Презентация для урока казахского языка

Құнанбаев


Орындаған: ҚР, Қарағанды медициналық интерколледжінің оқытушысы Байтасова Асем Амангельдыевна

Бұйрық рай
(повелительное)
Қалау

рай
(Желательное)

Шартты рай
( Условное )

көмекші етістіктер келеді, келді, келіп отыр арқылы жасалады.
Мысалы: Менің

театрға бар+ғы+м келеді.
Менің театрға барғым келді.
Менің театрға барғым келіп отыр.
Желательное наклонение выражает желание, намерение говорящего и образуется путем прибавления к корню глагола суффиксов –ғы,-гі,-қы,-кі +личные окончания+ вспомогательные глаголы келеді, келді, келіп отыр.
Отрицательная форма образуется при помощи отрицательных суффиксов –ма,-ме,-ба,-бе,-па,-пе, которые присоединяются к корню глагола келеді: жаз+ғы+м кел+ме+йді.

келеді

Біздің оқы+ғы+ мыз келеді
Сендердің оқы+ғы+лар+ың келеді
Сіздердің оқы+ғы+лар+ыңыз келеді
Олардың оқы+ғы+сы келеді

қою арқылы жүзеге асады. Етістікке+ са,-се жұрнағы+жеке жалғаулықтар жалғанады. Мысалы:

Сен кел+се+ң, мен де келемін. Көр+се+м, айтамын.
Мысалы: Мен жаз+са+м Біз жаз+са+қ
Сен жаз+са+ң Сендер жаз+са+ң+дар
Сіз жаз+са+ңыз Сіздер жаз+са+ңыз+дар
Ол жаз+са Олар жаз+са
Условное наклонение обозначает действие, являющееся условием для совершания другого действия. Отрицательная форма - суффиксы
-ма,-ме,-ба,-бе,-па,-пе. Мысалы: мен жаз+ба+са+м, I и II лице прибавляется частица –шы,-ші жаз+ба+са+м+шы, жаз+ба+са+ң+шы.

және көпше түрде жіктеңіз.

Үйрену, шығу, танысу, тексеру.

Үлгі: Менің үйрен+гі+м келеді,

Біздің үйрен+гі+міз келеді.

бар...келеді. Гүлденнің өлең айт.....келеді. Сенің театрда жұмыс істе....келеді ме? Біздің

колледжге түс....келеді. Менің жауап бер....келіп отыр. Бұл фильмді көр....келмейді. Асханадан тамақ іш...келмей отыр. Баланы балабақшадан ал...келмей ме?

жіктеңіз.

Тауда сырғанау, коньки тебу, домбырада ойнау, ерте тұру.

Үлгі: Мен тауда

сырғана+са+м
Сен тауда сырғана+са+ң
Сіз тауда сырғана+са+ңыз
Ол тауда сырғана+са

АБАЙ
(1845-1904)
Қазақ халқының ұлы ақыны Абай 1845 жылы Семей облысы
Абай ауданында дүниеге келген. Абайдың әкесі өте қатал
болса, шешесі Ұлжан қайырымды, тілге бай болған. Әжесі
Зере мен анасы Ұлжан Абайға ертегілерді, аңыз-әңгімелерді
айтып, жақсы тәрбиелеп отырған. Әкесі Құнанбай Абайды
9 жасында Семейдегі діни мектепке береді. Семейде жүргенде
үш ай орыс мектебінде оқиды. Абай Пушкинді, Лермонтовты,
Крыловты көп оқып, шығармаларын қазақ тіліне аударады.
Абай аударған Пушкиннің “Татьянаның әні”, Лермонтовтың
“Қараңғы түнде тау қалғып” деген өлеңдеріне ән шығарған.
Абай өз заманында болыс-билерді қатты сынға алған. “Болыс
болдым, мінекей”, “Интернатта оқып жүр” өлеңдерінен байқауға
болады. Абай 1904 жылы қайтыс болды. Ол өз шығармаларын
кітап болып 1909 жылы Петербург қаласында басылып шық-
қанын көрмей кетті. Абай шығармалары орыс тіліне, шетел тіл-
деріне аударылды. Қазіргі таңда бүкіл әлем таниды. “Қазақтың ақыны- Ыбыраһим” деген басылыммен кітап болып шығады. Шын
аты Ибраһим.

арнап жазады. Абайдың кішкентай балалық
шағынан үлкен азамат-ақын дәрежесіне жетуін

көрсеткен.
Абай қазақтың ұлы ақыны, философ, ағартушы, аудармашы,
композитор, жазба әдебиетінің негізін қалаушы.

шешесі қандай мінезді адамдар болған?
Абайды кім тәрбиеледі?
Ол қайда оқыды?
Кімнің шығармаларын

қазақ тіліне аударды?
Абай туралы эпопеяны кім жазды?
Онда ол нені көрсеткен?
Абайдың шығармалары қашан басылып шықты?
Абай шығармаларында кімді сынады?
Абайдың қандай шығармаларын білесіз?

келу.