«АдыгэхэмкIэ цIыфым идахэ аIоным нахь лъапIи щыIэп, иIае аIонри хьадэгъущэм фэдэу щыхъущтыгъ».
«Одно острое слово – человек обречен на позор. Восхваляющая песня – и человек вознесен на вершину славы».
КIэрэщэ Тембот.
«Чъыгыжъ джадэхэм, иныжъ хабзэу, чIыпIабэ аубытыгъэу, мэз чIэхъу Iэхъу - лъэхъоу щытых».
« …Чъыгыжъмэ пхъэцэу атыришIагъэхэри къэтэбэ дэхэ дэдэу къыщэхъу».
«Тыгъэмыхъо чапэхэмрэ бгы тхыцIэхэмрэ зэлъызыIыгъ тфэй мэзышхо чIэхъухэми фитэу жьы къащещэжьы».
«КъокIэ-бгычIэмэ изакъоу ахэфагъэу зэхъум, Ерстэм, тамэ къыгокIагъэу быбыным фэдэу, ыгурэ ышъхьэрэ псынкIэу, гоошъхьаоу нычэпэ шъхьащылъыгъэри тезыжьыгъэу гъэшIэгъонэу зэу зыкъихъожьыгъ».
Бэрэ пэмытэу Оштэн ышыгу а пщэ шIуцIэ-шхъуантIэхэр мэшIо плъыгъэ къамыщхэм зэхаупкIатэу фежьагъ.
Дэплъыешъ, мыжъобг цэкIэшхор иныжъ блыпкъэу ошъо шхъуантIэм кIэгъэкъуагъэу къыщэхъу.
« Хыр псэушъхьэ джэдэшхоу зиIуант1эу, уалъэу къакIорэм фэд. Анахьэу хыр псэушъхьэ фэдэу къыщызгъэхъури нэпкъым къызэрезаорэр ары – гъуахъоу къыдэбэнае, пэмылъэшыгъэу губж Iупсыр ыутхэу зэкIэожьы, ыгъэплъэхъоу ыгъапцIэ шIоигъо фэдэу, къедэхашIэу къебзэи…».
« …ЩыIакIэр рагъэкIэрэкIэнэу тхыпхъэ дахэхэри къыхахыщтыгъэ, дышъэ идэгъэ дахэхэри агъэчъыщтыгъэ, нэтеплъэгъу закъокIэ лIым фэшIу шъуашэ фадыни алъэкIыщтыгъэ – зэраIоу, аIапэ дышъэр къыпызыщтыгъэ».
«Бэ зыгъашIэгъэ нахьи, бэ зылъэгъу»
К1эрэщэ Тембот ц1ыфым иобраз къызэригъэлъагъорэр.
1. Ш1улъэгъур, л1ыгъэм фэдэкъабзэу, 1ахь мыгощ.
2. Шъоури 1эш1у, ау зыгу римыхьрэм ышхырэп.
3. «Бэ зыгъаш1эгъэ нахьи, бэ зылъэгъу»,
4. «Нэр ащэ, напэр ащэфы», «1оф мыублэм блэ хэс». (Ш.З.).
5. «Дахэм Блэр гъуанэм къырещы» -а1уагъ.
6. Теплъэ дахэм, зек1ок1э-ш1ык1э дахэм ц1ыфыр сыдигъок1и къагъэдахэ, къагъэбжьыш1о.
7. Жъыр бгъаш1омэ, пшъхьэ огъэш1ожьы» - а1о адыгэмэ.
8. « Пчъэ1ушъхьа1ум плъакъо иудзыгъэми, уянэ къыуаджэмэ къэгъэзэжь», - а1о адыгэмэ.
9. « Улажьэмэ лыжъ пшхын, умалыжьэмэ лажьэ бгъотын»
10. « Е ул1ын, е ул1эн» зыфа1уагъэр мыщ фэдэ ч1ып1э ушэтып1э а1оба.
11. Мэзрэ чэщрэ уишъэф ащымы1у а1ощтыгъэ, ау шъэф 1отап1эу я1агъэр хьак1эщ зэгъок1ыр арыгъэ.
12. Л1ыгъэм мак1эм рыкъэйрэр, л1ыгъэшхом лъы1эсыщтэп!.. .(Ш.З.)
13. Зэогъум шышъхьэ мыгъаз» - зыфа1орэм фэд.. .( Ш.З.)
14. Е ул1эн, е ул1ын. (18. Ш.З.).
15. Блэ зэуагъэр аркъэнми щэщтэ» зэра1оу…(19. Ш.З.).
16. «Ц1ыф зыщымылъэхъужьын тхьэ уехь!».. .(Ш.З.)
17. « Ц1ыфмэ къыбдамылъэгъущт шхыни, шъуаши, бгъахъи, блэжьи сыд апк1а!» - а1ощтыгъэ адыгэмэ.(64. Ш.З.).
19. «Ащ ыц1э хэры1урэм ялый!, «Ащ идауш фэдэр ил1ыгъ, ил1ыгъэ фэдэри иц1ыфыгъ!».(73. Ш.З.).
20. Гуащэр къыщи, псаоу, тхъэжьэу къэнэжьыгъ зыфа1уагъэр пшысэмэ…(33. Ш.З.).
21. Хьак1эр мэфищэ щысмэ унагъом щыщы мэхъужьы зэра1орэм тетэу, синахьык1э 1энат1э сы1ууцуагъэ(251. Ш.З.).
22. Ц1ыфхэр ылъытэным ежь ышъхьэ ылъытэжьыни ди1ыгъэу щытыгъ.(113. Ш.З.).
23. Шъхьак1ор зыфэмыщэчырэр ишъхьак1о тек1одэжьы.( 104. Ш.З.).
Ч1ыопсыр къызэригъэлъагъорэр.
Гущы1эжъхэмрэ адыгэхэмэ а1уагъэхэмрэ.
1. Чыжьаплъэм фэдэп, благъэу ущытэу зыхъурэм, уаем Оштен шыгу щыхъэрэ- щыш1эрэ гъэш1эгъон дэд. Шыблэо маш1оу ынап1э ик1ыгъэм бгым ышыгу зэхиупк1атэ фэдэу къыпщэхъу. Шыблэ маш1охэри зэ къамыщ псыгъоу, зэ блэшхо 1онт1агъэу, зэ аркъэн зэблэдзыгъэу, зэй чъыгы къутэиэшхоу маш1о зык1энагъэм фэдэу мэш1о къутэмэ жъгъэибэу- бгышъхьэм зыкъыхасэ, сэпэ фаоу къео, к1илъэшъоу къытриупц1эу къео,зэблэу, зэбледзы, мэгъуахъо, мэц1ац1э. (182.)
2. Хъураеу а уц къэшхъо хышхом нэмык1 зи ынэ къыпэш1офагъэп.(178.
Нэр зыдаплъэрэм зи къыпэк1эуцон щы1агъэп, зэшъозэпц1эу убгъугъэ ч1ыгу хъураем ошъо шхъуант1эр щыуанышхоу къышъхьащыу1убагъэ фэдэу, ч1ыгумрэ уашъомрэ зыщызэтелъыр 1упк1эу олъэгъу фэдэу къыпш1ош1ы.(178.Ш.З).
3. Тыгъэмыхъо чапэхэмрэ бгы тхыц1эхэмрэ зэлъызы1ыгъ тфэй мэзышхо ч1эхъухэми фитэу жьы къащещэжьы.(128. Ш.З.).
4. Чъыг пц1анэхэм куами агомытэу, пкъэу упсэхьыгъэм фэдэу, лъагэу за1эты, п1уак1эуи итэкъухьагъэх.(132. Ш.З.).
5. Чъыгыжъ джадэхэм, иныжъ хабзэу, ч1ып1абэ аубытыгъэу, мэз ч1эхъу 1эхъу- лъэхъоу щытыгъ. (128. Ш.З.).
6. Ошъочапэр джыри нэфыпсэу, бгышъхьэ лъагэхэри тыгъэ бзыйхэм къагъэлыдызэ, бгы т1ок1э лъэгухэм пщапэр щызэхао, мэзахэр къепсыхы.(92. Ш.З.).
Зэгъэпшэныр.
Эпитетымрэ метафорэмрэ.
1. Бэ ш1эн мак1э ш1эн – а хьэк1э- къуак1эмэ ар а1эк1эфэн.(136. Ш.З.).
2. Икъэлъэгъуак1э фэдэр ибзэхыжьык1.(137. Ш.З.).
3. Умыуцумэ къиуцук1 у1ук1эн.(135. Ш.З.).
4. Мафэ къэси упч1э бжыб а1эгу илъэу унагъом ышъхьэ л1ыжъэу Таур дэжь чъэщтыгъэх, адрэми бэр фызэхэмыфэу, бэри ищыпэзэхэхэу гугъу хэтыгъ.(112. Ш.З.).
1. Ишхо тыжьын телъхэми тыгъэ бзыйхэр ащэджэгу. Ицокъэ-маистэхэри плъыжьбзэ тэпых. Сыдми, мэзы атакъэм фэдэу, къолэнэу зэхэлъ, ежь к1элэ зищыпэшэс п1онэу, шым къец1ык1ок1эу, нысхъапэу тырапхыхьагъэ фэдэу, тегъэпк1агъэу тес.(135 Ш.З.).
2.Хъулъфыгъэми ащ фэдэ зэте1эжэгъэ икъэшъуак1э, пщэм хэхьаны ч1ылъэм къехыжьынышъ, жьыхьарзэ коренэу, умылъэгъужьэу, къэшъо псынк1эу зыкъыщырит1эным фэдэр, л1ыгъэ пхъашагъэу, к1оч1э лыягъэу къоушъэфагъэу къолъэу къыпш1уегъэш1ы.(76. Ш.З.).
3. И1эшъхьэтелъит1у итамэу бзыу к1эрак1эу зи1этын, пщэсым хэхьэжьын фэдэу, …(76. Ш.З.).
4. Суанд, мыжъосыным фэдэу, ышъхьэ 1этыгъэу и-закъоу пчэгум итыгъ. Пщынаохэм яорэд къыхадзэгъэ ужи, къызэрыригъэжьэщт ш1ык1эм егупшысэ п1онэу, чъыгъэм фэдэу, т1эк1урэ щытыжьыгъ.(75. Ш.З.).
5. Ау адыгэ орэдыр... Ыгуи ыпкъышъоли зыгорэущтэу псынк1э хъугъэу ч1ыгум тыре1этык1ы, бзыоу ошъогум итым фэдэу, Дунаем идэхагъэ къыхегъаплъэ, дэхэгъэ хъырахъишъэхэр идунэе 1эрылъхьэу къыщегъэхъу, щы1эныгъэм и1эш1у ыгу къырагъачъэ, ц1ыф тхьамык1эу насып фэхъуапсэхэм гук1эгъушхор ыгу къыщафе1эты, ыпсэ ц1ыфыгъэ 1эш1у къырегъачъэ.(107. Ш.З.).
6. Гуащэ къэсэщэ с1уи, блашхъо сиунэ изгъэт1ысхьагъ… - ы1уи, лыуз фэхъоу ыгу къызэк1ифызагъ.(79.)
7. Ау сыдэу зимыш1ыгъэми ыкъурбэкъэй хьэ ц1ык1ум ыт1упщырэп, бамык1ым фэдэу зыхигъэнагъэу хэш1агъэу пылъыгъ.(185. Ш.З).
8. Ащ дэжьым шъуипшъашъэу плъэгъурэм блэшхъо ябгэу зыкъызэкъуихыгъ.(315. Ш.З.).
9. Зэхэжъо –зэхаш1, ш1ои, сапэ, ухахьэмэ ухэк1одэным фэд.(299. Ш.З.).
Фразеологизмэр.
Если не удалось найти и скачать доклад-презентацию, Вы можете заказать его на нашем сайте. Мы постараемся найти нужный Вам материал и отправим по электронной почте. Не стесняйтесь обращаться к нам, если у вас возникли вопросы или пожелания:
Email: Нажмите что бы посмотреть