебінде қолданады. Жүректің жүрекшелік фибриляциясы жүрек—өкпелік реанимацияны қажет етеді.
Слайд 58Стабильді гемодинамика жағдайында медикоментозды терапия:
Лидокаин — қарыншалық тахикардияны басуға қолданады
— 1—1,5 мг/кг (2% 4-5 мл) көлемінде т/і дозада болюсті,
3-5 мин.ішінде. Қажет жағдайда — қайталап 5—10 мин соң( 3 мг/кг жалпы дозада).
Прокаинамид (новокаинамид) — лидокаиннан эффект болмаған жағдайда және электроимпульсті терапия жасау мүмкіндігі болмаған жағдайда — т/і жаймендеп, 100 мг (10% 10 мл NaCl 0,9% ерітіндісімен араластырып 10 мл дейін және 1мл 1 мин ішінде), 1000 мг (до 17 мг/кг массы тела) суммарлы дозаға дейін 100 мг әр бір бес мин.сайын.
Амиодарон — прокаинамидке қарсы көрсеткіш болғанда —150 мг (3 мл) т/і инфузиясы 40 мл 5% декстроз ерітіндісінде. 10—20 мин ішінде. Қарсы көрсеткіштері жылдам т/і енгізгенде пайда болады: гипотония және брадикардия.
Магния сульфат– 1000-2000 мг т/і қолданады(10% 10-20 мл, 20% 5- 10 мл немесе 25% 4-8 мл) жаймендеп енгізеді (алғашқы 3 мл 3 мин ішінде)10—15мин ішінде. Эффект болмаған жағдайда қайталайды, 30 мин соң. MgSО4 3-20 мг/мин жылдамдықта 2—5 сағ. Қосымша терапия негізінде қолданады.
Слайд 59ГОСПИТАЛИЗАЦИЯҒА КӨРСЕТКІШ.
Пароксизмальді қарыншалық тахикардияда барлық науқастар госпитализациялануы қажет.
Қарыншалық экстросистолияда
госпитализацияға дейінгі бір ғана этапта медикоментозды терапиямен көмек көрсетіледі— жедел
стадиялы миокарл инфарктінде жиі (несколько экстрасистол в минуту), толық немесе политопты экстрасистолия болған жағдайда. Бұл кезде препарат — лидокаин немесе амиодарон. Қарыншалық аритмияның профилактикасында лидокаинді негізі қолдануға болмайтынын айта кетуіміз қажет. Монотопты сирек экстрасистолия антиаритмиялық препараттарды қажет етпейді.
Слайд 60Брадиаритмия
Жедел дамитын брадиаритмиялар (ЧСС
реакциямен (синусты брадикардия);
Автоматизм функциясының бұзылысы немесе синусты түйін блокадалары: синустық
түйін әлсіздік синдромы;
нарушением проведения возбуждения в атриовентрикулярлы түйіндегі қозудың бұзылуы:
АВ-блокададағы I не II дәреже,
тоқтауы — АВ-блокадада III дәреже;
Жыбырлы аритмияның брадисистолалық түрі;
медикаментозды терапия: р-адреноблокатор, кальцидің дигидропиридинсіз антагонистері, амиодарон, клонидин, жүрек гликозидтері және т.б.;
Кардиостимулятор жұмысының тоқтауы.
Слайд 61Брадиаритмия госпитальді кезенді қажет етеді,егер:
Гемодинамикалық ауытқулармен көрінсе (АД қан қысымының
кезінде);
жүрек ақауының ақыныстары кезіндегі бұзылыстар ( миокард инфарктісі);
Моргань—Адамса-Стокс синдромы жиілуі кезінде ( кенеттен бас айналу,көз қаратуы,сананың жоғалуы); судорогтар, кіші дәреттің ұстамауы дефекациясы.
Слайд 62ЕМІ:
Тыныс жолдарының өтімділігін жақсарту.
Оттегі терапиясы.
Жүрек қан тамыр жүйесінің АК
және пульссін міндетті түрде әр уақытта бақылап отыру қажет.
ӨЖЖ
мен реанимация шараларына дайындық.
Медикаментозды терапия
Атропин көк тамырға 0,5-1 мг (0,1% 0,5-1,0 мл), қажет жағдайда 3 мг қайталап енгізуге болады. Кері әсер: ауыз кебу, терінің құрғауы, мидриаз, ыстық сезімі, аккомодация паралич, запор, егде жастағы адамдарда есінің нашарлауы.
Слайд 63Атропин терапиясында жүкті әйелдерге электрокардиостимуляция бағыттайды. Электроимпульсты терапияның әсері болмаған
жағдайда өмірге кауіпті факторлар болса эпинефринді тамыр ішілік беруге болады
ГОСПИТАЛИЗАЦИЯҒА КӨРСЕТКІШ
Жедел басталған брадиаритмия ЧСС 40 соққыдан аз болғанжағдайда , Морганьи—Адамса-Стокса болған жағдайда. Гемадинамикасы өте ауыр жағдайда жедел түрде жан сақтау бөліміне жеткізіледі.
Слайд 64Өкпе ісігі,жедел солжақ қарыншалық жеткіліксіздігі
Жедел солжақ карыншаның
жеткіліксіздігі жәнеде оның ең басты көріністері — жүректік астма жәнеөкпе
ісігі — сонымен қатар өзіне тән патологиялың өзгерістер мен көрінеді,барлық клиникалық көріністері ауыр түрде өтеді, цианоз және қоңырау тынысы.
Классификациясы:
1. Іркілу түрі: солжақ қарыншалық (жүрек астмасы,өкпе ісігі); оңжақ қарыншалық (венозды іркіліс үлкени қан айналым шеңберінде).
2.Гипокинетикалық түрі: кардиогенді шок.
Фактор факторы :
60 жастан асқандарда;
Кайталама МИ және астматикалық нұсқауларында;
анамнезінде қан айналу жүйесінің бұзылыстарында, семіздік,созылмалы аурулары,жиі стенокардия ұстамасында және МИ.
Слайд 65Сол жақ қарыншаның созылмалы жеткіліксіздігі:
Кенеттен ауа жетіспеу сезімінің пайда болуы;
Қашықтықтан
естілетін ентікпе дәрежелері,тұншығу ;
кейде Чейн-Стойкса тынысы;
Жөтел( басында құрғақ,артынан қақврвқ аралас),
ақырында – көпірікті қақырық,аз мөлшерде қызғылт түсті);
Науқастың мәжбүр қалыпта болуы,отырған немесе жартылай енкейген (ортопноэ);
Науқас қозғыш,мазасыз;
Бозару және тері беткейінде жоғарғы көлемде бозару («салқын» тер),шырышты қабаттарының цианоздыққа бейімділігі;
Слайд 66тахикардия (минутына 120-150 рет ке дейін);
Мойын венасының ісінуі;
Артериялық кан қысымының
нормада немесе төмен болуы;
Ылғалды сырыл бас кезінде өкпенің төменгі
бөлігіндегі майда көпіршікті сырылдарды айқындауға кедергі келтіреді; майда бронхтың шырышты қабатының ісінуі әлсәз түрде бронхообструкцияның және дауыс саңлауларының тарылуына әсер етеді, құрғақ сырылдар өкпе эмфиземасына көрініс береді;
Альвеоляға дейінгі өкпе ісігі –өкпенің барлық аймақтарында әртүрлі калибірлі ылғалды сырыл естіледі, алыстан естілу касиетіне де тән;
Слайд 67Жедел көмек көрсету тактика :
Жедел көмек көрсету алгоритм :
1. Ингаляциялық
бумен спирті мұрын арқылы катетірлеу бастапқы оттегінің беру жылдамдығы,бастапқы оттегі
берудің жылдамдығы ( 96°С этиль спиртімен ) 2-3 л/мин. Егер де шырышты қабат оттегінің тітіргендіргіш қасиетіне бейімделсе,енгізу жылдамдығын 9-10 л/мин дейін жеткіземіз. Ингаляцияны 30-40 минут жалғастырамыз және 10-15 мин үзіліс жасайды.
2. «Тыныс алу қорқынышы» басу үшін наркотикалық анальгетиктер: морфин 1,0 мл 1% ерітіндісімен араластырып 20 мл 0,9% натрия хлорид ерітіндісі .
3. Гепарин 5000 ЕД көк тамырға.
1-3 пункты міндетті түрде !
Слайд 68
сублингвальды нитраглицерин таблетка түрінде (0,5-1 мг), немесе аэрозол, немесе
спрей (0,4-0,8 мг немесе 1-2 доза); немесе көк тамыр ішілік
0,1% спиртті еріті мен 10 мг га дейін 100 мл изотоникалық натрий хлорид ерітіндісін тамшылату, увеличивать скорость введения с 25 мкг/мин жылдамдық пен артериялық қан қысымы калпына келгенше бақылай отырып енгіземіз;
фуросемид 40-80 мг
көк тамырға;
10 мг диазепамды көк тамырға нәтиже болғанша бөлшектеп енгіземіз.
Слайд 695. Артериальды гипертензия кезінде:
нитроглицерин таблеткасын (аэрозоль күйінде жақсы эффек) 0,4-0,5
мг сублингвальды, біржүйелі;
фуросемид 40-80 мг көк тамырға;
нитроглицерин көктамырға 0,1% спиртті
ерітіндімен 10 мг ға дейін 100 мл изотоникалық натрий хлоридті тамшылару, нитропруссид натрий 30 мг 300 мл 5% декстроза ерітіндісін көк тамырға тамшылату, біртіндеп әсер ету эффектісіне байланысты препаратты 0,3 мкг/(кгхмин) дейін жоғарылатамыз, артериялық қан қысымын бақылай отырып;
10 мг диазепамды жақсару әсерә болғанша көк тамыр ішілік тамшылату .
Слайд 706. ӘЛСІЗ гипотензияда (систолиялық қысым 75 – 90 мм рт.ст.):
Науқасты
басын жоғары қаратып жатқызу;
250 мг допаминді 250 мл изотоникалық
натрий хлорид мен араластыру;
фуросемид 40-80 мг көк тамыр ішілік.
Слайд 717. При выраженной артериальной гипотензии:
уложить больного, приподняв изголовье;
допамин 200 мг
в 400 мл 5% раствора декстрозы внутривенно капельно, увеличивая скорость
вливания с 5 мкг/(кгхмин) до стабилизации артериального давления на минимально возможном уровне;
при повышении артериального давления, сопровождающемся нарастающим отеком легких, дополнительно нитроглицерин внутривенно капельно 1% спиртовой раствор до 10 мг в 100 мл изотонического раствора натрия хлорида, увеличивать скорость введения с 25 мкг/мин до эффекта под контролем артериального давления до достижения эффекта;
фуросемид 40-80 мг внутривенно струйно только после стабилизации артериального давления.
8. Мониторирование жизненно важных функций организма (кардиомонитор, пульсоксиметр).
Слайд 72Гипертоникалық криз
Гипертоникалық криз – клиникалық синдромы, артериялық қан қысымының тез
арада жоғарылауы мен, субъективті және объективті церебральдық көоіністер мен,
жұрек тамыр және жалпы вегетативті бұзылыстар жиынтығы.
ГК ағымы бойынша классификация :
1. Асқынған(критикалық, emergency)коронарлы,милық, бүрек қан айналымымен көрініс беретін және артериялық қан қысымының төмендеуін талап ететін,бірінші минуттар мен сағат аралығында парентеральды препараттар көмегімен жүреді.
2. Асқынбаған (критикалық емес, urgency) гипертензивті криз артериялық қан қысымының бірнеше сағат ішінде төмендуінмен көрініс береді.
Кипертензивті кризге жедел көмек :
1. Нейровегетативті.
2. Тұз-су.
3. Тырысулық.
Слайд 73Гипертензивті криздің асқынуы:
1.Цереброваскулярлы
а) бас ми қан айналым бұзылыстары (инсульт, субарахноиды
Кан
кұйылу);
б) жедел гипертониялық энцефалопатия бас ми ісігімен.
2.Кардиальды:
а) жедел жүрек жеткіліксіздігі;
б)
миокард инфарктісі ,жедел коронарлы синдром.
3. жедел аорта сырылуы, аорта аневризмасының жыртылуы.
4. Жедел бүйрек жеткіліксіздігі.
Слайд 74 Гипертензивті криздің тұз су алмасу формасы:
Жедел басталу формасы;
Диастикалық қысым
жоғарылауы мен пульстің азаюы;
Ұйқызыздық,әлсіздік;
бозару;
Бас ауру;
Жүрек айну, құсу;
парестезия;
аз мерзімді буын
әлсәздік, гемипарез, афазия, диплопия.
Слайд 75Гипертензивті криздің тырысу формасы :
Систололық және диастолалық қысымның кенеттен жоғарылауы;
Жүйке бұзылыстық қозу;
Интенсивті бас ауруь;бас айналу;
Жүрек айну, кайталамалы лоқсу;
Ауыр көз
бұзылысы–уакытылы көрудің төмендеуі
Естің жоғалуы;
клоникалық-тониқалық судор.
Слайд 76 ГК асқынысы:
1.жүрек аймағында:
миокарда инфарктісі және стенокардия дицтебилизациясы;
Жедел
сол жак қарыншалық жеткіліксіздік.
2. Аорта жедел қабықтануы .
3.бас ми аймағынан:
Жедел
гипертензивті энцефалопатия;
Инсульт;
Транзиторлы ишемиялық атака.
4. бүйрек аймағында:
Жедел бүйрек жеткіліксіздігі.
5. көз сетчатки :
Көз сетчаткасына қан құйылумен жедел ретинопатия.
Слайд 77Ажыратпалы диагностика:
Гипертензивті кризді артериальді гипертензияның нашарлауы немесе декомпенсацидан ажырату керек.
Слайд 78Негізгі диагностикалық шаралар тізімі:
1.Жалпы жағдайын және өмірге маңызды функцияларды бағалау:
есі (қозғыш, есеңгіреу, ессіз), тынысы (тахипноэ болуы);
2. Визуальді бағалау:
а) науқас
қалпы (жатыр, отыр, ортопноэ);
б) тері беткейлер түсі (бозғылт, гиперемия, цианоз) және ылғалдылығы.
в) мойын тамырлары (веналар ісінуі, көрініп тұратын пульсация);
г) перифериялық ісінулер.
3. Пульсті зерттеу (дұрыс, дұрыс емес), ЖЖЖ өлшеу (тахикардия, брадикардия).
4. Әрбір 15-30 мин.сайын АҚ екі қолдан өлшеу.
5. Перкуссия: жүректің қатыстық тұйықтығы шекарасының солға ығысуы.
6. Пальпация: жүрек түрткісін бағалау.
Слайд 797. Жүректің аускультациясы : тондарды, шулардың, қолқа үстінде ІІ тонның
акценті және ыдырауы.
8. Қолқаны (қолқа қатпарлануына немесе жыртылуына күдік туғанда)
және бүрек артерияларын (стенозға күдік туғанда) аускультациялау.
9. Өкпе аускультациясы: екі жақты әртүрлі калибрлі ылғал сырылдар болуы.
10. Көз көрудің, құсудың, тырысулар, стенокардия, ентігудің болуын қарау, диурезді бағалау.
11. Неврологиялық статусты зерттеу: естің, көру аймағының төмендеуі, дисфагия, тыныс алудың бұзылыстары, статика және жүрудің бұзылысы, зәрдің тоқтамауы.
Слайд 80Аспаптық зерттеу.
1. 12 тіркемеде ЭКГ тіркеу: ырғақты, ЖЖЖ, өткізгіштікті, сол
жақ қарыншаның гипертрофия белгілеріне, ишемия және миокард инфарктін бағалау.
Қосымша диагностикалық
шаралар:
1. қандағы глюкоза деңгейіне экспресс анализ;
2. артериальді қан қысымын тәуліктік мониторирлау (көрсеткіш бойынша).
Слайд 81Медициналық көмек көрсету тактикасы.
мақсаты: өмірге маңызды функцияларды стабилизациялау.
Асқынбаған гипертензивті криз:
1.
Науқас қалпы – ьасын жоғары көтеріп.
2. ЖЖЖ, АҚ әрбір 15
минут сайын бағалау.
3. АҚ біртіндеп алдынғыдан 15-25% төмендету немесе ≤160\110 мм рт.ст. 12-24 сағат көлемінде.
4. Пероральді гипотензивті дәрілік заттарды қолдану (бір препараттан бастау): нифедипин, каптоприл, пропранолол, бисопролол, метопролол).
5. Бас миының перифериялық тамыр қарсыласуды төмендету және стабилизациялау - винкамин 30 мг
Слайд 82Систолалық қан қысымы жоғарылауы мен тахикардия қосылғанда:
Пропранолол (селективті емес β-адреноблокатор)
-ішке10-40 мг;
Клонидин ( орталық әсерлі препараттар) – тіластына 0,075-0,150 мг.
диастолалық
артериальді қысымның көтерілуі немесе систолалық артериальді қысым мен диастолалық артериальді қысым қатар көтерілгенде:
Каптоприл (ингибитор АПФ) – сублингвальді 25 мг;
Нифедипин (кальций каналдарының блокаторы II типа, дигидропиридин) - сублингвально 10-20 мг.
Слайд 83Асқынған гипертензивті криз:
1.Тыныс жолдарының санациясы.
2.Оксигенотерапия.
3.Веноздық ену.
4.Дамыған асқынуды емдеу және гипотензивті
препараттарды таңдауда ажыратпалы қарау.
5.Антигипертензивті терапияны парентеральді препараттармен жүргізеді.
6.АҚ жылдам төмендету
(15-20% бастапқыдан бір сағат көлемінде, сосын 2-6 сағатан соң 160 и 100 мм рт.ст. дейін (пероральді дәрілік препараттарға ауысуға болады).
Слайд 84Жедел инфаркт миокардымен немесе жедел коронарлы синдроммен асқынған гипертензивті кризде:
Мақсаты:
ауыру ұстамасын басу, миокард қоректендіруін жақсарту, артериальді қысымды төмендету:
Нитроглицерин 0,5мг
сублингвальді, аэрозол немесе спрей күйінде (0,4 мг, немесе 1 доза), қажет жағдайда әрбір 5-10 минут сайын қайталаайды, немесе тамырішілік 10 мл 0,1% ерітіндіні 100 мл 0,9% натрий хлорид ерітнідісіиен тамшылатып (2-4 тамшы минутына) АҚ және ЖЖЖ бақылау арқылы;
Пропранолол (селективті емес β-адреноблокатор) – тамырішіне баяу ағыммен 1 мл 0,1% ерітндіні (1мг) енгізеді, осы дозаны 3-5 минуттан соң АҚ және ЭКГ бақылау арқылы ЖЖЖ минутына 60 болғанда қайталауға болады; максимальді жалпы доза 10 мг;
АҚ жоғары сандары сақталғанда: эналаприлат (ингибитор АПФ) 0,625-1,250 мг тамырішіне баяу 5 минут көлемінде, 20 мл 0,9% натрий хлорид еріт.араластыру;
Слайд 85Морфин (наркотикалық анальгетик) 1 мл 1% ерітіндіні 20 мл 0,9%
натрий хлорид еріт.араластырып және тамырішіне 4-10 мл бөлшектеп енгізеді (немесе
2-5мг) әрбір 5-15 минут сайын ентігу және ауырсыну синдромы басылғанша, немесе жағымсыз әсерлер туындағанша (гипотензия, тыныс тежелуі, құсу);
Варфарин 2,5 мг, немесе ацетилсалицил қышқылы –160-325 мг шайнау жағдайды жақсарту мақсатында.
Жедел сол жақ қарыншалық жеткіліксіздігімен асқынатын гипертензивті криз:
Мақсаты: өкпе ісінуін тежеу, АҚ төмендету:
Эналаприлат (ингибитор АПФ) 0,625-1,250 мг т/і баяу, 5 минут көлемінде, 20 мл 0,9% NaCl еріт.араластыру;
Фуросемид тамырішен 20-100 мг.
Слайд 86Жедел қолқа қатпарлануы немесе қолқа аневризмасының жыртылуымен асқынған гипертензивті криз:
мақсаты:
АҚ жылдам 100-120 және 80 мм рт.ст.дейін төмендету (немесе бастапқыдан
25% 5-10 мин көлемінде төмендету, әрі қарай көрсетілген сандарға дейін), миокард жиырылғыштығын төмендету:
Пропранолол– т/і, баяу бастапқы доза 1 мл 0,1% еріт. (1мг), осы дозаны 3-5 мин.соң қайталау, ЭКГ және АҚ бақылау арқылы ЖЖЖ минутына 60 төмендегенше; максимальді жалпы доза 10 мг;
Нитроглицерин т/і 10 мл 0,1% еріт. 100 мл 0,9% NaCl еріт. тамшылатып (2-4 тамшы минутына) және алғашында 1 мл/мин жылдамдықпен (1-2 тамшы миутына). Енгізу жылдамдаған әрбір 5 мин сайын 2-3 тамшыға науқас жағдайын байланысты көбейтуге болады;
Егер β-адерноблокаторлар қарсы көрсеткіш болса, онда верапамил т/і, 2-4 мин 2,5 – 5 мг (0,25% - 1-2 мл) қайталамалы енгізу 5-10 мг 15-30 мин.кейін.
Ауырсыну синдромын басу үшін - морфин 1 мл 1% еріт. 20 мл 0,9% NaCl еріт. Араластырады және тамырішілік бөлшектеп 4-10 мл (немесе 2-5мг) әрбір5-15 мин.сайын енгізеді, ауырсыну синдромы және ентігу басылғанша, немесе жағымсыз әсері туындағанша (гипотензия, тыныс тежелуі, құсу);
Слайд 87Гипертензивті энцефалопатиямен асқынған ГК:
АҚ жылдам және абайлап төмендету.
Эналаприлат (ингибитор АПФ)
0,625-1,250 мг т/і баяу 5 мин.көлемінде, 20 мл 0,9% NaCl
еріт.араластыру;
Тырысу синдромында – диазепам т/і бастапқы дозада 10-20 мг, кейін қажет болғанда – 20 мг б/е немесе т/і тамшылатып.
МҚЖЖ немесе субарахноидальді қан кетумен асқынған ГК:
АҚ төмендету баяу жүргізіледі.
Эналаприлат (ингибитор АПФ) 0,625-1,250 мг т/і, баяу 5 мин. Көлемінде, 20 мл 0,9% NaCl еріт.араластыру;
Преэклампсиея немес эклампсиямен асқынған ГК:
Магния сульфат т/і 400-1000 мг, алғашқы 3 мл 3 мин көлемінде немесе тамшылатып 200 мл 0,9% NaCl еріт.;
Нифедипин (ІІ типті кальций каналдарының блокаторы, дигидропиридиндер) - тіластына 10-20 мг.
Слайд 88Жедел гломерулонефритпен асқынған ГК:
Нифедипин 10-40 мг ішке;
Фуросемид 80-100 мг.
Шұғыл госпитализацияға
көрсеткіш:
Асқынбаған гипертензивті криз, жедел мед.көмек этабында басылмайтын – кардиологиялық немесе
терапевттік бөлімге госпитализацияялау.
Асқынған гипертензивті криз – дамыған асқынуды есепке ала отырып шұғыл госпитализацияялау,науқасты жатқызып тасымалдау.
Мед.көмек көрсетудің эффективтілік индикаторы:
Ағзаның өмірге маңызды функцияларын стабилизациялау.