“Кедей к?йі”, “М??ке туралы” Айк?міспен айтысы .

шығармашылық жолы


“Шағым”, “Кәдірбайдың төбеті” сатиралық өлеңдерін жатқа айту.

ауыз әдебиетінің ірі өкілі. Сүйікті шығармашылығы – айтыс. Батырлар туралы

өз халқын қорғаған ерлік істері туралы жырлаған ақын. Соғыс жылдарында Қоршаудағы Ленинград қаласын қорғаған батырларға арнап жазған «Ленинградтық өренім» атты өлеңі көп ұлтты кеңес әдебиетінің ең үздік шығармасы. 1934 жылы Алматыда республикалық айтыстың лауреаты, СССР мемлекеттік сыйлығының лауреаты, 1941 жылы Ленин және Еңбек Қызыл Ту орденімен марапатталған.

1- тапсырма
Өмірбаяны

болашағын армандаған бұқарашыл бағыттағы Абай, Махамбет, Сүйінбай, Шернияз секілді ақындар

мектебінің ірі өкілдерінің бірі – жыр алыбы Жамбыл.

Жамбыл шығармашылығын төрт топқа бөліп қарауға болады.Өзі кедейлікті көп көрген ақын алдымен байларды, халықтың қолы жете алмаған байлықты сынайды. Ондай көріністер «Сәт сайланарда», «Мәңке туралы», “Кәдірбайдың төбеті”, «Шалтабайға» т.б. өлеңдерінде жиі кездеседі

еңбегіне, төккен теріне қарай жари қоймағанын айтады.
Теңсіздік
Қалқабайдай қайран жас,
Бекеттен

нан қоймайды,
Жалаң аяқ, жалаң бас

Қалқабай неге жарымайды?

Кедейдің адал еңбегін қорғайтын болыс-би болмады.

Заманның әділетсіздігі баяндалады.

Заманның әділетсіздгін, халықты зар илеткен би-болыстардыаш қасқырға теңеп, күлкі етеді.

Жалаң аяқ, жалаң бас –аш, кедей адам

күміс ер-тұрманы жоғалады.
Болыс ұрыны жақтап, ақынға теңдік бермейді.
Ақын болыс Мәңкеге

арызданады. Ұрыны жазалауын өтінеді.

Өжет ақын шындықты бетке айтып, сол жерде осы өлеңді шығарады.
Өнімі азырақ жерде,
Үстіне тұз арта келеді.
Ыңыранып отырып алады,
Әр алуан қырға салады.

Өнімі-ақын өзі ешқандай пара бермейтіндігін айтады.

Алуан қырға(ау.мағ.)-болыстың сан алуан қулығын атап тұр.

ақын.
пысық келеді(ау.мағ.)-ширақ, іскер ұғымында берілген
пұшық келеді(ажуа, кекесін)-сүйкімсіз, көңілге қонымсыз
іс

істеп, халықтың жиркенішін тудырушы өкілдер.

Жанғайлық болысы пысық келеді,
Мұрындары пұшық келеді.

небір бұлбұл, небір дүлдүл ақындармен айтысып тізе бүктірген. Алғашқы айтыстары

ойын-тойларда өтеді. Жамбыл жастықтың салтын сақтап, Айкүміс, Бұрым, Сара сияқты қыздармен айтысады

айтысқаннан гөрі, сырласқанға көбірек ұқсайды. Сондықтан да айтыста драмадан гөрі,

лирикалық сыр басым"

ащы шындықпен жеткізу.
Жанр түрі – поэзия ( сатиралық өлең).
Идеясы –

автор тақырып өзі куә болып жүрген кедей күйі, қайырымсыз би-болыстың әділетсіздігі, халықтың ауыр тұрмысы суреттеледі.
2 шумақ.
33 тармақ.
1 бунақ.
Әдеби теориялық ұғымдар: Теңеу – бұлағымдай, өркеш-өркеш жарасқан, шоқылардай, судай.
Өлеңнің тәрбиелік мәні: Ел билеуші атқа мінерлерді дұрыс жолға шақыру. Әділдік орнатуға шақыру.

“Кедей күйі” өлеңнің сатылай кешенді талдау

парақорды жақтап, әділетсіз шешім қабылдаушы Мәңкені келеке мазақ ету.
Жанр түрі

– поэзия ( сатиралық өлең).
Идеясы – ажуа, мазақ арқылы бидің намысына тиіп, пара емес, халық мұңын жоқтауға үндеу.
2 шумақ.
33 тармақ.
1 бунақ.
Әдеби теориялық ұғымдар: Теңеу – бұлағымдай, өркеш-өркеш жарасқан, шоқылардай, судай.
Өлеңнің тәрбиелік мәні: Ел билеуші атқа мінерлерді дұрыс жолға шақыру. Әділдік орнатуға шақыру.

“Мәңке туралы” өлеңнің сатылай кешенді талдау

Тақырыбы: «Менің заманымның келбеті»

Кейіпкерге хат “Жамбыл ата...”

оның басты себебі Жамбыл арманының адамзаттық арман аңсарымен ұласып жатқандығында.

Сондықтан да қазақтың Жамбылына адамзаттың Жамбылы ретінде құрмет көрсетіп, өлмес рухының алдында басымызды иеміз»
Н.Ә.Назарбаев